نگهداری از پنج هزار عکس دوران قاجاریه در دانشگاه تهران

پریسا کرم‌رضایی رئیس بخش نسخه‌های کتبی کتابخانه مرکزی و اسناد دانشگاه تهران با اشاره به اینکه عکس‌های تاریخی از منابع دیداری به شمار می‌روند، بیان کرد: این منابع ارزشمند در بسیاری از کتابخانه‌ها و مراکز اسنادی از جمله کتابخانه مرکزی و اسناد دانشگاه تهران نگهداری می‌شوند؛ ما بیش از پنج هزار قطعه عکس از دوران قاجاریه را در کتابخانه مرکزی و اسناد دانشگاه تهران نگهداری می‌کنیم.

وی افزود: این عکس‌ها نقش مؤثری در پژوهش‌ها از منظر جنبه‌های تاریخی، اجتماعی، مردم‌شناسی و فرهنگ عامه دارند و به پژوهشگران کمک می‌کند که در زمینه‌هایی که مشغول تحقیق هستند، اسناد مستند و معتبر پیدا کنند.

کرم‌رضایی درباره نکاتی که درباره شناسایی عکس‌ها وجود دارد، گفت: مهمترین نکته‌ای که در مورد عکس وجود دارد، شناسایی تاریخ گرفتن عکس و شناسایی سوژه و فرد درون عکس است. در گذشته نام‌نویسی بر روی عکس معمول نبود ولی افراد مسن، به فهرست نویسی این عکس‌ها کمک می‌کنند. با گذر زمان، این افراد که عکس‌ها را می‌شناسند، به تدریج از دست می‌روند. گاهی اوقات نیز صاحب عکس، مواردی را درون عکس ذکر کرده که این موارد بسیار محدود است.

رئیس بخش نسخه‌های کتبی کتابخانه مرکزی و اسناد دانشگاه تهران درباره اولین عکس گرفته شده در ایران بیان کرد: اولین عکس در ایران توسط ناصرالدین شاه از حرم‌خانه خود گرفته شده است. این شخص گاهی از خودش نیز عکس می‌گرفت و می‌نوشت «خودمان انداختیم» که به تعبیری اولین سلفی را ثبت کرد.

وی افزود: عکاسان مشهوری همچون آنتوان سورگین که در دوره ناصرالدین شاه در ایران زندگی می‌کرد، بسیار به ایران علاقه‌مند بود. وی از تمام ابعاد مختلف زندگی مردم عکس گرفته است. این چهره ایران‌دوست گرجی بوده ولی مردم او را رو روسی می‌شناختند.

کرم‌رضایی در آخر به شیوه دسترسی به این منابع گفت: دانشجویان می‌توانند از طریق سامانه کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، به دنبال عکس مورد نظرشان بگردند و تقاضا کنند عکس در اختیارشان قرار بگیرد. البته لازم به ذکر است این عکس‌ها اسکن شده و در حال بارگزاری در کتابخانه دیجیتال است که مزیت آن دسترسی سریع و گزینش بهتر عکس‌هاست.

مشروح کامل این گفتگو را از شبکه اینترنتی دانشگاه تهران ببینید.