دکتر ابراهیم کلانتری: رفتار، سبک تعامل و رعایت شأن و منزلت دانشجو، بهترین روش تدریس است / استاد باید نسبت به دانشجو احساس مسئولیت کند

در ادامه سلسله گفت‌وگوهای روابط عمومی دانشگاه تهران با برگزیدگان هشتمین جشنواره آموزش، فاطمه علی‌زاده، دانشجوی ارشد مطالعات فرهنگی و رسانه با دکتر ابراهیم کلانتری، دانشیار دانشکده معارف و اندیشه اسلامی در خصوص تجارب آموزشی، نحوه مدیریت کلاس، یادگیری دانشجویان و تجارب کلاس‌های مجازی به گفت‌وگو پرداخته است که شرح آن را در ادامه می‌خوانید:
 

• لطفاً به‌عنوان نخستین پرسش در خصوص تجارب خود در حوزه آموزش توضیحاتی بفرمائید.

در این زمینه پاسخ بنده به کلاس درس و دانشجو نگاه به یک محیط دوستانه‌ای است که برای تعلیم و تربیت فراهم شده است و استاد باید خود را برای ادای مسئولیت در چنین محیطی به بهترین شکل ممکن آماده کند. فکر می‌کنم اگر چنین نگاه و تلقی از کلاس درس و تدریس در ذهن و فکر استاد شکل بگیرد، کار او را با موفقیت همراه خواهد کرد. البته در چنین نگاهی دانشجو به‌عنوان یک جوان جویای حقیقت، با انگیزه، نخبه، توانا و دوست داشتنی تلقی می‌شود که استاد در قبال او احساس مسئولیت می‌کند و در تلاش است که او را به بهترین شکل نسبت به ارتقا علم و تعمیق آگاهی، هدایت و راهبری کند و باید گفت که بهترین و ماندگارترین تجربه‌های آموزشی را از ناحیه چنین نگاهی به دست آورده‌ام.
 

• نحوه مدیریت و محوریت استاد در کلاس‌های درس را از دیدگاه خود بیان کنید.

کلاس‌های درس بنده معمولاً به‌دلیل ماهیتی که دارند، یعنی همان علوم و معارف اسلامی، تلفیقی از هر دو روش است، یعنی هم به‌صورت دانشجو محور و هم استاد محور اداره می‌شود. بدین شکل که معمولاً در ابتدا نقشه کلی درس و موضوع را ترسیم می‌کنم و همچنین دانشجو را با فضای کار آشنا کرده و در گام بعدی دانشجو را در بحث درگیر می‌کنم. این روش فراگیری بحث را آسان‌تر می‌کند و باعث تعمیق بحث‌ها می‌شود. می‌توان گفت از واجبات کار آموزشی در مقاطع تحصیلات عالی همین است که دانشجو خودش وارد بحث شود تا به پاسخ‌های نهایی روشنی دست یابد.
 

• در خصوص روش‌های یادگیری و چگونگی نحوه تدریسی که دارید نیز توضیحاتی ارائه فرمائید.

یکی از تجارب مفید بنده این است که در هر موضوعی که استاد مسئولیت تدریس آن را بر عهده دارد، تسلط استاد باید عمیق، جامع و همه‌جانبه باشد. به‌روز بودن دانش و مطالعه استاد باعث می‌شود که کلاس درس پربار، عمیق و متنوع شود. در مدیریت کلاس‌هایم معتقدم استاد باید به‌عنوان مسئول اصلی کلاس جدیت خود را نشان دهد، زمان‌شناس و منظم باشد، از حاشیه روی‌های نامرتبط به‌شدت پرهیز و به‌صورت عملی دانشجو را با روش‌های مطالعه و استنتاج آشنا کند تا حق مطلب ادا شود. رفتار و سبک تعامل و رعایت شأن و منزلت دانشجو، بهترین روش تدریس است که فکر می‌کنم جوانان ما به‌شدت به آن نیاز دارند.
 

• از دیدگاه شما آیا آموزش مجازی در زمان بحران کرونا میزان بازدهی لازم را داشته است؟

تدریس در فضای مجازی از چند جهت سخت‌تر از تدریس در فضای حضوری و چهره به چهره است، زیرا این شیوه تدریس، تلاش و انرژی بیشتری از سوی استاد می‌طلبد و استاد از یاددهی خود هم اطمینان به‌دست نمی‌آورد. نکته دیگر آنکه استاد نمی‌داند که مخاطبش در حین تدریس از تمرکز لازم برخوردار است یا خیر. در مجموع به نظر می‌رسد سطح بازدهی تدریس در فضای مجازی کمتر از بازدهی تدریس در فضای حقیقی است.