زدودن غبار زمان از پیکره فردوسی در دانشگاه تهران

به گزارش روابط عمومی دانشگاه تهران، طرح مرمت و احیای تندیس فردوسی دانشگاه تهران، به سرپرستی دکتر محسن محمدی، به انجام رسید.

دکتر احمد علی‌یاری، معاون اداری و مالی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، درباره ضرورت مرمت این اثر گفت: «مجسمه فردوسی به دلیل قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های محیطی، در طول سال‌های متمادی دچار هوازدگی، تخریب فلز و لایه‌های پوشش شده بود که مرمت را ضروری می‌کرد.»
وی افزود: «این اثر پیش‌تر در سال ۱۳۸۸ نیز مرمت شده بود، اما بنا به نظر کارشناسان، نیازمند بازسازی و احیای مجدد بود. از این رو، پس از تأمین اعتبار لازم، کار مرمت و احیای اثر در سال گذشته آغاز گردید و در تابستان ۱۴۰۳ پایان یافت.»

دکتر محسن محمدی، عضو هیأت علمی دانشگاه هنر اصفهان و سرپرست گروه مرمت تندیس فردوسی نیز درباره این طرح، گفت: «آسیب‌های جزئی در جریان انتقال این اثر از میدان فردوسی و همچنین در دوران استقرار در دانشگاه تهران به این اثر وارد شده بود. علاوه بر این، پیش از سال ۱۳۸۸ این اثر با مواد شوینده صنعتی و آب شستشو شده که این امر، خود به تسریع فرایندهای تخریبی انجامیده بود. علاوه بر این، عوامل محیطی متعدد همچون نور خورشید، رطوبت، رسوبات، آلودگی هوا و فضولات پرندگان موجب تخریب بخش‌هایی از سنگ و فلز شده بود.»
وی در توضیح عملیات مرمت این اثر در سال ۱۳۸۸ افزود: «آن عملیات بیشتر شامل پاک‌سازی سطح اثر و پر کردن کمبود در پایه و استحکام‌بخشی سنگ بوده است.»
سرپرست تیم مرمت تندیس فردوسی دانشگاه تهران، درباره مراحل مرمت این اثر تاریخی گفت: «طرح احیای اثر در دو بخش مرمت مجسمه و مرمت پایه انجام شد. در مرمت مجسمه، ابتدا پاکسازی اولیه به صورت فیزیکی انجام شد و سپس پاکسازی شیمیایی صورت گرفت. پس از آن، نمک‌زدایی، تثبیت برنز و بازسازی و موزون‌سازی خط و سرانجام پوشش‌دهی نهایی روی مجسمه انجام شد. در بخش مرمت پایه، تلاش کردیم با بهره‌گیری از مواد مقاوم، عوامل محیطی آسیب‌رسان را به گونه‌ای کنترل کنیم که کمترین اثر را بر پایه مجسمه داشته باشند.»
سرپرست تیم مرمت مجسمه فردوسی، با تأکید بر اینکه تمام تلاش تیم مرمت بر حفظ اصالت اثر بوده است، اظهار داشت: «در مراحل اجرای این طرح، از موادی استفاده شد که چنانچه در آینده نیاز به مرمت باشد، به‌راحتی بتوان آنها را از مجسمه خارج کرد تا به اصل اثر آسیبی وارد نشود.»

گفتنی است تندیس برنزی فردوسی از حدود ۶۵ سال پیش در دانشگاه تهران مستقر است. پیشنهاد ساخت این مجسمه از سوی پارسیان هندوستان به مناسبت جشن هزارمین سال تولد فردوسی ارائه شد که مورد موافقت مسئولان انجمن آثار ملی قرار گرفت. ساخت این مجسمه توسط نقاش و تندیس‌ساز نامدار هندی، گانپاترائو مهاتره G K Mhatre در سال ۱۳۱۹ در شهر بمبئی به پایان رسید. این تندیس در سال ۱۳۲۳ وارد ایران شد و در سال ۱۳۲۴ همزمان با جشن مهرگان در میدان فردوسی تهران نصب شد. این اثر در سال ۱۳۳۸ به دانشگاه تهران منتقل و در محوطه اصلی دانشکده ادبیات و علوم انسانی قرار گرفت.
پیکره فردوسی دانشگاه تهران که از برنز و سنگ ساخته شده و حدود ۲۵۰۰ کیلوگرم وزن دارد، شاعر پرآوازه را در حالت نشسته و با دفتری در دست نشان می‌دهد. در چهار سوی پایه مکعبی سنگی چهار کتیبه فلزی قرار دارد که اشعار فردوسی بر روی آن نقش بسته است. پیش‌تر بر فراز هر یک از این کتیبه‌ها نماد فروهر حک شده بوده و همچنین قلمی در دست فردوسی بوده که امروز اثری از این نقوش و قلم دیده نمی‌شود.
اعتبار لازم برای مرمت و احیای این اثر، از سوی دکتر مهدی نصیرپور، از خیرین دانشگاه تأمین شد و آقای دکتر محمدی، سرپرست تیم مرمت نیز دستمزدی بابت این پروژه دریافت نکردند.