سراب قرمز؛ پدیده‌ای که ترامپ را به اشتباه انداخت / حزب جمهوری‌خواه به خاطر ترامپ منافع بلندمدت خود را به خطر نمی‌اندازد / با انتخاب بایدن احتمالاً تحریم‌های سمبلیک و نمادین برداشته می‌شوند

سید حامد موسوی استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی سیستم انتخاباتی آمریکا را از سایر کشورها متفاوت دانست و گفت: سیستم انتخاباتیِ خاص آمریکا به قانون اساسی این کشور و پدران بنیان‌گذار آن (founding fathers) برمی‌گردد. پدران بنیانگذار آمریکا و افرادی مانند توماس جفرسون، جیمز مدیسون و جرج واشنگتن تمایلی نداشتند تا آمریکا یک دمکراسی به معنای کامل آن باشد؛ بلکه صراحتاً اعلام می‌کردند که آمریکا یک جمهوری است. البته این کشور دمکراسی هم دارد اما کامل نیست؛ چرا که معتقد بودند رأی مردم به تنهایی موجب انحطاط کشور خواهد شد.
موسوی ادامه داد: دمکراسی آمریکا کامل نیست چرا که دمکراسی، پوپولیسم را با خود به همراه دارد و در نتیجه آن ممکن است مردم احساسی تصمیم بگیرند یا دانش و شعور سیاسی لازم را نداشته باشند. بر همین اساس سیستمی به نام کالج انتخاباتی (electoral college) را بنیان نهادند.
وی با اشاره به برخی از محدودیت‌های رأی‌دهی در گذشته، بیان کرد: در گذشته زنان و سیاه‌پوستان از حق رأی محروم بودند. در برخی از ایالات هم سواد و دارایی ملاک شرکت در رأی‌دهی انتخابات بود اما به مرور زمان این محدودیت‌ها حذف شده و رأی دهی برای بیشتر افراد فراهم شده است.
استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی با اشاره به فرایند کالج انتخاباتی گفت: امروزه از ۵۰ ایالت، ۵۳۸ نماینده در کالج انتخاباتی حضور دارند. این نمایندگان چند هفته دیگر رئیس جمهور آمریکا را به طور رسمی اعلام می‌کنند. البته ذکر این نکته هم ضروری است که تعداد کالج‌های انتخاباتی، در هر ایالت متفاوت بوده و در طیف عددی ۳ تا ۵۵ نماینده می‌گنجد. برای مثال ایالت کالیفرنیا ۵۵ نماینده و ایالت‌های کوچک مثل دلاویر و یا وایومینگ ۳ نماینده در کالج انتخاباتی دارند.
موسوی با اشاره به سیستم «برنده صاحب همه چیز می‌شود» تصریح کرد: در ۵۰ ایالت آمریکا به استثنای ایالات مِین (Maine) و نبراسکا (Nebraska)، در ۴۸ ایالت سیستم «برنده صاحب همه چیز می‌شود» (Winner takes all) برقرار است. به عبارت دیگر هر حزبی که در هر ایالت اکثریت آرا را به دست آورد، تمام ۵۵ نماینده کالج انتخاباتی به کاندید آن حزب خواهد رسید. از این رو فرقی نمی‌کند که کاندید آن حزب ۵۱ درصد آرا را به دست آورده باشد یا ۹۹ درصد آن را.
وی افزود: نکته مهم دیگر این است که معمولاً قبل از انتخابات، رأی ۳۸-۳۷ ایالت تا حد زیادی مشخص بوده و می‌دانند که چه کسی برنده می‌شود. برای مثال ایالت کالیفرنیا چند دهه است که به دمکرات‌ها رأی داده و جمهوری‌خواهان می‌دانند که در آن ایالت شانسی برای برنده شدن ندارند. به همین دلیل آن ایالت را رها کرده و در اصطلاح با اشاره به رنگ دمکرات‌ها به آن blue state می‌گویند.

در انتخابات آمریکا پدیده سراب قرمز اتفاق افتاد

استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی با اشاره به ویژگی برخی از ایالت‌ها خاطرنشان کرد: برخی از ایالت‌ها را که از قبل رأی‌شان مشخص نیست swing state می‌نامند. به این معنا که در یک انتخابات به دمکرات رأی می‌دهند و در دیگری به جمهوری‌خواه. این عمل باعث می‌شود تا تمام انرژی و هزینه کاندیدها بر این ایالت‌ها متمرکز شود. آرای تعدادی از ایالت‌ها که به یکدیگر خیلی نزدیک هستند را اصطلاحاً tossup state یا «شیر یا خط» می‌گویند و این ایالت‌ها نتیجه نهایی انتخابات را مشخص می‌کنند.
موسوی ادامه داد: در انتخابات فعلی آمریکا هم ایالاتی که بر سر آن بحث درگرفته، همان ایالاتی است که قبلاً کلیدی‌بودن آن‌ها مشخص شده بود. برای مثال گفته می‌شد که اگر ترامپ ایالت پنسیلوانیا را ببازد، شانس پیروزی او در انتخابات تنها ۲ درصد خواهد بود. ایالت‌های کلیدی که نتیجه این انتخابات را مشخص کردند پنسیلوانیا، میشیگان، ویسکانسن، نوادا، آریزونا و جورجیا بودند.
وی واکنش ترامپ به تقلب در انتخابات آمریکا را مربوط به پدیده‌ای به نام سراب قرمز (red mirage) عنوان کرد و گفت: در سال‌های گذشته هم، در انتخابات آمریکا امکان رأی‌دهی از قبل، از طریق پست و حضوری وجود داشت. در انتخابات امسال به دلیل شیوع بیماری کرونا، حدود ۱۰۰ میلیون نفر از طریق پست یا حضوری اما قبل از روز انتخابات رأی دادند و سراب قرمز اتفاق افتاد. سراب قرمز به این معناست که در شب انتخابات، جمهوری‌خواهان احساس می‌کنند که در انتخابات پیروز شدند؛ چرا که در بسیاری از ایالت‌ها، اول رأی‌های حضوری شمرده می‌شود.
استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی ادامه داد: نکته مهمی که وجود داشت این بود که طرفداران دمکرات معمولاً افرادی با تحصیلات بالا و قشر متوسط شهری بودند و مسائل بهداشتی کرونا را بیشتر رعایت می‌کردند؛ درست برخلاف طرفداران ترامپ که نظرسنجی‌ها حاکی از آن بود که کرونا برایشان اولویت اول نبوده است. بر همین اساس طرفداران بایدن از طریق پست و طرفدران ترامپ به صورت حضوری در انتخابات شرکت کردند.
موسوی تصریح کرد: به همین دلیل چون در شب انتخابات اول رأی‌های حضوری شمرده می‌شود، سراب قرمز اتفاق افتاد و حزب جمهوری‌خواه تصور کرد که در این انتخابات پیروز شده است. اما در روزهای بعد که کم‌کم رأی‌های پستی شمرده شد، نتایج انتخابات تغییر کرد.
وی تقلب اعلام شده از جانب ترامپ را مربوط به پدیده سراب قرمز دانست و گفت: نکته جالب این است که بحث سراب قرمز قبل انتخابات هم مطرح شده بود و در عمل هم اتفاق افتاد. به‌خصوص در ایالت‌های کلیدی مثل پنسیلوانیا، میشیگیان، ویسکانسین و جورجیا که ترامپ در آن‌ها جلو بود اما کم‌کم عقب افتاد و این حس که تقلب شده است، به‌وجود آمد. البته یادآوری این نکته هم مهم است که حس تقلب فقط محدود به خود ترامپ نیست بلکه نظرسنجی‌های انجام شده توسط مؤسسه‌های مختلف بیانگر این موضوع است. به عنوان مثال در نظرسنجی انجام شده توسط مؤسسه Politico و Economist/Yougov به ترتیب ۷۰ و ۷۹ درصد از کسانی که به ترامپ رأی داده‌اند، معتقد به تقلب در انتخابات هستند.

ترامپ دو گزینه «پیگیری حقوقی» و «دعوای خیابانی» را پیشِ روی خود دارد

استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دو گزینه «پیگیری حقوقی» و «دعوای خیابانی» را دو گزینۀ پیشِ روی ترامپ عنوان کرد و گفت: اولین گزینه پیگیری حقوقی و شکایت از نحوه شمارش آرا در برخی از ایالت‌ها مانند میشیگان و پنسیلوانیا است که اگر این موضوع حل نشود، کار به دادگاه عالی کشیده خواهد شد. البته ترامپ در این گزینه موفق نخواهد بود چرا که تیم ترامپ هنوز هم مدرکی دال بر تقلب گسترده در انتخابات ارائه نداده است.
سیدحامد موسوی ادامه داد: گزینه دوم این است که ماجرای تقلب در انتخابات را به دعواهای خیابانی بکشاند مانند اتفاق‌هایی که حدود ده روز پیش در برخی از شهرهای آمریکا رخ داد. با توجه به اینکه بیشتر طرفداران ترامپ اسلحه دارند، بُروز این اتفاق و کشیده شدن ماجرا به زد و خورد خیابانی وضعیت خیلی حادی را به‌وجود خواهد آورد.
وی در پاسخ به این سوال که چرا تاکنون چنین اتفاقی رخ نداده است، گفت: اگر می‌بینیم که تا به امروز این اتفاق رخ نداده به این دلیل است که به رغم باور ترامپ، حزب جمهوری‌خواه به هیچ وجه مایل به استفاده از این گزینه نیست و می‌توانیم این گونه بگوییم که در اجرا این گزینه، حزب جمهوری‌خواه از همان اول پشت ترامپ را خالی کرده است. به عنوان نمونه شبکه فاکس نیوز آمریکا که پربیننده‌ترین شبکه خبری آمریکا و از طرفداران پر و پا قرص ترامپ به حساب می‌آید از زمانی که احساس کرد بایدن پیروز خواهد شد، به سمت آرام کردن فضای جامعه رفته و برخلاف ترامپ، این شبکه تلویزیونی موضوع تقلب در انتخابات را منوط به ارائه اسناد مستند می‌داند. حتی زمانی که سخنگوی کاخ سفید از تقلب در انتخابات سخن گفت، فاکس نیوز سخنانش را تنها به این دلیل که ادعاهای مطرح شده مستند نیستند، قطع کرد.
استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی افزود: به همین دلیل است که حزب جمهوری‌خواه به عنوان یکی از احزاب قدرتمند در آمریکا، به جای تأیید سخنان ترامپ مبنی بر تقلب در انتخابات و کشاندن این ماجرا به کف خیابان، مایل به بررسی آن در مسیر حقوقی است که البته خیلی خوب هم توانستند این موضوع را مدیریت کنند.

حزب جمهوری‌خواه به‌خاطر ترامپ منافع بلندمدت خود را به خطر نمی‌اندازد

موسوی در پاسخ به این سوال که چرا حزب جمهوری‌خواه دست به چنین کاری نزده و برای پیروزی در انتخابات تلاش نکرده است، گفت: حزب جمهوری‌خواه همراه با دیگر حزب این کشور یعنی دمکرات‌ها، بخش قابل توجهی از حاکمیت آمریکا را تشکیل داده و این دو حزب مشترکاً نزدیک به ۲۰۰ سال آمریکا را اداره کرده‌اند. به همین دلیل حزب جمهوری‌خواه حاضر نیست به‌خاطر فردی مثل ترامپ، منافع بلندمدت و بخش مهمی از حاکمیت کشور را خدشه‌دار کند. از این جهت به گمان من کار ترامپ تمام است و باید بایدن را رئیس جمهور آینده آمریکا دانست.

با انتخاب بایدن احتمالاً تحریم‌های سمبلیک و نمادین برداشته می‌شوند

سیدحامد موسوی تیم بایدن را، تیمی با‌تجربه و آشنا در حوزه سیاست خارجی عنوان کرد و گفت: بایدن و تیم او حدود ۲ ماه دیگر دولت آمریکا را در دست می‌گیرند. افراد حاضر در تیم بایدن در حوزه سیاست خارجی از سابقه و تجربه بالایی برخوردارند. افرادی مانند جیک سالیوان یا ویلیام برنز در تیم او هستند که در برجام و امضای آن نقش مستقیمی را ایفا کردند.
استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی پیش‎بینی سیاست‌های دولت بایدن را امری پیچیده توصیف کرد و گفت: با انتخاب بایدن شرایط خیلی پیچیده‌تر می‌شود و پیش‌بینی برای اینکه قرار است در ۴ سال پیشِ‌رو چه کاری انجام دهد، سخت است. به‌عبارت دیگر نمی‌توان سیاست‌های دولت بایدن را ساده‌سازی کرد. نکته مهم درباره دمکرات‌ها این است که سیاست‌های آنان در مقایسه با ترامپ و حزبش، چند بعدی‌تر است و فقط از ابزار تحریم یا درگیری نظامی استفاده نمی‌کنند بلکه آنان از «اجماع‌سازی»، «ابزار قدرت نرم» و «دیپلماسی» هم برای رسیدن به اهداف ایالات متحده بهره می‌برند.
وی در پاسخ به این سوال که بایدن در خصوص برجام چه روشی را در پیش خواهد گرفت، بیان کرد: اگر چه به صورت قطعی نمی‌توان گفت اما پیش‌بینی من این است که با روی کار آمدن بایدن و تیم او، ممکن است فقط یک سری از تحریم‌های سمبلیک و نمادین در گام اول برداشته شود. مانند ممنوعیت ویزا و یا بعضی از تحریم‌ها که مشکلات دارویی و مبارزه ایران علیه کرونا را سخت کرده است. اما در تحریم‌های اصلی مثل تحریم‌های بانکی یا نفتی که تأثیر مستقیمی بر اقتصاد کشورمان دارند، گمان نمی‌کنم که در درجه و فاز اول تغییراتی ایجاد شود. اینکه فکر کنیم با آمدن بایدن تحریم‌ها به کلی برداشته می‌شود و سریعاً پشت میز برجام خواهند نشست، به نظرم خوش‌بینی است.

تحریم‌های اساسی به خودی خود رفع نخواهد شد

سیدحامد موسوی رفع تحریم‌ها به طور کامل را در حال حاضر غیرممکن دانست و گفت: درست است که بایدن و تیم او با برخی از کارهای ترامپ مانند خروج آمریکا از برجام موافق نبودند و نیستند اما در عین حال معتقدند که این کاری است که انجام شده و آمریکا هم هزینه‌اش را داده است. به باور آن‌ها حالا که ایران تحریم شده باید از آن به عنوان ابزاری برای گرفتن امتیازات بیشتر از این کشور استفاده کرد.
وی در خصوص امتیازات احتمالی تصریح کرد: به عقیده من امتیازات شامل مباحث منطقه‌ای، موشکی و برخی تغییرات در متن خود برجام و تبصره‌های غروب است. تبصره‌های غروب که در اصطلاح به آن sunset clause می‌گویند، زمان‌بندی‌ای است که برجام برخی از محدودیت‌ها را در برنامه هسته‌ای ایران اعلام می‌کند. گمان می‌کنم که رفع تحریم‌های اساسی را به گرفتن این امتیازات موکول خواهند کرد و آن‌ها را رایگان حذف نمی‌کنند.
استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی ادامه داد: برخی از اندیشکده‌های امنیتی آمریکا مانند مرکز امنیت جدید آمریکا (Center for New American Security) که به دمکرات‌ها هم نزدیک هستند، به بایدن و تیمش توصیه کرده‌اند که مذاکرات اصلی با ایران را به پاییز سال آینده موکول کنند. دلیل کارشان هم این است که معتقدند تا زمان مشخص شدن دولت جدید در ایران، نباید مذاکرات اصلی و توافقی را با دولت فعلی انجام داد.

انتظار تغییراتی بنیادین در سیاست‌های خارجی آمریکا به نوعی خوش‌بینی است

موسوی در پایان درباره رویکرد کلی بحث بایدن و تیم او درباره ایران خاطرنشان کرد: نباید از آن‌ها انتظار تغییرات بنیادی در سیاست خارجی آمریکا را داشت چرا که بسیاری از سیاست‌ها و اهداف کلی ایالات متحده در مباحث مختلف، فارغ از اینکه چه فرد یا حزبی رأس کار هستند، ثابت است. حال چه ترامپ رأی بیاورد و چه بایدن، رقابت‌ها در نظام بین‌المللی همچنان پابرجا خواهد بود. اما در عین حال این را هم نمی‌توان گفت که هیچ فرقی بین ترامپ و بایدن نیست، چون آن‌ها در روش رسیدن به اهداف تفاوت‌های زیادی دارند و تاکتیک و روششان متفاوت است.