پیشگامی آموزش عالی در جهان با ۱۷۵۷ سال قدمت، سرمایه ارزشمندی برای ما ایرانیان است | بایسته‌های آموزش اثربخش به روایت رئیس دانشگاه تهران | نیازمند برنامه آینده پژوهی میان مدت برای منطبق‌سازی رشته‌های دانشگاهی با نیازهای جدید جامعه هستیم

به گزارش روابط عمومی دانشگاه تهران، دکتر سید محمد مقیمی رئیس دانشگاه تهران روز یکشنبه ۱۰ تیر ماه در یازدهمین جشنواره آموزش دانشگاه تهران در سالن اجلاس شهید رئیسی، با اشاره به برگزاری بزرگداشت ۱۷۵۷ سال سنت آموزش عالی در روز سه‌شنبه ۱۲ تیر ماه در پردیس مرکزی دانشگاه تهران، گفت: ۱۷۵۷ سال سنت آموزش عالی در جهان متعلق به ما ایرانیان است. این را یونسکو در سال ۲۰۱۷ میلادی در مجمع عمومی این سازمان به تصویب رسانده است.

وی افزود: خوشبختانه پس از پیشنهاد دانشگاه تهران برای منضم نمودن سابقه دانشگاه تهران به قدمت سنت آموزش عالی در ایران، شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب کرد که دانشگاه تهران میراث‌دار سابقه ۱۷۵۷ ساله آموزش عالی در ایران است و در کنار آن به دانشگاه تهران مأموریت داده شد تا در خصوص نقش دانشگاه تمدن‌ساز و گرامیداشت عنوانی که یونسکو به کشور عزیزمان داده است، تلاش کند.

رئیس دانشگاه تهران با اشاره به اینکه این مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی آخرین مصوبه این شورا در دوران حیات رئیس‌جمهور شهیدمان بوده است که صبح روز شهادت آیت‌الله رئیسی با امضا ایشان ابلاغ شده است، خاطرنشان کرد: در خصوص ترویج جایگاه کشورمان در طلایه‌داری سنت دانشگاهی در جهان، مأموریت ویژه‌ای به دانشگاه تهران داده شده است که این مأموریت را در نکوداشتی که روز سه‌شنبه از ساعت ۱۶:۳۰ در محل مصلی دانشگاه تهران با حضور پرشکوه ذینفعان مختلف دانشگاه برگزار خواهد شد آغاز خواهیم کرد و رویدادهای مختلفی در طول سال جاری پیش‌بینی شده است که در قالب ۹۰ رویداد مهم تا پایان سال ۱۴۰۳ به اجرا درخواهد آمد.

دکتر مقیمی، اذعان نهادهای بین‌المللی به نقش ایرانیان در پایه‌گذاری آموزش عالی در دنیا را سرمایه بسیار ارزشمندی دانست و گفت: با توجه فرهنگ غنی اسلامی که فرهنگ پرشکوه ایرانی را تقویت کرد، ما امروز یک فرهنگ بسیار ارزشمند ایرانی اسلامی همراه با پیشینه ارزشمند در حوزه آموزش عالی داریم. انتظار می‌رود پس از پیروزی انقلاب اسلامی که فصل جدیدی در عرصه اجتماعی و فرهنگی جامعه گشوده شد، به دوران پرشکوه تمدنی ایرانی اسلامی خود بازگردیم و قطعاً آموزش به عنوان رکن مهم برای تقویت این جایگاه تمدنی است و اساتید و معلمان ما نقش ویژه‌ای در این مهم دارند.

استاد دانشکدگان مدیریت دانشگاه تهران تصریح کرد: طبعاً کاستی‌هایی در عرصه آموزش عالی وجود دارد، کاستی‌های جدی که متأسفانه با وجود پیشینه ارزشمندی که داریم، پیشگامی مورد انتظار در عرصه آموزش عالی در عرصه جهانی را نداریم و باید تلاش کنیم از این داشته‌های خود بهره لازم را ببریم. امروز در عرصه آموزش عالی شاهد هستیم که به رغم اینکه استادان بسیار ممتاز و شایسته‌ای را در اختیار داریم که آمارهای جهانی این جایگاه را به ما نشان می‌دهد، نتوانسته‌ایم به صورت شایسته از این جایگاه علمی اساتیدمان برای حل مسائل اجتماعی استفاده کنیم.

رئیس دانشگاه تهران افزود: شاهد هستیم که فارغ‎ فارغ‌التحصیلان دانشگاهی ما مشاغل رضایت‌بخشی را احراز نمی‌کنند و امروز یک رابطه معناداری بین نارضایتی دانشجویان و آینده شغلی آنها وجود دارد؛ این ضعف مهمی است که حتماً باید به آن توجه کنیم.

وی درباره لازمه آموزش اثربخش بیان داشت: اگر بخواهیم آموزش اثربخش باشد، آموزش حتماً باید با کارکردهای دیگر دانشگاه از جمله کارکرد فناوری و پژوهش، کارکرد فرهنگی و اجتماعی و با کارکردهای مهارتی که مشاغل و کارفرماها به آن نیازمند هستند، ارتباط ویژه برقرار کند و اگر هر کدام از این ارتباطات دچار اختلال شود و ما نتوانیم رابطه و کارکرد آموزش را با آنها برقرار کنیم، قاعدتاً نخواهیم توانست توفیق زیادی را در عرصه آموزش عالی به دست آوریم.

دکتر مقیمی افزود: در عرصه آموزش عالی هر چند که در خصوص روش‌ها و محتوای آموزش ضعف‌های جدی وجود دارد، اما همچنان در عرصه آموزش عالی دنیا جزو کشورها و دانشگاه‌های برتر هستیم. اما این آموزش متأسفانه نتوانسته است در خدمت حل مسائل جامعه باشد. بنابراین وقتی صحبت از آموزش اثربخش می‌کنیم باید ارتباط آن را با مؤلفه‌های پیرامونی آن مدنظر قرار دهیم، که البته در بحث تحول نظام آموزشی در دانشگاه تهران به این نکته توجه ویژه شده است.
دکتر مقیمی با اشاره به تغییرات مداوم الگوهای رفتارهای اجتماعی و فرهنگی در جامعه، گفت: نیازهای مردم ما در بخش‌های مختلف تمدنی در حال تغییر است و این تغییرات، شگرف و رو به تزاید است. اگر ما می‌خواهیم آموزش در خدمت جامعه باشد، حتماً باید به این تغییرات توجه کنیم و اساتید ما باید در محتوا و روش‌های آموزشی خود متناسب با این تحولات، تجدید نظر کنند. بنابراین نیاز است که در قالب نظام جامع آموزشی مبتنی بر آینده‌پژوهی آموزش عالی به این موضوع توجه کنیم و حتماً باید آینده‌نگری و آینده‌پژوهی داشته باشیم و سیستم آموزشی را با این تغییرات انطباق دهیم.

استاد دانشکدگان مدیریت دانشگاه تهران توضیح داد: قطعاً سرعت تغییرات به گونه‌ای است که اگر بخواهیم زمان لازم را برای تطبیق و ایجاد سیستم جدید پیدا کنیم، تغییر جدیدی از راه می‌رسد و آنقدر نرخ تغییرات بالا است، اگر قرار باشد ما منتظر باشیم که تغییر اتفاق بیفتد و خودمان را انطباق دهیم، همیشه از این روند تغییر و تحولات عقب خواهیم ماند. بنابراین راهکار این است که حتماً تغییرات را پیش‌بینی کنیم و با آینده‌پژوهی و آینده‌نگری نیازهای نرم اجتماعی و فرهنگی و نیازهای سخت‌افزاری تمدنی را پیش‌بینی کنیم و در یک برنامه میان مدت ۱۰ تا ۱۵ ساله هم برنامه‌های آموزشی منطبق با آنها تدوین شود و هم روش‌های آموزشی و نوع رشته‌ها نیز تغییر کند.

رئیس دانشگاه تهران تاکید کرد: در طول حدود سه سال مدیریت دانشگاه تهران، تمام تلاش‌مان این بوده که روندهای مختلف را پیش‌بینی کنیم و متناسب با آن تغییر و تحولاتی هم در رشته‌ها و در دانشکده‌های جدید و هم در به کارگیری و جذب اساتید جدید داشته باشیم.

وی از جذب ۳۹۳ عضو هیأت علمی جدید در دانشگاه تهران طی سه سال اخیر خبر داد و اظهار داشت: با توجه با تعداد ۲ هزار و ۲۰۰ عضو هیأت علمی، در دوره جاری مدیریتی دانشگاه تهران حدود ۲۰ درصد تغییرات در بدنه هیأت علمی را شاهد هستیم که این به نسبت سه سال آمار خوبی است که البته فقط بحث کمیت نیست؛ اگر به کیفیت اساتیدی که در دانشگاه تهران در این دوره سه ساله جذب شده‌اند نگاهی بیندازیم، شاهد این واقعیت خواهیم بود که این اساتید جزو بهترین‌ها در کشور هستند و ویژگی بسیار متمایزی داشتند که در دانشکده‌های جدیدالتاسیس و در گروه‌های جدید و در دانشکده‌های مختلف دانشگاه تهران مشغول به کار شدند و انتظار می‌رود که پرچمدار تحول نظام آموزشی دانشگاه باشند.

دکتر مقیمی خاطرنشان کرد: همیشه ما یک اصل را مدنظر داشته‌ایم که اگر قرار است به نیازها و مسائل جامعه که نیازهایی جدید هستند پاسخ داده شود، قطعاً ساختارهای سنتی نمی‌تواند پاسخگوی این نیازهای جدید باشد و باید ساختارها و همچنین چارچوب‌های متناسب با آن در جامعه شکل بگیرد.
بر این اساس در سطح گروه‌های آموزشی به عنوان مهم‌ترین سلول دانشگاه نیز تغییر و تحول اساسی داشته‌ایم و یک بازنگری اساسی در تمام گروه‌های آموزشی انجام داده‌ایم. در دوره مدیریتی گذشته، بسیاری از گروه‌های تخصصی، ادغام یا تنزل پیدا کرده بودند و این باعث دغدغه اساتید شده بود.

رئیس دانشگاه تهران توضیح داد: متأسفانه بنا بر دلایلی مانند کمبود منابع مالی و حق مسئولیت مدیران گروه‌ها باعث شده بود گروه‌ها تنزل پیدا کنند و برخی گروه‌ها تجمیع شده بودند. تنزل سطح گروه‌های آموزشی در ساختار دانشگاه باعث دلخوری اساتید شده بود. در دوره گذشته مدیریتی، بعد از تجمیع گروه‌ها حدود ۱۲۰ گروه وجود داشت و امروز پس از تغییر ساختار شاهد حدود ۲۴۰ گروه هستیم. گروه‌ها و رشته‌ها مورد بازنگری قرار گرفت و مقرر گردیده که اگر این بازنگری‌ها در یک دوره زمانی پنج ساله مورد توجه اعضای گروه قرار نگیرد، حتماً در پذیرش دانشجو برای رشته‌هایی که قدیمی هستند تجدیدنظر صورت خواهد گرفت. در کنار تحولات آموزشی در سطح گروه و رشته‌ها، رویکردهای جدیدی در قالب مهارت ورزی دانشجویان آغاز شد تا گامی در جهت آموزش اثربخش دانشجویان برداشته شود و آموزش‌ها با نیازهای واقعی جامعه منطبق گردد.

دکتر مقیمی افزود: دروس مهارتی تحت عنوان یادگیری تجربی در همه رشته‌های تحصیلی دانشگاه تهران گنجانده شد و همه دانشجویان به نوعی سه واحد اجباری خواهند داشت که با محیط پیرامون خود در این درس مرتبط شوند. در قالب درس سه واحدی یادگیری تجربی، دانشجویان در پردیس‌های علم و فناوری دانشگاه تهران، به اردوهای مهارتی می‌روند و ضمن بازدید از صنایع مرتبط و شرکت در کارگاه‌ها، از نظر مهارتی تقویت می‌شوند.

رئیس دانشگاه تهران همچنین در آغاز سخنانش بیان داشت: جشنواره آموزش دانشگاه تهران صرفاً مراسمی برای تقدیر نیست، بلکه الگوسازی برای اساتید جوان‌تر است، چرا که در چنین مناسبت‌های فرصت ایجاد می‌شود که استادان پیشکسوت نظرات خود را مطرح کنند و با تبادل تجربیات و آشنایی با مسیر ترقی اساتید موفق، زمینه برای ترویج علم و دانش و الگوسازی در عرصه علم و فناوری فراهم می‌گردد.