دکتر نیلی احمدآبادی: نظارت بر دانشگاه‌ها باید در نتیجه و میزان تأثیرگذاری آنها باشد/ همه باید برای رسیدن دانشگاه‌ها به شأن و جایگاه واقعی آن تلاش کنیم/ برای رئیس جدید دانشگاه تهران صمیمانه آرزوی موفقیت دارم

دکتر نیلی احمدآبادی، رئیس پیشین دانشگاه تهران، در این مراسم گفت: «برای من بسیار مشکل بود که بخواهم تصمیم بگیرم که در این مراسم چه مطالبی را عنوان کنم. بیش از هفت سال مسئولیت ریاست دانشگاه تهران را بر عهده داشته‌ام و بی شک در کسب موفقیت‌های دانشگاه همه ارکان آن اعم از اعضای هیأت علمی، کارکنان و دانشجویان سهیم بوده و نقش بسزایی داشته‌اند که یقیناً نمی‌توان همه فعالیت‌های صورت گرفته را در این فرصت بیان کرد. این جلسات موقعیت خاصی دارند و من ترجیح می‌دهم از این فرصت استفاده کنم و نکاتی را که از منظر کلان و مبانی نظری در این مدت در دانشگاه تهران اعمال شد، ارائه دهم و پیشاپیش عذرخواهی می‌کنم که در این فرصت نمی‌توانم عملکرد همه همکاران را عنوان کنم و اگر مواردی ذکر می‌شود به‌عنوان مصداق خواهد بود».
وی در ادامه سخنان خود به تبیین جایگاه و اهمیت علم و توسعه علمی پرداخت و افزود: «در پیرامون ما همواره نعمت‌ها و ثروت‌های طبیعی بوده‌اند، اما آنچه آنها را بالفعل می‌کند دانش و علم و فناوری است. پس اگر به دنبال رفاه و توسعه پایدار هستیم هیچ راهی نداریم به جز اینکه علم و فناوری را محور توسعه قرار دهیم. دانشگاه‌ها به‌عنوان سمبل این امر شناخته می‌شوند، علم منحصر به دانشگاه‌ها نیست، اما قطعاً مهمترین مرکز برای توسعه علم و تولید دانش و فناوری دانشگاه‌ها هستند. در تاریخ شاید متحول‌ترین سازمان‌های دنیا دانشگاه‌ها باشند و امروزه مرزی بین دانشگاه و جامعه وجود ندارد و آنچنان نهادهای متعدد واسط بین دانشگاه و جامعه ایجاد شده است به گونه‌ای مرزهای بین دانشگاه و جامعه از میان برداشته شده است. من در گزارشی که ارائه خواهم داد تلاش می‌کنم توضیح دهم که دانشگاه تهران در این زمینه چه فعالیت‌ها و رویکردهایی داشته است».
رئیس پیشین دانشگاه تهران با مروری بر تاریخ علم در ایران و جهان تصریح کرد: «قطعاً ایران صاحب قدیمی‌ترین دانشگاه در دنیا است. دانشگاه جندی‌شاپور ۱۷۰۰ سال پیش در ایران تأسیس شد و به‌عنوان یک نهاد بین‌المللی علمی و به معنای واقعی دانشگاه در دوره خسرو انوشیروان شکل گرفت. به همین جهت ایران یکی از متحول‌ترین کشورها در این دوره محسوب می‌شود. اما بعد از مدتی این شعله فروزان در کشور ما خاموش می‌شود. ما دوره تمدنی سراغ نداریم که در آن دانشمندان و عالمان وجود نداشته باشند و بالعکس دورهای را نمی‌شناسیم که دانشمندان و عالمان باشند و آن دوره تمدنی و شکوفایی ایران نباشد. چیزی که ما را به فکر فرو می‌برد این است که چرا تاریخ علم و دانشگاه در ایران تقطیع شده است و اینجاست که باز باید همتی کنیم که خدای ناکرده دوباره دچار فراز و فرود در حوزه علم و فناوری نشویم».
دکتر نیلی احمدآبادی خاطرنشان کرد: «بار دیگر تأکید می‌کنم که تضمین آینده ما منوط به توجه به حوزه علم و فناوری است. اگرچه دارالفنون حرکتی فراتر از زمان و باور حاکمان بود، اما سایر نهادها نتوانستند با آن حرکت کنند و دارالفنون هم نتوانست خود را با جامعه تطبیق بدهد به همین دلیل متوقف شد. ولی دانشگاه تهران بعد از مشروطه توانست با قوت شکل بگیرد و این همراهی با جامعه را ایجاد کند و امروز که ۸۷ سال از تأسیس این دانشگاه می‌گذرد به‌عنوان بهترین و معتبرترین دانشگاه کشور شناخته می‌شود و در سراسر جهان می‌درخشد».
وی با اشاره به برنامه‌های راهبردی دانشگاه تهران تصریح کرد: «من در شورایی ۵۱ نفرهای که آقای دکتر فرجی دانا به مدیریت آقای دکتر امید تشکیل دادند برنامه‌ای را مطرح کردم و همان برنامه در روز معارفه اینجانب به‌عنوان رئیس دانشگاه تهران ارائه شد. این برنامه به کمک شورای برنامه‌ریزی دانشگاه تحت عنوان برنامه پنج ساله دانشگاه تدوین شد و با کمک همکارانم در دانشگاه تهران توانستیم برنامه‌های خود را بر اساس برنامه راهبردی دانشگاه پیاده‌سازی کنیم و اولین هدف این برنامه ارتقای جایگاه بین‌المللی و حضور در چرخه علم و فناوری بود».
رئیس پیشین دانشگاه تهران با اظهار اینکه علم یک امر بین‌المللی است و در هیچ محدوده جغرافیایی نمی‌گنجد، عنوان کرد: «توسعه علم با نشر آن صورت می‌گیرد، لذا محدود کردن علم در مرزهای جغرافیایی ضد ارزش‌های علمی است، پس دانشگاه در ذات خود یک نهاد علمی و بین‌المللی است و اگر دانشگاه بخواهد مأموریت اصلی که دارد را انجام دهد باید در عرصه جهانی فعال باشد. مبادلات و همکاری‌های بین‌المللی بخش ناگزیر و قطعی دانشگاه است. اولین اقدام برای بین‌المللی‌سازی دانشگاه این است که دانشجو و استاد از خارج بگیریم و همچنین دانشجویان و استادان خود را به دانشگاه‌های معتبر جهانی اعزام کنیم و پروژه‌های مشترک و اتحادیه‌ها و نشست‌های مشترک داشته باشیم».
دکتر نیلی احمدآبادی ادامه داد: «در دوره کارشناسی به بلوغ خوبی رسیده‌ایم، اما همچنان در دوره دکتری باید بیش از گذشته فعال باشیم. یکی از مهمترین مدرک هر دانشگاهی دکتری است اما ما از کمبود تجهیزات رنج می‌بریم. دانشجوی دکتری که در طول تحصیل خود فقط دانشگاه تهران را دیده باشد ولو اینکه این دانشگاه بهترین دانشگاه دنیا هم باشد طبیعتاً افق دید سازندهای نخواهد داشت. این دانشجویان باید دریابند که در دنیا چگونه تجربه کسب کرده‌اند، چون علم در یکجا متمرکز نیست. هیچ دانشگاه در دنیا نمی‌تواند ادعا کند که به همه علوم مسلط است و بهترین‌ها را دارد. پس اعزام دانشجویان دکتری برای دوره‌های فرصت مطالعاتی یکی از اهداف دانشگاه تهران شد. به همین جهت از همان ابتدا به وزارت علوم، پیشنهاد تعطیلی بورسیه‌ها را دادیم، چرا که اگر ما دانشجویی به خارج بفرستیم بهترین هدیه‌ای است که به آن دانشگاه خارجی دادهایم، خوشبختانه وزارت علوم این کار را انجام داد و من از این اقدام صورت گرفته تشکر می‌کنم. خود دانشگاه تهران هم به رغم کمبود منابع اما بر روی این موضوع هزینه کرد».
وی با بیان اینکه تاکنون حدود ۴۰۰ دانشجوی دکتری با منابع دانشگاه تهران برای فرصت‌های مطالعاتی اعزام شده‌اند، خاطرنشان کرد: «همچنین تعدادی از دانشجویان از طریق شیوه‌های دیگر همچون همکاری استادان با دانشگاه‌های خارجی، طرح کنفسیوس و مؤسسه آسیایی مشترک با کشور کره، به فرصت مطالعاتی رفته‌اند. نکته دیگری که مهم بود اعضای هیأت علمی هستند. ما به دانش‌آموختگان خود افتخار می‌کنیم، اما استادانی را داریم که با همه ظرفیت‌ها و توانمندی‌ها تجربه محیط خارج از دانشگاه تهران و کشور را ندارند. به همین دلیل یک دستورالعملی شد برای دانشگاه تهران که بر اساس آن اعضای هیأت علمی که کل تحصیلات آنان در دانشگاه تهران بوده این دانشگاه کمک مالی ارائه دهد و شرایطی را فراهم کند تا بتوانند به فرصت مطالعاتی خارج از کشور بروند که این هم امکان بسیار خوبی بود و ما نتیجه بسیار ارزشمندی را از آن گرفتیم».
رئیس پیشین دانشگاه تهران با مهم برشمردن بحث شبکه‌سازی، حضور در اتحادیه‌ها و کنوانسیون‌های بین‌المللی را از دیگر فعالیت‌های دانشگاه دانست و گفت: «دانشگاه تهران عضو AUAP بود و زمانیکه من افتخار مسئولیت دانشگاه تهران را کسب کردم در این اتحادیه نایب دوم بودیم و توانستیم در دورهای ریاست این اتحادیه را نیز داشته باشیم که دانشگاه تهران توانست شبکه‌های بسیار خوبی را با دانشگاه‌های دیگر شکل دهد. همچنین ما توانستیم در AUAP تغییرات اساسی ایجاد کنیم، یعنی کل اساسنامه این اتحادیه تغییر پیدا کرد. در حال حاضر هم دانشگاه تهران رئیس بورد مشاوران این اتحادیه است. برای اولین بار در تاریخ دانشگاه‌های دولتی دانشگاه تهران عضو بورد IAU به‌عنوان بزرگترین اتحادیه دانشگاه‌های جهان شد که بیش از ۶۵۰ دانشگاه جهان عضو این اتحادیه هستند. عمده سند تحول دیجیتال این اتحادیه را همکاران ما در دانشگاه تهران تدوین کردند».
دکتر نیلی احمدآبادی در بخش دیگری از سخنان خود به تشکیل اجلاس رؤسای دانشگاه بزرگ کشور به‌عنوان دستاوردی بزرگ اشاره کرد و افزود: «در حوزه داخلی نیز با ۱۳ دانشگاه بزرگ داخلی شبکه‌ای را ایجاد کردیم، البته این جلسات فقط منحصر به رؤسای دانشگاه‌ها نبود و تا سطح معاونان، مدیران کل، پارک‌های علم و فناوری و حتی مهم‌تر بین استادان نیز تشکیل شد. برای اولین بار در تاریخ دانشگاهی کشور پروژه‌های مشترک تعریف کردیم و خوشه‌های فکری شکل گرفت و از همین مسیر دانشگاه تأثیر اجتماعی و دانش خود را به جامعه ارائه کرد که بسیار مورد تشویق مدیران کشور قرار گرفت، اینکه چه میزان از آن پیاده‌سازی شده، بحث دیگری است. اما حداقل دانشگاه نشان داد که دارای دانش کاربردی است و اینکه گفته می‌شود دانشگاه‌ها فقط مقاله منتشر می‌کنند یک اتهام بزرگی به آنها است».
وی خاطرنشان کرد: دانشگاه‌ها اثبات کردند هم در بحث قانونگذاری و هم در دیگر بحث‌های علمی و کاربردی دیگر فعال هستند. در موضوع بررسی سیلاب‌ها تعداد پایان‌نامه‌های بسیاری در خصوص سیلاب وجود داشت که نشان داد دانشگاه‌ها در همه زمینه‌ها فعال هستند، منتهی نهادهای واسط و نگاه کاربردی به دانشگاه است که این دانش و علم را کاربردی می‌کند و در اختیار جامعه قرار می‌دهد».
رئیس پیشین دانشگاه تهران در ادامه سخنان خود تصریح کرد: «در این مدت مؤسسات و بنیادهای بین‌المللی مختلفی را نیز همچون مؤسسه روسکی میر با روسیه، مؤسسه کنفسیوس با چین و بنیاد کره تشکیل دادیم. اینکه دانشگاه تهران وارد سرمایه‌گذاری مشترک در پژوهش شده است فضایی را برای این دانشگاه فراهم کرده است. همچنین رؤسای جمهور و وزرای خارجه کشورها که به ایران سفر می‌کردند به دلیل جایگاه و شهرت دانشگاه تهران ترجیح می‌دادند سخنرانی‌های خود را در این دانشگاه انجام دهند. این اواخر نیز مراسم سالگرد رابطه دیپلماتیک ایران و سوئیس با حضور وزیر خارجه کشور سوئیس در باغ نگارستان دانشگاه تهران برگزار شد. در اینجا لازم است بگویم، باغ نگارستان محصول تاریخ علمی دانشگاه، نگاه خیرین به دانشگاه تهران و محصول از خودگذشتگی افرادی همچون دکتر حبیبی و دکتر روح‌الامینی است و امروز یکی از بهترین مراکز گردشگری تهران است که در آن سرمایه‌های بزرگی از سوی خیرین و واقفین به دانشگاه تهران اهدا شده است و این نشان می‌دهد که دانشگاه تهران در دل مردم است و مردم این دانشگاه را باور دارند».
دکتر نیلی احمدآبادی نوآوری و حرکت دانشگاه به سوی ایده پردازی و کارآفرینی و ارتقا اخلاق و مسئولیت‌پذیری اجتماعی را از دیگر برنامه‌های دانشگاه تهران توصیف کرد و گفت: «دانشگاه تهران در طول تاریخ و در زمان جنگ، سیل، زلزله، خوشی‌ها و ناخوشی‌ها همراه مردم بوده است و تاریخ تأثیر اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی دانشگاه تهران باید به درستی و با همکاری صاحبنظران ذیربط تدوین و ارائه شود. اما در بحث ارتقا اخلاق و مسئولیت‌پذیری اجتماعی ضرورت تغییر و بازنگری فرآیندها، آئین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها باید مورد توجه قرار می‌گرفت. به نظر من در آموزش عالی به‌ویژه در بعد از انقلاب با آئین نامه‌ها و دستورالعمل‌ها پیام‌های متناقضی به بدنه و جامعه دادیم. یکجا به کمیت و برخی موارد به کیفیت توجه داشته‌ایم در صورتیکه محور تمامی فعالیت‌های دانشگاه باید بر اساس کیفیت اتفاق بیفتد. اگرچه کیفیت نیز مستقل از کمیت نیست، منتهی کمیتی که وزن کیفیت آن بسیار بالاتر باشد. به همین جهت ما در دانشگاه تهران نظام یکپارچه و هماهنگی را ایجاد کرده‌ایم که آئین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها بر اساس ارزش‌ها و برنامه‌های دانشگاه تعریف شود».
وی با تصریح اینکه دانشگاه تهران تنها دانشگاهی است که تمامی رشته‌های کارشناسی را ارزیابی درونی کرده است، خاطرنشان کرد: «ما در ارزیابی درونی توانستیم رشته‌های دانشگاه را بازنگری کنیم، اما موفق نشدیم ارزیابی بیرونی از رشته‌ها را انجام بدهیم و در صورت انجام این ارزیابی است که می‌توانیم در مورد این رشته‌ها تصمیم‌گیری کنیم. همچنین کسب مهارت دانشجویان برای ما بسیار مهم است، بر همین اساس ایجاد دوره‌های کهاد و دو وجهی در دستور کار دانشگاه قرار گرفت و این برنامه‌ها در راستای مهارت‌آموزی دانشجویان راه‌اندازی شده است که به دانشجویان کارشناسی اجازه می‌دهد که ۲۴ واحد از درس‌های اختیاری خود را از رشته‌های دیگر انتخاب کنند. افزون‌بر این بخشی از فعالیت‌ها در نهادهای دانشجویی شکل می‌گیرد. امروز در دانشگاه تهران بیش از ۴۰۰ تشکل دانشجویی در قالب‌های مختلف کانون‌ها، انجمن‌ها، تشکلهای دانشجویی و غیره فعالیت می‌کنند. ما وظیفه خود می‌دانستیم در این مدت از فعالیت‌های مختلف دانشجویی حمایت کنیم. باید گفت خود مدیریتی، کار تیمی، خود انتقادی و خلاق بودن از درون این بخش‌ها و فعالیت‌ها شکل می‌گیرد».
رئیس پیشین دانشگاه تهران با بیان اینکه پارک علم و فناوری می‌تواند یکی از مهمترین نقش‌ها را بین دانشگاه و جامعه ایفا کند، افزود: «با راه‌اندازی مراکز و شبکه نوآوری در دانشگاه تهران هر دانشکده‌ای می‌تواند شعبه‌ای از پارک علم و فناوری ایجاد کند و امروز دانشگاه تهران شبکه نوآوری و فناوری را دارد و منحصر به یک مجموعه نشده است. به همین دلیل با تشکیل شبکه نوآوری و فناوری هر دانشجو و استادی در دانشگاه تهران اراده کند می‌تواند دانش خود را به ثروت، شرکت و یا مرکز نوآوری و فناوری تبدیل کند که البته نیازمند دستورالعمل‌ها و فرآیندهای متعددی است. همچنین دانشگاه تهران اولین دانشگاهی بود که سازمان سرمایه‌گذاری و توسعه و شرکت سرمایه‌گذاری و توسعه را ایجاد کرده است که امروز این شرکت و سازمان بسیار گسترده‌تر شده است».
دکتر نیلی احمدآبادی با تأکید بر اهمیت بحث بودجه، اعتبارات و تنوع بخشی به منابع مالی در دانشگاه‌ها گفت: «تنوع بخشی به منابع مالی در دانشگاه در دستور کار قرار گرفت، بر این اساس، در آمد اختصاصی دانشگاه از سال ۹۵ تا ۹۹، ۶۲ درصد افزایش داشته است، اما سهم درآمدهای پژوهشی کاربردی از ۱۲ درصد به ۱۸ درصد افزایش پیدا کرد. سهم درآمدهای پارک علم و فناوری نیز نسبت به بودجه اختصاصی از ۱.۱۶ درصد به ۵.۳۴ درصد افزایش داشته است. ارزش شرکت سرمایه‌گذاری دانشگاه تهران امسال نسبت به سال گذشته ۱۱ برابر بوده است و درآمد موقوفات در سال جاری نسبت به سال گذشته ۱۰ برابر شده است. مطلق عدد هنوز عدد کمی است اما نشان می‌دهد که دانشگاه در این زمینه استعداد بسیاری داشته، همانگونه که انشاالله مجلس بودجه دانشگاه را افزایش خواهد داد دانشگاه هم می‌تواند منابع خود را در حوزه‌های دیگر گسترده‌تر کند».
وی خطاب به وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با طرح این پرسش که چرا به رغم همه ظرفیت‌ها هنوز دانشگاه تهران و دانشگاه‌های دیگر نتوانسته‌اند به جایگاه اصلی خود در صحنه بین‌المللی دست یابند، اظهار کرد: «دانشگاه را نباید در برونداد و ورودی کنترل کرد، نظارت دانشگاه‌ها باید در نتیجه و میزان تأثیرگذاری آنها باشد. جذب هیأت علمی متمرکز در شورای انقلاب فرهنگی است و نحوه پذیرش دانشجو هیچ ربطی به دانشگاه‌ها ندارد، برنامه آموزشی در وزرات علوم تدوین می‌شود و اینجاست که دانشگاه‌ها باید سوال کنند که به‌واقع مسئولیت آنها چیست؟ مهمترین ابزار دانشگاه هیأت امنا است که بسیار ارزشمند است. درخواست من از وزیر محترم علوم، این است که نگاه وزارت عتف و شورای انقلاب فرهنگی به دانشگاه‌ها تغییر کند، دانشگاه‌ها تهدید نیستند، بلکه فرصتند. هر چه دانشگاه‌ها را در تصمیم‌گیری و تصیم‌سازی محدود کنیم، قطعاً کشور را از یک نیروی خلاق و نوآور محروم کردهایم. کشور نیازمند تحول است و این تحولات از دانشگاه‌ها آغاز می‌شود. اگر قرار است یکجای دیگر برای دانشگاه‌ها تصمیم گرفته شود پس این همه نیروی خلاق باید چه کار کنند. با همه محدودیت‌ها دانشگاه‌های کشور این عملکرد درخشان را از خود نشان داده‌اند و باید گفت که اگر این نگاه به دانشگاه‌ها تغییر پیدا کند با یک جهش بزرگ در سطح ملی و بین‌المللی و مواجه خواهیم بود».
رئیس پیشین دانشگاه تهران در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: «انتصاب آقای دکتر مقیمی را به سمت رئیس دانشگاه تهران صمیمانه تبریک عرض می‌کنم و برای ایشان در پیشبرد برنامه‌ها و اهدافی که دارند آرزوی توفیق دارم. به دلیل دوستی دیرینه‌ای که با آقای دکتر مقیمی دارم، هم به خاطر خودشان و هم برای دانشگاه تهران ان‌شاالله نهایت همکاری را با ایشان در آینده نیز خواهم داشت. همچنین تشکر و قدردانی می‌کنم از همه اعضای هیأت علمی، معاونان، مدیران، کارکنان و دانشجویان عزیزی که همواره به ما انتقاد داشتند و تلاش کردیم تا از انتقادهای آنان جهت خواسته‌های منطقی که دارند استفاده کنیم. همچنین از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دولت، شورای انقلاب فرهنگی، مجلس شورای اسلامی، نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها که همواره پشتیبان دانشگاه بودند قدردانی می‌کنم».