گفتگو با استادان گروه فلسفه دانشگاه تهران

رسالت نوین دانشگاه که از آن به عنوان مسئولیت اجتماعی (دانشگاه نسل چهارم) یاد می‌شود، مستلزم فراتر رفتن از کارکرد آموزشی و پژوهشی صرف و حضور قدرتمند، مؤثر و توانمندساز در بطن جامعه و ایجاد پیوند عمیق با بخش‌های مختلف اجتماع در مواجهه با موضوعات، مسائل، و پدیده‌های نوین است.

ایده‌پردازی و خلق گفتمان‌های نو در ارتباط با مسائل و چالش‌های نوین و به تبع آن پرتوافکندن به فهم بهتر و دقیق‌تر آنها با هدف کمک به نهادها و سازمان‌های مسئول در برنامه ریزی و سیاستگذاری، یکی از بسترهای حضور مؤثر دانشگاه در اجتماع است که می‌تواند منشأ و آغازگر نوعی کنش و اقدام متفاوت از سوی بازیگران و کنشگران مختلف باشد.

فلسفه، به رغم غفلت نظری و عملی از آن در دوران معاصر، دانشی است که به صورت تاریخی اهمیت و تأثیر بسزایی هم در تغییرات پارادایم‌های علمی و هم در تحولات گفتمانی تمدن‌ها داشته است. به اذعان تمامی صاحبنظران، فلسفه از زمان تالس به عنوان آغازگر فلسفه و نخستین چهره علم گرفته تا سقراط که خود را قربانی مردم (به‌ویژه سوفسطائیان) می‌کند و یا تبیین و فهم کنونی امثال هابرماس از وضع بشر در ایام کرونا، همواره در پیوند با موضوعات روز جامعه و نیز شیوه مواجهه و فهم مسائل اساسی آن معنا پیدا می‌کرده و بی‌شک، بدون فهم فلسفی از این مسائل و پدیده‌ها، انسان نمی‌توانسته از سطوح ظاهری و نمای بیرونی آنها فراتر برود. به تعبیر افلاطون در تمثیل عالم مُثُل، کشف حقایق در پس این ظواهر و اشباح پدیده‌ها را تنها فهمی عمیق و فلسفی می‌باید.

سومین پنج شنبه نوامبر هر سال (آخرین پنج شنبه آبان ماه) از سوی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) به عنوان روز جهانی فلسفه نامیده شده است. به این اعتبار، مناسبت «روز جهانی فلسفه» بهانه‌ای به دست داد تا از منظر این رویکرد و بینش علمی نگاهی داشته باشیم به خود مفهوم «فلسفه»، نقش و جایگاه آن در جامعه و تحلیل و نقدی که از منظر فلسفی می‌توان به موضوعات و مسائل مبتلابه سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و آموزشی جامعه امروزین کشور داشت.

لیلا احمدی، کارشناس روابط‌عمومی دانشگاه، با همکاری و پیشنهاد دکتر محمدرضا حسینی بهشتی، مدیر گروه فلسفه دانشگاه تهران، با چهار تن از استادان این گروه، آقایان دکتر مصباحیان، دکتر طباطبایی، دکتر غفاری و دکتر طالب‌زاده در ارتباط با همین موضوعات به گفت‌وگو پرداخته است.

ضمن قدردانی و سپاس از همکاری و همراهی صمیمانه این استادان گروه فلسفه دانشگاه تهران در تدوین این مجموعه، یاد و خاطره دکتر روح‌الله عالمی، استاد پیشکسوت و تازه درگذشته گروه فلسفه دانشکده ادبیات و علوم انسانی را گرامی می‌داریم. و من الله التوفیق.

عباس قنبری باغستان
عضو هیأت علمی گروه ارتباطات و
مدیرکل روابط عمومی دانشگاه تهران

دکتر حسین مصباحیان؛ عضو هیأت علمی دانشگاه تهران:
کرونا بشر را در وضعیت «ناامنی اگزیستانسیالیستی» قرار داده است / نمی‌توان بازتولید الگوهای آماده فکری را فلسفه نامید / فلسفه به مثابه نظریه‌ی انتقادی، همواره علیه قدرت است

دکتر محمدتقی طباطبایی؛ عضو هیأت علمی دانشگاه تهران:
بحران در علم ناشی از محدودیت ذاتی آن است / شرط ادب و پرورش، خروج از نادانی نخستین است / علت سرگردانی انسان امروزی، فقدان خرد کل نگر است

دکتر حسین غفاری، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران:
سه‌گانه «بحران» در نظام آموزشی جدی است / تربیت استاد مهم‌تر از تربیت دانشجو است / مصرف بدون جایگزین سرمایه‌های انسانی، اسفناک است / رهبران سیاسی و اقتصادی از تفکر فلسفی اجتناب می‌کنند

دکتر حمید طالب‌زاده، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران:
جای ژرف‌اندیشی در زندگی امروز بشر خالی است / فلسفه همواره راهنمای فکر و عمل اروپاییان بوده است / فیلسوفان هیچگاه در ایران جایگاه مستحکمی نداشتند

برای دریافت فایل pdf ویژه‌نامه روز جهانی فلسفه، اینجا کلیک کنید.