گزارش رئیس دانشگاه تهران از مهمترین فعالیتهای دانشگاه در سال ۱۳۹۶
بسیار مایه مباهات است تا در آغاز سال نو و همزمان با نو شدن طبیعت و سرزدن جوانهها که یادآور سرانجام خوش تلاش و امید است و نشانهای از آیندهای بهتر، گزارشی تحلیلی از عملکرد خانواده بزرگ دانشگاه در سال ۱۳۹۶ خدمت شما تقدیم کنم با علم به این نکته که این گزارش قادر نخواهد بود تصویری کامل و دقیق از آنچه توسط همکاران و دانشجویان در دانشگاه صورت گرفته را ارائه نماید. چنانچه در گزارش سال قبل نیز آمده بود، هدف از این گزارش نخست اطلاعرسانی اقدامات انجام شده، بیان اهداف و برنامههاست چرا که گستردگی و وسعت فعالیتهای دانشگاه مانع از آن است تا همگان از نتایج و دستاوردهای اقدامات صورت گرفته به طور کامل مطلع شوند و از طرف دیگر برای بهرهمندی بیشتر از مشارکت دانشگاهیان و ارزیابی دقیقتر لازم است گردش اطلاعات به خوبی صورت گیرد.
سال ۱۳۹۶ را بایستی سال شروع برنامه سوم دانشگاه دانست. هدف از انجام این برنامه تحول در دانشگاه به منظور نقشآفرینی بیشتر و گستردهتر دانشگاه در سطح ملی و بینالمللی است. این برنامه به منزله طرحی برای بیان اولویتها و ارائه راهبردهای بالقوه است که با هدف پیشرفت تدریجی به سوی چشماندازی پنج ساله تنظیم شده است. اصلیترین اهداف برنامه سوم تقویت و تعامل سازنده و مؤثر با دیگر دانشگاههای و مراکز علمی جهان، تحول دانشگاه به سوی دانشگاه کارآفرین و بالاتر از همه ارتقا جایگاه اخلاق و مسئولیتپذیری اجتماعی در دانشگاه است.
خوشوقتم که به اطلاع برسانم تمامی راهبردها، برنامهها و معیارهای کلیدی عملکردها به همراه تغییرات سالیانه هر معیار تعیین و در حال رصد شدن میباشد. البته بایستی توجه داشت که نهایی شدن جزئیات به دلیل پیچیدگیهایی که برنامهریزی دارد، اندکی به طول انجامیده و البته حصول اطمینان از واقعی و امکانپذیر بودن برنامه نیز دلیل دیگری براین تاخیر بوده است. ضمن تشکر از همکاران معاونت برنامهریزی و فناوری اطلاعات و شورای برنامهریزی دانشگاه و همه همکارانی که دانشگاه را در جهت تنظیم و اجرای این برنامه کمک کرده و خواهند کرد امیداورم که در آغاز تابستان سال جاری گزارش مقایسهای عملکرد برنامه و میزان تحقق سال اول آن ارائه شود.
مایلم گزارش را از اولین هدف برنامه که توسعه فعالیتهای بینالمللی دانشگاه و حضور قویتر وپررنگتر دانشگاه در سطح جهان است شروع کنم. اولین نکتهای که بایستی بر روی آن تاکید شود گستردهتر شدن فعالیتها و برنامههای همه واحدهای دانشگاه در جهت تحقق این هدف بوده است و در همین جهت یکی از مهمترین شاخصهایی که دانشگاه دنبال مینماید، تبادل و جذب دانشجو به ویژه دانشجوی غیرایرانی است. از آنجایی که تاکنون تقریباً همه برنامههای آموزشی دانشگاه به زبان فارسی ارائه میشده است، بنا براین سامانههای الکترونیکی دانشگاه به ویژه سامانه آموزش، محتوای برنامهها، زبان تدریس و بیشتر منابع آموزشی بر محور زبان فارسی تنظیم و ارائه شده است. در این طراحیها فرض بر این بوده است که متقاضیان یا خود به زبان فارسی تکلم میکنند و یا اینکه پس از یادگیری زبان فارسی در ایران به این دورهها وارد خواهند شد. طبیعی است افرادی که مشمول این فرضیات میشوند، محدود به دانشجویان کشورهای فارسی زبان، دانشجویان بورسیه و رشتههای خاص خواهند بود. البته دانشگاه همچنان توسعه و ارتقاء مرکز بین المللی آموزش زبان فارسی (دهخدا) را به طور جدی دنبال میکند چرا که نقش این مرکز بی بدیل است، اما منطقی است که راهکارهای دیگر را نیز دنبال نماید و از آن جمله شروع ارائه برنامههای آموزشی به زبانهای غیرفارسی است. برای دستیابی به این هدف با مدیریت حوزه آموزش دانشگاه، تعدادی از برنامههای آموزشی به ویژه برنامههای دورههای کارشناسی ارشد و دکتری به زبان انگلیسی ترجمه شده تا مورد استفاده متقاضیان قرار گیرد و در این جهت پردیس کیش در نیمسال دوم ۱۳۹۶ در دو رشته به زبان انگلیسی دانشجو پذیرفته و پردیسهای ارس و البرز و سایر واحدهای دانشگاه اقدامات متنوعی را شروع کردهاند که امید است به تحوالت جدی در پذیرش دانشجو در حوزه بینالملل منجر شود.
اما شروع این برنامهها به خوبی برخی از چالشهای اصلی را نمایان ساخت. نخست بایستی از مشکل معرفی دقیق و مناسب دانشگاه در فضای بینالمللی و بازاریابی مناسب و درست نام برد. متأسفانه دانشگاههای ایران و از جمله دانشگاه تهران در این مورد فاقد تجربه و ساز وکارهای مناسب هستند. این موضوع از وبسایتهای دانشگاه شروع میشود. در جهت بهبود شرایط وبسایتها، دانشگاه توسط یک کمیته متشکل از مسئولین و کارشناسان ذیربط موضوع را رصد و راهکارهای لازم را دنبال میکند. نتیجه این اقدامات طراحی جدید وب سایت اصلی دانشگاه به زبانهای فارسی و انگلیسی بر اساس جدیدترین الگوهای دانشگاهی جهان است که امکانات بهتر و دقیقتری را در اختیار متقاضیان قرار میدهد. آنچه علاوه بر طراحی سایت مهم است محتوای آن است که با توجه به اتصال اطلاعات سایت به سامانههای دانشگاه، آمار و اطلاعات سایت به روز خواهد بود. علاوه بر آن موضوع به روز رسانی اخبار و اطلاعات دانشگاه است که در این جهت هم قدمهای مثبتی برداشته شده است. نتیجه این اقدامات ارتقاء ۷۷ رتبهای سایت دانشگاه در جهان و کسب رتبه اول کشور در وبومتریک و همچنین افزایش ۸۸ درصدی اخبار سایت در مقایسه با سال ۱۳۹۲ بوده است. اما این بدین معنا نیست که ما در مقایسه با دانشگاههای برتر دنیا در موقعیت مناسبی هستیم و بنابراین بایستی قدمهای بزرگ و بیشتری برداشته شود که بهبود کیفیت همه وب سایتهای دانشگاه از آن جمله است. بنابر این به مرکز فناوری اطلاعات واداره کل حوزه ریاست از سوی هیات رئیسه ماموریت داده شده است تا اقدامات عملی را در این جهت پیگیری کرده و به سرانجام برسانند. لذا، برای اطمینان از کیفیت عمل و جلوگیری از هزینههای اضافی لازم است همه واحدهای دانشگاه ارتقاء وب سایتهای خود را با هماهنگی مرکز فناوری اطلاعات در دستور کار قرار دهند.
اقدامات دیگر دانشگاه در جهت افزایش جذب دانشجو شرکت در نمایشگاههای بینالمللی آموزش عالی و حضور نمایندگان دانشگاه در برخی از کشورهای هدف جهت مصاحبه در محل و تمرکز بر پذیرش دانشجویان با کیفیت و اعضا هیات علمی شاغل این کشورها برای ادامه تحصیل در ایران و البته مشارکت هرچه بیشتر در برنامههای تبادل دانشجو است که در جای خود بدان پرداخته خواهد شد.
از دیگر چالشهای دانشگاه در این بخش سامانه آموزش است که متأسفانه قابلیت چند زبانه شدن را به راحتی ندارد و البته انحصار داخلی هم مزید بر علت شده است و لذا مرکز فناوری اطلاعات با راهاندازی یک سامانه واسط به زبان غیرفارسی در صدد است که ارتباط دانشجوی غیرایرانی را با سامانههای فارسی زبان از جمله سامانه آموزش، فراهم نماید. این طرح تاکنون موفقیتهایی داشته است و امید است مرحله ارسال تقاضا و بارگذاری فایلها توسط متقاضیان تحصیل در دانشگاه تهران تا پایان فروردین آماده بهرهبرداری شود.
آنچه در این بخش لازم است بدان پرداخته شود تاکید بر نقش و اهمیت ارائه برنامههای آموزشی به زبانهای غیرفارسی برای ارتقاء جایگاه بینالمللی دانشگاه و معرفی و آشنایی هرچه بیشتر فرهیختگان سایر ملل با فرهنگ غنی ایران و توسعه زبان فارسی به ویژه زبان فارسی به عنوان یکی از زبانهای علمی دنیاست. تاکید بر این موارد در واقع توجه دادن همکاران به اهمیت موضوعی است که خود به خوبی بر آن آگاه هستند، و اقدامات جدی و عملی برای پیادهسازی برنامههاست.
مورد دیگری که لازم است پیگیری شود نسبت اعضا هیات علمی بینالمللی به کل اعضا هیات علمی دانشگاه است. در این زمینه افزایش و حضور فعالتر اعضا هیات علمی بینالمللی وابسته دانشگاه مورد توجه است که در این جهت دانشگاه تسهیلات بیشتری را در نظر گرفته است تا مشارکت این افراد که دارای جایگاه مناسبی در جهان هستند، افزایش یابد. افزایش پذیرش دانشآموختگان دکترای بینالمللی برای دورههای پسادکترا از دیگر برنامههاست. به نظر میرسد افزایش دورهها به زبان غیرفارسی امکان جذب و مشارکت اعضا هیات علمی بینالمللی را افزایش دهد. توسعه دورههای مشترک با دیگر مؤسسات و دانشگاههای معتبر دنیا، افزایش اعضا هیات علمی شرکت کننده در همایشها و کارگاههای بینالمللی، افزایش اعزام اعضا هیات علمی و دانشجویان دوره دکتری به فرصت مطالعاتی و ماموریت پژوهشی و اقدام در جهت افزایش اعتبارات بینالمللی ازدیگر اقداماتی است که در دستور کار است و سعی شده علیرغم محددیتهای مالی، سیاستهای پشتیبانی از جمله در طراحی بودجه دانشگاه مد نظر قرار گیرد.
در اینجا مناسب است به طرح اقتصاد مقاومتی دولت در حوزه آموزش عالی برای ارتقاء جایگاه بینالمللی ۵ دانشگاه کشور به رتبه ۲۰۰ دانشگاه برتر جهان اشاره شود که خوشبختانه دانشگاه تهران یکی از دانشگاههای برگزیده بود. اما علیرغم تعهد وزارت عتف به پشتیبانی مالی از این طرح متأسفانه در سال ۹۶ اعتباری به دانشگاههای برگزیده پرداخت نشد. امید آنکه در سال جاری تعهدات یادشده جامه عمل بپوشد و نتیجه آن عملکرد بهتر دانشگاه در حوزه بینالملل باشد.
علاوه بر اقدامات یادشده، لازم است اقدامات زیرساختی دیگری نیز صورت گیرد که حضور فعالتر دانشگاه در انجمنها و اتحادیههای علمی و دانشگاهی از آن جمله است. بویژه با توجه به شروع مسئولیت دانشگاه تهران به عنوان ریاست AUAP در اواسط سال جاری و حضور دانشگاه در بورد IAU ، بزرگترین اتحادیه جهانی دانشگاهها و مشارکت فعال در این اتحادیهها امید است دانشگاه تهران آن گونه که شایسته است، در جهان دیده شود.
برگزاری سومین اجلاس مشترک ۱۳ دانشگاه سطح یک ایران و دانشگاههای برتر روسیه در مسکو که به اهتمام دبیرخانه این اتحادیه که در دانشگاه تهران مستقر است، در سال ۱۳۹۶ برگزار شد، از دیگر اقدامات برای گسترش همکاریهای بینالمللی دانشگاه بوده است که با توجه به تجارب سالهای قبل این اجلاس به نتایح ملموستری دست یافت.
اقدامات دیگری که میتواند به تحقق هدف اول برنامه سوم دانشگاه کمک کند انجام پروژههای مشترک با دیگر دانشگاهها و استفاده از اعتبارات بینالمللی است. استفاده ازمنابع بینالمللی نه تنها امکان مالی برای همکاران جهت تحقیق را فراهم میکند بلکه عاملی کیفیتبخش برای پژوهشهای دانشگاه خواهد بود و به شهرت دانشگاه در عرصه بینالملل کمک خواهد کرد که نتایج جانبی آن باعث ارتقاء دانشگاه در ردهبندیهای بینالمللی خواهد شد. یادآوری این نکته ضروری است که در اکثر سیستمهای ردهبندی جهانی دانشگاهها، شهرت نقش تعیین کننده دارد. به منظور کمک به تحقق این موارد و همچنین هدف سوم دانشگاه مرکز نیازسنجی و پروژهیابی دانشگاه تهران ذیل معاونت پژوهشی تشکیل و تاکنون اقدامات خوبی را انجام داده که پیشبینی میشود در آینده دانشگاه از دستاوردههای این مرکز بیشتر بهرهمند گردد.
توسعه دورههای مشترک که هم اکنون شش دوره از آنها در پردیس دانشکدههای فنی و دانشکده جغرافیا در حال اجراست، راهنمایی مشترک ۱۵ رساله دکتری و کوتوتل و ایجاد مرکز تحقیقات بینالمللی محیط زیست و آب با مشارکت آکادمی علوم چین در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، فعال شدن مؤسسه کنفسیوس با همکاری و پشتیبانی کشور چین، راه اندازی مؤسسه مطالعات آسیا با همکاری کره جنوبی، راهاندازی بنیاد روسکی میر با پشتیبانی کشور روسیه و انتقال ارز این مراکز از طریق بانک، نوید بهرهمندی بیشتر دانشگاه از ارتباطات بینالمللی را میدهد.
در ادامه معرفی فعالیتهای دانشگاه در حوزه بینالملل، لازم است به استحضار برساند که بیش از ۳۰۰ دانشجوی دکترا و ۹۱ تن از همکاران هیات علمی با استفاده از اعتبارات وزارت عتف و دانشگاه تهران از فرصت مطالعاتی و ماموریت پژوهشی استفاده کردهاند. در طی این مدت ۲۵۰ نفر از همکاران هیات علمی با استفاده از پشتیبانیهای دانشگاه در کنفرانسهای بینالمللی شرکت کردهاند که با توجه به اهمیت این گونه ماموریتها دانشگاه همواره به دنبال متعادل کردن پشتیبانیهای مالی با توجه به شرایط اقتصادی کشور میباشد. البته تعداد دیگری از دانشجویان و همکاران برای این منظور از اعتبارات بینالمللی استفاده کردهاند که در این آمار نیامده است. با توجه به اینکه فرصت مطالعاتی و ماموریت پژوهشی معمولاً به دانشگاهها و موسسات تراز بالای جهان صورت میگیرد لذا این اقدام مهم علاوه برآشنایی هرچه بیشتر دانشجویان و همکاران با آخرین رویدادها و جهت گیری های علم و فناوری در جهان، باعث میشود تا برخی از کمبودهای تجهیزاتی موجود دانشگاه نیز جبران شود و شبکه علمی گسترش یافته، کیفیت و کمیت انتشارات مشترک افزایش یافته (انتشارات مشترک بینالمللی دانشگاه در سال ۲۰۱۷ ،۱۰۶۷ بوده است) و با توجه به عملکرد بسیار خوب همکاران و دانشجویان در این ماموریتها به اشتهار بیشتر دانشگاه بینجامد. لازم به ذکر است که مقالات منتشره نمایه شده دانشگاه در WOS در سال ۱۳۹۶ به رقم ۳۵۴۷ مورد رسیده که در مقایسه با سال ۹۵ افزایش ۳ درصدی را نشان میدهد.
با توجه به اهمیت موضوع، دانشگاه امیدوار است در سال جاری تعداد فرصتهای مطالعاتی دانشجویان را به ۴۵۰ مورد افزایش دهد و فرصت مطالعاتی در بدو استخدام همکاران را که کلاً از فرصت مطالعاتی استفاده نکردهاند، با جدیت دنبال کند. لازم به ذکر است که دانشگاه در سال جاری سیاستهای تشویقی برای کسانی که از اعتبارات بینالمللی برای فرصت استفاده کنند تعیین نموده است که جزئیات آن توسط حوزه بینالملل اطلاعرسانی شده و خواهد شد.
در همین ارتباط در سال گذشته ۱۸ مورد قرارداد اراسموس پلاس با دانشگاههای معتبر اتحادیه اروپا به امضا رسیده است که در سال ۲۰۱۸ عملیاتی شده و میشود. دانشگاه تهران در پروژههای قبلی اتحادیه مانند مرحبا ۱و ۲ و سالم ۱و۲ نیز تا کنون حدود ۱۰۴ دانشجو و استاد را به صورت مبادلهای به دانشگاههای طرف قرار داد اعزام نموده است (ایران و اتحادیه اروپا). در سال گذشته تعداد دانشجویان بینالمللی دانشگاه حدود ۱۰۱۱ دانشجو بوده و ۱۹۱۶ زبانآموز نیز در مرکز بینالمللی آموزش زبان فارسی به تحصیل مشعول بودهاند. نکته قابل توجه تنوع ملیت دانشجویان و زبانآموزان است که بیش از ۵۰ کشور مختلف را شامل میشود. در همین راستا تعداد زیادی دانشجو نیز به صورت موردی یا مقطعی به عنوان پژوهشگر یا کارآموز در دانشگاه تهران حضور یافتهاند.
دریک سال گذشته بیش ۱۰۰۰ نفر از شخصیت و هیاتهای بینالمللی و پژوهشگران برجسته از دانشگاه تهران بازدید کردهاند که به طور متوسط هر هفته دانشگاه تهران میزبان یک یا دو هیات یا شخصیت علمی و فرهنگی بوده است. هیاتها و شخصیتهای بین المللی از دانشگاه بازدید نمودهاند که تاثیر مهمی در توسعه ارتباط بینالمللی داشته است. دانشگاه تهران اهمیت ویژهای برای حضور استادان و دانشجویان بینالمللی و استادان و دانشجویان ایرانی در مجامع بینالمللی قائل است و در همین ارتباط سیاستهای تشویقی متعددی برای افزایش این فعالیتها در نظر گرفته است.
خوشبختانه توسعه تعاملات بینالمللی توسط دانشجویان دانشگاه نیز به خوبی دنبال میشود که از جمله این فعالیتها از برگزاری کنفرانس بی المللی مدیریت منابع طبیعی در کشورهای در حال توسعه به همت انجمنهای علمی دانشجویی دانشکده منابع طبیعی و همچنین برگزاری همایش بی المللی باستا شناسان جوان توسط انجمن علمی باستانشناسان دانشکده ادبیات و علوم انسانی میتوان نام برد که با استقبال بسیار خوبی از سوی پژوهشگران در سطح جهان مواجه شده و نشان دهنده ظرفیتها و توانمندیهای دانشجویان دانشگاه است.
تامین محل اقامت در قالب خوابگاه و یا مهمانسرا از جمله موضوعاتی است که میتواند نقش مهمی در جذب دانشجو و محقق بینالمللی داشته باشد. بدین جهت اقدامات مطلوبی توسط حوزه معاونت دانشجویی در ساخت خوابگاههای جدید و یا بازسازی و تجهیز کامل دو خوابگاه نصرت و اسکو برای استفاده دانشجویان دختر و پسر خارجی انجام گرفته است. همچنانکه بازسازی دو میهمانسرا در دست اقدام است که با این اقدامات بخش زیادی از نیازهای مرکز بینالمللی آموزش زبان فارسی و دیگر واحدهای دانشگاه مستقر در تهران مرتفع شده است. البته به نظر میرسد لازم است اقدامات بیشتری جهت تامین امکانات اقامتی مطلوب برای محققین بینالمللی توسط دانشگاه صورت گیرد.
در میان دانشگاههای برتر دنیا نقش ردهبندی جهانی روز به روز اهمیت بیشتری مییابد و این موضوع نقش مهمی در جذب دانشجو و مبادلات بینالمللی ایفا میکند. از این رو دانشگاه تهران نیز سعی دارد با ارتقاء شاخصهای اصلی و کلیدی کیفتساز و اطلاعرسانی مناسب جایگاه خود را در این ردهبندیها افزایش دهد بدون آنکه شاخصهای موسسات ردهبندی کننده را محور برنامههای خود قرار دهد چرا که این شاخصها خود دچار تغییر هستند. خوشبختانه دانشگاه تهران در کل و بسیاری از رشتههای دانشگاه در ردهبندیهای جهانی جایگاه مناسبی یافتهاند که امید است در آینده با کوششی که همه همکاران و دانشجویان انجام میدهند و سیاستهایی که دنبال میشود اتفاقات بهتر و ارزشمندتری رخ دهد.
یکی از چالشهای دانشگاه در حوزه بینالملل، پراکندگی در فعالیتهاست که هم از بعد افراد و هم از بعد موضوع قابل توجه است. به همین دلیل آحاد دانشگاه هم لزوماً در جریان این فعالیتها قرار نمیگرفتهاند. البته پیجیدگی و تخصصی بودن امور بینالملل هم بر این مشکل اضافه شده و عملاً باعث پایین بودن بهرهوری ناشی از اقدامات صورت گرفته میشده است. در جهت رفع این نقص تشکیل کارگروههای پیگیری همکاری بینالمللی دانشگاه تهران برای فعال نمودن مفاد یادداشتهای تفاهمنامهها و برنامهریزی و نظارت بر بینالمللیسازی، تبادل تجربیات و اطلاعات، در دستور کار قرار گرفت که پس از اخذ مصوبه شورای بینالملل این کارگروهها تشکیل شده و شروع به کار نموده است. بدیهی است این کارگروهها وظیفه همافزایی و به اشتراک گذاردن اطلاعات را داشته و مسئولیتهای اجرائی هم چنان به عهده معاونت بینالملل و مشاوران بینالملل خواهد بود.
هدف دوم برنامه سوم دانشگاه، تحقق دانشگاه کارآفرین است که انجام این امر منوط به داشتن درک دقیق و صحیح از موضوع، توسعه فرهنگ کارآفرینی در دانشگاه، توانمندسازی دانشجویان و پیشبینی زیرساختهای لازم و در نهایت دارا بودن یک برنامه منسجم و مشخص است. بدین منظور چهار راهبرد زیر در برنامه مورد توجه قرار گرفته است:
۱ - هدایت پژوهشهای دانشگاه به سوی ایدهپردازی و تجاریسازی
۲ - پرورش سرمایههای انسانی ایدهپرداز و کارآفرین
۳ - تقویت زیرساختهای لازم برای شکلگیری زنجیره اندیشه تا محصول
۴ - اصلاح نظام مدیریتی و تنوعبخشی به منابع درآمدی دانشگاه
برای به ثمر رسیدن راهبردهای فوق مشارکت بخشهای پژوهش، آموزش و پارک علم و فناوری بسیار تعیین کننده است. بدیهی است در طراحی محتوا و شیوه آموزش دانشگاه، بایسته است که آموزشهای مبتنی بر توسعه مهارتهای فردی نظیر: حل مسئله، تفکر نقادانه و خلاقانه وکار گروهی مدنظر قرار گیرد. بدین ترتیب انتظار میرود در بازنگری برنامههای آموزشی و تدوین برنامههای جدید این جهتگیریها بیش از گذشته مورد توجه و عنایت گروهها و دانشکدهها قرار گیرد. مرکز ارزیابی کیفیت و معاونت آموزش دانشگاه از ظرفیت ارزیابی درونی و بیرونی رشتهها برای بازنگری استفاده کرده و با همکاری همه واحدهای دانشگاه در برنامههای درسی با توجه به ظرفیت هر برنامه این مهم را مورد توجه قرار دهند.
نکته دیگر شروع برنامههای آموزشی دانشگاه تحت عنوان دورههای کهاد است. ظرفیت عظیم جامعیت دانشگاه تهران در زمینههای آموزش، پژوهش و فناوری کمتر مورد توجه قرار گرفته است و شروع دورههای کهاد یکی از برنامههایی است که از این ظرفیت به خوبی استفاده میشود. دوره کهاد آموزش مجموعه اصلی دروس تا سقف ۲۴ واحد از یک برنامه آموزشی دوره کارشناسی است که متقاضی که دانشجو و یا دانش آموخته یکی از مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و یا دکترا است، با شرکت در این دوره به خوبی با محتوای آن رشته آشنا شده و قادر خواهد بود از ظرفیت آن رشته متناسب با نیاز خود بهرهبرداری نماید.
اولین برنامه کهاد برای رشته کامپیوتر با پیشنهاد دانشکده برق و کامپیوتر پردیس دانشکدههای فنی و با تایید دانشگاه شروع شده و با توجه به وجود مصوبه برگزاری این دورهها از سال ۱۳۸۰، به کل رشتههای دانشگاه و به دانشجویان همه مقاطع تسری داده شده است. از اینرو دانشگاه در نظر دارد حتی این امکان را برای دانشآموختگان خود نیز فراهم سازد. پیشبینی میشود با شرکت دانشجویان دانشگاه در دورههای کهاد هم به اشتیاق دانشجویان برای یادگیری تخصصهای دیگر پاسخ داده شده و هم این آشنایی قابلیتهای بیشتری را برای حضور در بازار برای دانشآموخته دانشگاه فراهم سازد. اما دوره کهاد ویژهای که دانشگاه علاقهمند است همه دانشجویان دانشگاه را تحت پوشش قرار دهد اجرای دوره کهاد کارآفرینی توسط دانشکدههای مدیریت و کارآفرینی است. با ذکر این نکته که کارآفرینی یک برنامه آموزشی در مقطع ارشد است لذا لازم است طراحی ویژه برای اطمینان از مفید بودن آن برای مقطع کارشناسی نیز صورت گیرد. شروع این برنامه برای تابستان سال جاری پیشبینی شده است و دانشگاه سیاستهای تشویقی لازم را برای شرکتکنندگان در دست بررسی دارد.
یکی از روشهایی که روحیه ایدهپردازی در دانشجو را تقویت میکند، موضوع و شیوه تحقیق دانشجو در پروژههای کارشناسی، پایاننامهها و رسالههای آنان در مقاطع ارشد و دکتری است. اگر موضوع تحقیق مرتبط با نیازهای جامعه چه در حل مشکل و یا مشارکت در برنامههای توسعه باشد منجر به آشنایی هر چه بیشتر دانشجو با نیازهای جامعه شده و راهنمای وی برای کارآفرینی خواهد بود. بنابراین، توسعه تعامل دانشگاه با جامعه در شکل موسسات مشترک و قراردادهای پژوهش کاربردی و مشارکت بیش از بیش دانشجویان در این برنامهها و طرحها برای تحقق اهداف برنامه بسیار مهم است. دانشگاه حوزه فعالیتهای خود برای تحقق این خواسته را توسعه داده و با ارائه پیشنهاد اضافه شدن یک بند به تبصره به قانون بودجه سال ۱۳۹۷( بند ط تبصره ۹) سعی نموده است همزمان ضمن انجام رسالت مسئولیت اجتماعی، افزایش مشارکت دانشگاه - جامعه در شکل همکاریهای پژوهشی کاربردی و مشارکت در حل چالشهای جامعه، امکان حضور دانشجویان و دانش آموختگان دانشگاه را در اجرای این طرحها افزایش دهد که در بخش مربوطه بدان پرداخته خواهد شد.
یکی دیگر از راهکارهای هدایت پایاننامهها و رسالهها در جهت سیاستهای دانشگاه، سیاست افزایش میزان حمایت از این پایاننامههاست. با تدوین دستورالعمل نحوه افزایش میزان حمایت از رسالهها / پایاننامههای تحصیلات تکمیلی در معاونت پژوهشی و شروع افزایش حمایت از رسالهها / پایاننامههای تحصیلات تکمیلی مرتبط با مسائل مربوط به حوزه مرکز مشاوره با همکاری معاونت دانشجویی این طرح وارد فاز اجرائی شد. بدیهی است با تعیین سایر سیاستها و اولویتهای علم و فناوری دانشگاه با کمک شورای سیاستگذاری علم و فناوری دانشگاه دامنه این حمایتها نیزگسترش یابد.
پارک علم و فناوری یکی دیگر از واحدهای دانشگاه است که مسئولیت سنگینی برای به ثمر رسیدن این برنامهها دارد. یکی از وظایف اصلی پارک طراحی و ایجاد زنجیره نظریه - آزمایشگاه- پایان نامه و یا رساله-پیش رشد-رشد-تجاریسازی پژوهش است چرا که منبع الهامبخش در نوآوری به عنوان ماهیت ذاتی پارک همانا نظریه، محصول پایاننامه و یا رساله است. در واقع واحدهای آموزشی-پژوهشی دانشگاه و پارک بایستی از مزیت در کنار هم بودن نهایت بهرهبرداری را به عمل آورده و با این هدف انتظار میرود بخش قابل توجهی ازشرکتهای زایشی پارک مستخرج ازدستاوردهای پایاننامهها و رسالههای دانشگاه باشند تا مفهوم واقعی دانشپایه بودن این شرکتها نیز بیش از گذشته محقق شود. این تجربه هم اکنون در پارک شروع شده است. در سال ۱۳۹۶ تعداد واحدهای پذیرش شده در شکل رویش، شکوفایی، پیش رشد و رشد به ۱۴۲ واحد و میزان گرنت پرداختی پارک به این واحدها به بیش از پنچ میلیارد ریال رسیده است. با احتساب واحدهای پذیرش شده در سال ۹۶ تعداد کل واحدهای مستقر و در حال پشتیبانی پارک به ۳۰۷ مورد رسیده است که گردش مالی این واحدها در سال ۹۶ حدود ۷,۰۰۰ میلیارد ریال پیشبینی میشود. ضمن آنکه تعداد افراد شاغل در واحدهای فوق حدود ۲۱۳۰ نفر است. در سال گذشته پارک از ۱۵ دستاورد رونمایی کرده و با توجه به اهمیت توسعه پارک طرح توسعه آن به مساحت ۲۰ هزار مترمربع در حال اجراست و علاوه برآن فضای پیشبینی شده برای پارک در طرح شهر دانش است که در جای خود بدان پرداخته خواهد شد.
اصلاح نظام مدیریتی و تنوعبخشی به درآمدهای دانشگاه از جمله مواردی است که توجه جدی به همراه راهکار دقیق، آینده و جایگاه دانشگاه را در سطح ملی و بینالمللی رقم خواهد زد. نگاهی به بودجه دانشگاههای معتبر جهان به ویژه ۱۰۰ دانشگاه برتر جهان نشان میدهد که این دانشگاهها از بودجه سالیانه بسیار خوبی بهره میبرند که چند ده برابر بودجه دانشگاه تهران میباشد و علاوه برآن دارای تنوع منابع درآمدی هستند. بنا براین دانشگاه تهران لازم است هم بودجه خود را از محل کمکهای دولت افزایش دهد و هم منابع درآمدی خود را با عنایت به ظرفیتهای منحصر به فرد دانشگاه و متناسب با شان و جایگاه خود متنوع سازد. تهیه، تنظیم و تایید بودجه سالیانه دانشگاه در تعامل با سازمان برنامه و بودجه کشور و هیات امناء از وظایف بسیار مهم و پیچیده دانشگاه است که وجود ردیفهای فرعی متعدد دانشگاه این موضوع را بسیار پیچیدهتر نموده است. تشکیل ردیف جدید پردیس دانشکدههای فنی در سال ۹۶ کار را دشوارتر و مشکلتر نمود. آنچه که این موضوع را حساستر میکند استفاده از امکانات ایجاد شده ناشی از وجود ردیفهای فرعی در عین حفظ یکپارچگی و اطمینان از اجرای سیاستهای دانشگاه در همه واحدها میباشد. خوشبحتانه در سال ۹۶ با همت معاونتهای برنامهریزی و فناوری اطلاعات و اداری و مالی و کمک همه ردیفهای فرعی، ضمن اخذ تاییدیه بودجه تفصیلی سالهای ۹۳ الی ۹۶ دانشگاه از هیات امناء سعی در دقیق نمودن آمار دانشجویان نموده و از این رهگذر شاهد واقعیتر شدن بودجه همه ردیفهای دانشگاه بودیم. همچنین در سال گذشته سعی شد ارتباطها و شاخصهای بودجه، درآمد، هزینه و مالی همه واحدهای ستادی، پشتیبانی، دانشکدهها و پردیسها به طور دقیقتری تبیین و مشخص گردند که پیشرفتهای بسیار خوبی در این زمینه صورت گرفت و در سال جاری انتظار میرود کاستیهای باقیمانده رفع گردند. اما باید توجه داشت که کمکهای دولت صرفاً آن چیزی نیست که به طور مستقیم در بودجه ذکر میشود، بلکه باید به سایر اعتبارات که تحت عنوان اعتبارات در اختیار معاونت علم و فناوری ریاست جمهوری و سایر دستگاهها و یا تحت عنوان بند ط تبصره ۹ بودجه سال جاری و اعتبارات پژوهشی ملی آمده است، نیز توجه داشت. علاوه برآن لازم است امکان بهرهبرداری از اعتبارات بینالمللی، جذب سرمایهگذار و همکار از بخش خصوصی، عمومی و دولتی برای طرحها و برنامههای دانشگاه، آموزشهای آزاد، جذب دانشجوی بینالملل نیز مورد توجه قرار گیرد. دانشگاه تهران دارای امکانات زیادی است که بعضاً با استفاده از الگوی اجاره، واحدها سعی در تامین هزینههای خود دارند اگرچه اجاره فضاها و بعضاً امکانات یکی از روشهای مجاز تامین منابع مالی است ولی از آن میتوان به عنوان نازلترین روش یاد کرد. از این رو باید روشهای بهتری در دانشگاه مورد توجه قرار گیرند که به سایر توانمندیهای دانشگاه که مهمترین آن توان علمی، آموزشی، تخصصی و فناوری است متصل باشد. در سال گذشته هیات امناء دانشگاه تهران به دانشگاه اجازه داد تا در قالب مشارکت طولانیمدت از همکاری سرمایهگذاران برای اجرای طرحهای خود بویژه توسعه پارک علم و فناوری استفاده نماید که این مصوبه امکان بسیار بزرگی را در اختیار کلیه واحدهای دانشگاه قرار میدهد.
ازجمله روشهایی که دانشآموخته دانشگاه را آماده ورود به بازار کار میکند و خلاقیت، مسئولیتپذیری و کار گروهی را در وی توسعه میدهد، فعالیتهای دانشجویی در قالب برنامههای فرهنگی، کمک آموزشی، اجتماعی، سیاسی و هنری است، که خوشبختانه دانشگاه در سال گذشته به لطف مشارکت فعال دانشجویان و کارکنان دانشگاه و همچنین معاونت فرهنگی و دیگر معاونتهای ذیربط عملکرد مناسبی در این زمینه داشته است. فعالیت تشکلهای سیاسی، کانونهای فرهنگی و انجمنهای علمی، انتشار نشریات دانشجویی و برگزاری جشنوارههای مختلف فرهنگی، اجتماعی، هنری و ورزشی به خوبی نشان از نشاط و مشارکت دانشجویان در فضای دانشگاه دارد. بدیهی است در صورت امکان پشتیبانیهای بهتر و بیشتر دانشگاه از این فعالیتها و وجود شرایط مطلوبتر در فضای عمومی کشور عملکردهای بهتر و درخشانتر دور از انتظار نیست. به منظور افزایش توانمندیها و نشاط، کمک به حضور دانشجویان در جشنوارهها و مسابقات همواره در برنامههای دانشگاه بوده است که اعزام دانشجویان به جشنواره ملی حرکت و کسب رتبه اول کشوری با ۱۷ انجمن علمی برگزیده، اعزام به دهمین جشنواره ملی نشریات و رسانه و کسب ۲۰ مقام برگزیده، برگزاری نخستین المپیاد ملی ورزش همگانی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی کشور (در دو بخش پسران و دختران) توسط دانشگاه و کسب مقامهای مختلف ورزشی در سطح منطقه، ملی و آسیا توسط دانشجویان از جمله این فعالیتها و دستاوردها بوده است.
دراین جا لازم است به مصوبه هیات رئیسه تحت عنوان کار دانشجویی تخصصی (کاردات) برای بهرهمندی بیشتر از تخصص دانشجویان در حوزههای مورد نیاز دانشگاه که با کمبود نیرو روبرو هستند، اشاره کرد. این ظرفیت نه تنها نیاز بخشهای مذکور را بر آورده میسازد، که به یادگیری دانشجو و تامین نیاز مالی دانشجو نیز کمک خواهد کرد. این مصوبه قطعاً همافزایی تخصصی خوبی را برای دانشگاه رقم خواهد زد و کیفیت فعالیتهای دانشگاه را افزایش داده و کارورزی خوبی هم برای دانشجو خواهد بود.
در هدف سوم دانشگاه راهبردهای زیر مورد توجه قرار گرفتهاند:
۱ - تقویت اخلاق حرفهای و مسئولیتپذیری اجتماعی
۲ - حفظ محیط زیست و حرکت به سوی دانشگاه سبز
۳ - تقویت محیط حمایتی و ارتقای سلامت اهالی دانشگاه
یکی از معیارهای کلیدی در مسئولیتپذیری دانشگاه، ضریب تاثیر دانشگاه در جامعه است. اگرچه از این موضوع قبلاً به شکلهای گوناگونی سخن به میان آمده، اما به دلیل تلاقی این موضوع بسیار مهم با موضوع تنوع بخشی به درآمدهای دانشگاه، در اینجا مناسب خواهد بود اقدامات معاونت پژوهشی در جهت تحقق این اهداف مرور شود. در سال گذشته اساسنامه بیش از ۹ موسسه پژوهشی نوع دوم و سوم در دانشگاه و هیات امناء به تصویب رسید که موضوع فعالیت اکثر این موسسات نیازهای علمی و یا چالشهای روز دنیا و ایران بوده است و اکثراً سعی شده است از ظرفیت نهادهای خارج از دانشگاه به طور رسمی یا غیررسمی استفاده شود. موضوع این موسسات بعضاً در جهت توسعه همکاری با دانشگاه علوم پزشکی در قالب پژوهش و آموزش مشترک، وزارت نفت، شهرداری تهران، در موضوعات تغییر اقلیم و محیط زیست، توسعه روستا و انرژی و یا نهادهایی برای تجمیع امکانات آزمایشگاهی دانشگاه مانند آزمایشگاه مرکزی و یا موسسه مشخصهیابی پیشرفته بوده است. نکتهای که در اینجا بایستی بدان توجه شود نقش کلیدی آزمایشگاهها و موسسات پژوهشی در توسعه و آینده دانشگاه است. بدیهی است که گروهها و دانشکدههای آموزشی همچنان تنها محل و مسیر ارائه آموزش، جذب دانشجو و هیات علمی هستند و اعضا هیات علمی گروهها در طرحها و فعالیتهای پژوهشی در قالب پایاننامه و رساله و قراردادهای پژوهشی فعالیت خواهند کرد. اما به دلیل محدودیتهای ذاتی گروهای آموزشی که ناشی از حساسیتهای آموزش است بایستی از ظرفیت آزمایشگاههای تحقیقاتی ومراکز و موسسات پژوهشی که تقاضامحور بوده، انعطافپذیری بهتری داشته و قابلیت انجام یک فعالیت را به صورت گروهی بر اساس یک یا چند نیاز با مشارکت تخصصهای متفاوت را دارند، استفاده بیشتری به عمل آید. در حال حاضر موسسات پژوهشی و آزمایشگاههای تحقیقاتی زیادی در دانشگاه تشکیل شدهاند و لذا در صورت توجه بیشتر دانشگاه به این موسسات همافزایی و ارزش افزوده زیادی برای دانشگاه خواهند داشت. بدیهی است این موسسات نه تنها نباید مستقیماً از بودجه دانشگاه تغذیه نمایند، بلکه بایسته است که به تنوعبخشی درآمدهای دانشگاه کمک کنند اما لازم است دانشگاه از ظرفیتهای حقوقی، منابع انسانی و اداری خود راهکارهای پشتیبانی این مراکز را مورد توجه قرار دهد. در ادامه دستور العملها و آئین نامههای پشتیبانی موجود دانشگاه، به معاونت برنامهریزی و فناوری اطلاعات ماموریت داده شده است تا با همکاری معاونین پژوهشی و اداری و مالی دستورالملهای لازم را تهیه و به هیات رئیسه دانشگاه جهت اقدامات بعدی ارائه دهند. نکته قابل توجه آنکه تمامی این موسسات به اشکال گوناگون به واحدهای آموزشی متصل شده تا پیوستگی سازمانی دانشگاه حفظ شده و از امکانات متقابل استفاده بهینه صورت گیرد و از آنجایی که اعضاء هیات علمی و پژوهشگران این موسسات از اعضاء هیات علمی و دانشجویان گروهها هستند، به طور طبیعی این اتصال و ارتباط وجود خواهد داشت.
از دیگر منابعی که دانشگاه امیدوار است مورد استفاده همه گروههای آموزشی و موسسات پژوهشی قرار گیرد، بند ط تبصره ۹ قانون بودجه سال ۹۷ پیشنهادی دانشگاه است که با مساعدت آن دسته از نمایندگان محترم مجلس که از جمله اعضاء هیات علمی دانشگاه هستند، به تصویب رسید. بر اساس این بند شرکتهای سود ده، بانکها و موسسات انتفاعی دولتی موظفند حداقل ۴۰ درصد بودجه پژوهشی خود را از طریق دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و جهاد دانشگاهی برای حل مشکلات و مسائل خود درقالب طرحهای کاربردی، پایاننامهها، رساله و طرحهای دانشآموختگان فاقد اشتغال هزینه نمایند. حداقل سهم قابل پرداخت به دانشجویان و دانشآموختگان ۶۰ درصد اعتبار هر طرح خواهد بود. با توجه به پیشبینیهای صورت گرفته در این تبصره، اعتبارات این تبصره هر سه ماه یک بار به حساب خزانه واریزمیشود که قطعی بودن اعتبار را نشان میدهد. با توجه به امکانات این تبصره و وجود نیاز جدی دانشگاه به همکاران پژوهشگر، معاونت برنامهریزی و فناوری اطلاعات در حال تهیه طرحی برای جذب پژوهشگر از میان دانشآموختگان دکتری و کارشناسی ارشد است که محل تامین حقوق این پژوهشگران منابع مالی ناشی از درآمدهای طرحهای پژوهش کاربردی و موارد دیگر مانند تبصره فوق خواهد بود. تجربه موفق دانشگاه در جذب همکاری بیش از ۷۰ همکار به عنوان پسادکترا که حقوق این افراد عمدتاً از محل اعتبارات معاونت علم و فناوری در سال گذشته تامین شد، دلیل دیگری بر اهمیت به کارگیری افراد متخصص به شکل پژوهشگر میباشد.
ازجمله موارد دیگری که نشان از ضریب تاثیر دانشگاه دارد میزان، کیفیت و عناوین پژوهشهای کاربردی است. در سال ۹۶ بیش از ۳۵۰ طرح کاربردی در سامانه RTIS ثبت شده است که طیف وسیعی از موضوعات در حوزه کشاورزی، مهندسی، محیط زیست، اجتماعی، فرهنکی، معماری، اقتصادی، علوم انسانی، زلزله، علوم پایه، ... را در برمیگیرد و نشان از حضور فعال و جدی دانشگاه در سطح جامعه است اگرچه هنوز تا استفاده از همه ظرفیتهای دانشگاه فاصله زیادی وجود دارد.
از دیگر جلوههای تعامل دانشگاه و جامعه حضور و مشارکت خیرین و واقفین بوده است که خوشبختانه بنیاد حامیان دانشگاه و پردیسها و دانشکدهها در زمینههای مختلف از جمله بورسیه کردن دانشجویان مستعد و نیازمند، مشارکت درتامین نیازهای خوابگاههای دانشجویی، مشارکت در توسعه فضای فیزیکی و تجهیزاتی دانشگاه و... دانشگاه را پشتیبانی و کمک کردهاند. از دیگر نشانههای اعتماد و اطمینان به دانشگاه وقف آثار فاخر هنری به دانشگاه بوده است که آخرین آن اهداء و وقف ۵۱ اثر ارزشمند از سوی هنرمند فرهیخته سرکار خانم منیر شاهرودی (فرمانفرماییان) به دانشگاه بوده است که در یک تالار دائمی در باغ موزه نگارستان نصب و در معرض دید عموم قرار گرفته است. افتتاح تالار فوق به همراه افتتاح تالار دائمی استاد علی اسفرجانی به همراه نمایشگاه آثار مینیاتور و معرّق چرم این هنرمند و راه اندازی ساختمان معروف به کتابخانه پروین اغتصامی پس از بازسازی کامل، باعث شده است تا این باغ موزه به یک کانون گردشگری مهم در کشور تبدیل شده و در سطح بین المللی نیز مطرح و معرفی شود.
یکی از برنامههای مهم دانشگاه در هدف سوم برنامه، موضوع مدیریت سبز در دانشگاه و اجرای عملی برخی از برنامههای مدیریت سبز و اجرای راه کارهای صرفه جویی درهزینههاست که از وظایف مهم حوزه معاونت اداری و مالی است. بدین منظور درسال ۱۳۹۶ کمیته صرفه جویی در الگوی مصرف و کمیته آموزش و پژوهش تشکیل گردید و اولویتبندی اقداماتی که لازم است در سال ۹۷ اجرا گردند با حضور اعضای کمیتهها مشخص شد. تشکیل جلسات مشترک با شرکت بهینهسازی سوخت و انجمن سبز ایران به منظور دستیابی به توافقات اولیه در خصوص اجراییسازی برنامههای مدیریت سبز، حضور فعال در دومین نمایشگاه دستاوردهای اجرایی دانشگاهها، موسسات آموزشی و پژوهشی و پارکهای علم و فناوری، پیگیری تشکیل کمیتههای سه نفره مدیریت سبز در پردیسها و دانشکدهها، همکاری در تهیه اطلاعات مورد نیاز جهت رتبهبندی دانشگاه سبز درگرین متریک، پیگیری اصلاح سیستم روشنایی محوطه پردیس مرکزی با تعوض پرژکتورها و لامپهای پرمصرف و تبدیل آنهابه لامپهای SMD با مصرف یک پنجم انرژی، شروع نصب پنلهای خورشیدی، اصلاح و لایروبی دو رشته قنات دانشگاه از زندان اوین تا کوی و همچنین از پل میلاد تا دانشکده روانشناسی و نهایتاً تا دانشکده مدیریت از دیگر اقدامات صورت گرفته است.
در برنامه سوم دانشگاه، همچنین توجهی جدی به اخلاق حرفهای شده است که در همین جهت برنامهریزی برای اجرای طرح دانشگاه عاری از دخانیات با همکاری دانشگاه علوم پزشکی تهران، با مشارکت دانشجویان و با محوریت اداره کل حوزه ریاست و روابط عمومی و معاونتهای دانشجویی و فرهنگی آغاز شده است. باتوجه به اهمیت اخلاق در پژوهش و با توجه به اخذ کد اخلاق توسط دانشگاه تهران، ترویج اخلاق پژوهش در دستور کار معاونت پژوهش قرار گرفته و بررسی ۳۱ پرونده تخلف پژوهشی و صدور ۲۷ کد اخلاق برای پایاننامه و رسالههای متقاضیان از جمله کارنامه معاونت پژوهشی در این حوزه است. برنامه دانشگاه ترویج هرچه بیشتر اخلاق پژوهش و افزایش و تشویق و ترغیب همکاران به رعایت کدهای اخلاقی در اجرای پایان نامهها و رسالههای دانشگاه است.
در ادامه این بخش بیان برخی دیگر از فعالیتهای پژوهشی دانشگاه مرتبط با این بخش مناسب خواهد بود. توسعه در امر نشر کتب با ایجاد امکان فروش اینترنتی و توسعه نرمافزار کتابخوان، تعیین تکلیف نرمافزار کتابخانه و اقدام در راستای استقرار آن، ایجاد توان مضاعف در بخش نسخ خطی و فهرستنویسی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه و ارائه برنامه عملیاتی به منظور ارتقاء جایگاه این مرکز مهم کتابخانهای کشور، در دسترس عموم قرار دادن پایان نامهها و رسالهها و انجام همانندجویی از طریق ایرانداک، نمایه شدن ۳ نشریه دانشگاه در WOS و یک نشریه دیگر در SCOPUS ،ادامه تامین منابع علمی برابر سال قبل و همچنین دسترسی به پایگاههای petro one ، پایگاه IEEE ، پایگاه JoVE ،پایگاه Scinfinder ،پایگاه Cambrige و پایگاه ASME که دسترسی به برخی از این پایگاهها برای اولین بار، ارتباط مجدد پس از قطع ارتباط چندساله و یا دسترسی آزمایشی میباشد.
ازجمله اقدامات ابتکاری در جهت توسعه همکاریهای بین دانشگاهی از همکاری در قالب کنسرسیوم پژوهشی دانشگاههای سطح یک و سازمان حفاظت محیط زیست در قالب طرح مطالعات جامع آلودگی هوای کلانشهرها میتوان نام برد. در اینجا لازم است به تجربه ارزشمند تشکیل دبیرخانه و نشستهای دانشگاههای سطح یک در سطوح مختلف اشاره نمود که یکی از این دستاوردها اقدام برای همکاریهای پژوهشی مشترک میباشد.
آموزش همواره نقش محوری در تحقق برنامهها و اهداف دانشگاه دارد و در ادامه لازم است مروری بر دیگر اقدامات انجام گرفته در این حوزه صورت گیرد. با عنایت به اهمیت پذیرش دانشجو از مسیر بدون آزمون استعدادهای درخشان تلاش و پیگیری زیادی توسط دانشگاههای سطح یک به ویژه دانشگاه تهران برای اصلاح آییننامههای مربوطه و افزایش ظرفیت پذیرش صورت گرفت که این ظرفیت پذیرش در مقطع کارشناسی ارشد تا ۴۰ درصد ظرفیت پذیرش با آزمون افزایش یافت. علت پیگیری دانشگاه برای افزایش ظرفیت پذیرش، اهمیت دادن و ارج نهادن به دورههای آموزش در دوره کارشناسی و تشویق و ترغیب دانشجویان به تمرکز بر یادگیری هرچه بهتر به جای شرکت در کلاسهای تستزنی میباشد. علاوه براین تجربه سالهای گذشته بیان کننده کیفیت مطلوب دانشجویان استعداد درخشان پذیرششده است. لذا از تمامی گروهها و دانشکدهها انتظار دارد با دقت و در مدت زمان مشخص شده نسبت به معرفی واجدین شرایط اقدام و توجه نمایند که معرفی متقاضیان واجد شرایط از حقوق قطعی و بدیهی دانشجویان میباشد، مشابه همان حقوقی که برای معرفیشدگان از سوی سازمان سنجش قائل هستیم.
تصویب بیش از ۸۰ برنامه در شورای برنامهریزی دانشگاه شامل ۷ برنامه ایجاد رشته جدید، ۱۷ برنامه درخواست اجرای رشته جدید و ۵۶ مورد بازنگری برنامه، بارگذاری اطلاعات ۱۳۰۰ برنامه درسی بر اساس مقطع تحصیلی و سال ورود دانشجو در سال ۱۳۹۶ در سامانه جامع آموزش، بررسی ۱۰۱۱ پرونده متقاضی جذب و استخدام اعضای هیأت علمی و موافقت با ۱۰۴ درخواست، برگزاری تعداد ۳۰ جلسه کمیته ترفیعات دانشگاه و بررسی حدود ۱۷۰۰ پرونده، تشکیل ۲۷ جلسه هیأت ممیزه و بررسی ۲۳۹ پرونده، بهبود فرایند ثبتنام الکترونیکی دانشجویان جدیدالورد دانشگاه در مقاطع مختلف و انجام ثبت نام الکترونیکی در حداقل زمان ممکن، راهاندازی سامانه پذیرش ( admission ) برای پذیرش موردی دانشجویان اعم از دانشجویان خارجی، استعداد درخشان، بورسیه مربیان، بنیاد نخبگان و ...، اجرای تطبیق واحد سامانهای به صورت اتوماتیک برای دانشجویان مقطع کارشناسی، سامانه سپاری صدور دانشنامه و کاهش زمان صدور از ۴۵ روز به یک روز به کمک مرکز فناوری اطلاعات و فضای مجازی، اتمام اسکن پروندههای قدیمی و ایجاد پرونده الکترونیکی برای کلیه دانشجویان و دانشآموختگان دانشگاه از بدو تاسیس دانشگاه، تکمیل فرایند تصویب و اخذ مجوز دفاعیه پایاننامه و رساله دکتری در سامانه جامع آموزش، به کارگیری سامانه جامع آموزش در تشکیل پرونده و پذیرش دانشجویان دکتری به صورت پذیرش آزمونی و شیوه نامهای (در پردیسهای خودگردان کیش و البرز)، بررسی و صدور مجوز اجرای دورههای کوتاه مدت برای بیش از ۷۰ عنوان دوره از دیگر فعالیتهای معاونت آموزشی میباشد.
تحقق برنامههای دانشگاه به شرط فعالیت هماهنگ همه حوزهها ازجمله حوزه معاونت اداری و مالی میباشد. کیبفیت عملکرد این معاونت نقش مهمی در گردش صحیح امور مالی و انضباط مالی، امور طرحهای عمرانی و پشتیبانی، امورمنابع انسانی و همچنین رفاه کارکنان و موضوع بسیار مهم امور حقوقی و حفاظت از اموال دانشگاه به ویژه املاک وسیع و گسترده دانشگاه دارد که گزارشها و آمار نشان از همت و کوشش کلیه همکاران این حوزه در کلیه واحدهای دانشگاه دارد. بخشی از فعالیتهای این معاونت در بخشهای قبلی ذکر شد و در ادامه بخشی دیگر از این اقدامات ارائه میشود.
تکمیل و اتمام پروژه مقاومسازی دانشکده حقوق که یکی از ساختمانهای فاخر و تاریخی دانشگاه است، با بیش از ۱۲۰ میلیارد ریال یکی از افتخارات حوزه معاونت اداری و مالی دانشگاه در انجام طرحهای عمرانی است. علاوه براین تکمیل پروژه بازسازی و مرمت باشگاه کارکنان دانشگاه یکی دیگر از اقدامات شاخص در معاونت اداری و مالی بوده است. اگرچه پیشبینی میشد این پروژه حداکثر تا پایان تابستان ۹۶ به پایان برسد ولی پیچیدگیهای مرمت این نوع ازساختمانهای میراثی، کمبود منابع مالی و ضعفهای مدیر پیمان باعث طولانی شدن این طرح شد که امید است با برگزاری مراسم دیدار نوروزی دانشگاهیان در این محل، عملاً مسیر بهرهبرداری کامل هموار شده و پس از نصب تجهیزات مورد نیاز آشپزخانه تا قبل از پایان بهار مورد بهرهبرداری کامل قرار گیرد.
شروع زیباسازی و محوطهسازی فضاهای درونی دانشگاه توسط شهرداری منطقه ۶، شروع اقدامات اجرائی در تبدیل باغ اهدایی موسوم به باغ بقایی به یک مرکز چندمنظوره رفاهی، آموزشی، پژوهشی و فناوری، پیگیری و حمایتهای نرمافزاری و سختافزاری از اقدامات اداره حقوقی دانشگاه و حمایت و پیگیریهای مستمر در رابطه با مستندسازی املاک دانشگاه و احقاق حقوق دانشگاه در اقصی نقاط کشور و خلع ید از متجاوزین به املاک دانشگاه در رابطه با باغ بقایی و سایر املاک دانشگاه در شهر قدس و تپهها و اراضی در اختیار موسسه ژئوفیزیک مشرف به اتوبان چمران در شهر تهران از دیگر اقدامات صورت گرفته برای حفظ مالکیت و داراییها میباشد. در کنار این اقدامات و نظارت دقیق حقوقی بر قراردادها و پیمانها، یکی از اقدامات این اداره کل، به خاتمه رساندن پیچیدهترین و سنگینترین شکایت و دعوای دانشگاه طی چند سال گذشته بود که علیه مدیران یک شرکت سوء استفاده کننده از نام و عنوان دانشگاه تهران آغاز کرده بود. صدور احکام قضائی قطعی دال بر جعلی بودن مدارک و غیرمجاز بودن فعالیت آموزشی شرکت مذکور بیتردید قسم دیگری از حفظ اعتبار معنوی دانشگاه است. شایان ذکراست که اداره کل حقوقی دانشگاه با تلاش و کوشش و انجام تحقیقات علمی از سوی کارشناسان و وکلای خود در سال ۹۶، حدود ۱۶۵ رأی از مراجع قضائی را تحصیل کرده است که در عمل باعث حفاظت از صدها میلیارد تومان از اموال دانشگاه شده است.
اجرای بخش دیگر نظام نوین مالی دانشگاه با همکاری مرکز فناوری اطلاعات و تهیه کدینگ انواع قراردادها اعم از درآمد و هزینه به منظور استفاده در سامانه قراردادها و مکانیزه نمودن شناسایی نوع درآمد و ثبت بالاسری دانشگاه و ثبت سندبه صورت خودکار، تهیه ابزار مالی جهت کنترل ثبتهای مالی و بودجهای در سامانه تعهدی و ارائه اولین تراز تعهدی سال ۹۵ دانشگاه بر اساس دستورالعمل وزارت امور اقتصاد و دارایی از اقدامات حوزه مالی این معاونت میباشد.
همچنین موضوع ارائه خدمات رفاهی به کارکنان دانشگاه همواره یکی از دغدغههای مدیریت دانشگاه بوده است. از اینرو تا کنون اقدامات بسیار خوبی در این حوزه ازجمله بیمه تکمیلی، تسهیلات بانکی، فعالیتهای گردشگری و حمایت از بیماران انجام شده است. در طی این مدت مبلغ ۵۷۱ میلیارد ریال وام به ۳۱۵۵ نفر از همکاران با نرخ سود متفاوت توسط بانکهای تجارت و صادرات پرداخت شده است. در سال ۱۳۹۶ حدود ۱۸۶۵۳ نفر شب اقامت در مرکز همایشهای علمی دانشگاه تهران واقع در فرحآباد ساری ثبت شده است. در حوزه بیمه علاوه براعمال دقت هرچه بیشتر در انتخاب کارگزار اصلح، دانشگاه ۳۵ درصد حق بیمه کارکنان را نیزمتقبل گردیده است.
به منظور توانمندسازی کارکنان و مدیران دانشگاه ازطریق آموزشهای ضمن خدمت، در شهریور ماه سال ۱۳۹۶ مرکز آموزشهای ضمن خدمت دانشگاه شروع به کار کرد. یکی از مهمترین اقدامات سال ۹۶ تعیین اولویتهای آموزش ضمن خدمت و توجه به آموزش مدیران دانشگاه بود که در فاز اول سه دوره برای معاونین اداری و مالی واحدهای مختلف دانشگاه برگزار گردید. قطعاً آموزش حین خدمت همکاران از اولویتهای توانمندسازی و ارتقاء شغلی کارمندان دانشگاه خواهد بود که امید است در نهایت رضایت شغلی این همکاران را به دنبال داشته باشد.
حوزه منابع انسانی دانشگاه نیز سال پرکار و موفقی داشته است که از این میان جمع صدور احکام مختلف کارمندان در سال گذشته حدود ۱۳۰۵۵ و هیات علمی ۷۲۳۰ عدد بوده است. در این مدت ۲۳۲ تن از همکاران کارمند موفق به کسب امتیاز ارتقاء شدهاند و از همکاران هیات علمی ۱۷۳۴ نفر ترفیع گرفته که از میان آنها ۸۳۹ (۴/۴۸ درصد) نفر پایه ممتاز، ۵۷۷ (۲/۳۳ درصد) نفر پایه ویژه و ۳۱۸ (۳/۱۸ درصد) نفر پایه عادی دریافت نمودهاند. در اینجا لازم است ازهمکاران محترم اداره کل برنامهریزی آموزش، اعضاء محترم کمیته ترفیع دانشگاه، کارشناسان ذیربط در دانشگاه و مرکز فناوری اطلاعات و فضای مجازی که صمیمانه و مجدانه کمک کردهاند تا طرح نظام هماهنگ ترفیع دانشگاه پیادهسازی شود صمیمانه تشکر نمایم. قطعاً پیادهسازی و اجرای طرحهای گسترده و پیچیدهای همچون طرح فوق سختیها و مشکلاتی را به همراه دارد که با ملاحظه نتایج ارزشمندآن سختیهای راه هموارتر به نظر میآیند.
در ادامه اقدامات به منظور افزایش رضایتمندی، قانونمداری و بهرهوری بایستی به اقدامات زیر نیز اشاره نمود:
مجوز به کارگیری نیروهای قراردادی که سالها بدون مجوز در دانشگاه مشغول به کار بودهاند و میتوانست برای دانشگاه و این همکاران مشکلاتی را به دنبال داشنه باشد، کسب مجوز تبدیل وضعیت ۱۶۰ نفر نیروهای قرارداد خدماتی به قراردادی، مجوز اعطای دو رتبه به کارکنان حائز شرایط، اعطای پایه سالانه و اعمال مدرک به پرسنل قرارداد معین از سال ۹۳، مجوز افزایش حقوق پرسنل قرارداد خدماتی از پایه ۷۵ به ۸۰ درصد و اصلاح نظام ارزیابی کارکنان و توجه ویژه به نظر مشتریان و ارباب رجوع یکی از موضوعات مهم در توسعه دانشگاه، توجه به سامانههای الکترونیکی خدمات عمومی، نقش اینترنت، فضای مجازی، امکان دسترسی و توسعه زیرساختهای مورد نیاز آن است که انجام این امور از نظر فناوری و پشتیبانی بر عهده مرکز فناوری اطلاعات و فضای مجازی دانشگاه میباشد. با توجه به سرمایهگذاری خوبی که در دو سال اخیر برای ارتقای زیرساختهای دسترسی به اینترنت دانشگاه صورت پذیرفت، کاربران در سال ۹۶ شاهد سرعت و کیفیت دسترسی قابل قبولی بودند. البته همچون سالهای گذشته، در سال ۹۶ نیز هم سرعت و هم ظرفیت ماهانه کاربران افزایش یافت و میزان استفاده ماهانه دانشگاه به رکورد ۴۳۷ ترابایت رسید. یکی از مهمترین پروژههای فناوری اطلاعات دانشگاه در سال ۹۶ راهاندازی مرکز داده پشتیبان دانشگاه بوده است. همچنین به منظور افزایش پایداری اینترنت، ارتباط دانشگاه با دو تامین کننده دیگر اینترنت ازطریق فیبر نوری اختصاصی برقرار گردید.
در ادامه گسترش ارائه خدمات الکترونیکی و هوشمندسازی فرایندها از طریق سامانهسپاری آنها، در سال ۹۶ با برنامهریزی مناسب و همکاری همه واحدهای ذیربط، دانشگاه یکی از بهترین ثبتنامهای نودانشجویان را تجربه کرد.
راه اندازی سامانه رخنما برای اولین بار، سایتی دو زبانه که اطلاعات آن به صورت خودکار بهروزرسانی میشود و تصویر جامعی از کلیه فعالیتهای پژوهشی دانشگاه و اعضای هیات علمی را ارائه مینماید. از دیگر دستاوردهای مهم سال ۹۶، راهاندازی سامانه پیشران، پایگاه یکپارچه شیوهها و رویههای دانشگاه میباشد. از این پس همه کاربران دانشگاه میتوانند از این طریق با خدمات مورد نظر خود، فرایندهای دریافت آن خدمت، آئیننامهها و دستورالعملهای مرتبط با آن آشنا شده و به زودی دریافت الکترونیکی خدمت را نیز از همانجا آغاز نمایند.
در آخرین روزهای سال ۹۶، سامانه مدیریت هزینهکرد اعضای هیأت علمی از محل گرنت و قرارداد طرحهای کاربردی برای اولین بار رونمایی شد. این سامانه سعی دارد ضمن حفظ سادگی فرایند فعلی برای همکاران هیات علمی، ایشان را در مدیریت بهتر منابع مالی و امور حسابداری یاری نماید. یکپارچگی این سامانه با سامانههای پژوهشی و مالی دانشگاه، ضمن تسهیل و تسریع فرایندها، مدیریت اثربخش برمصرف بهتر این منابع را هم به دنبال خواهد داشت. این سامانه بعد از طی دوره اجرای آزمایشی، انشاءالله در سال ۹۷ به طور کامل مستقر خواهد شد.
در سال ۹۶ دوره جدید شورای سیاستگذاری فناوری اطلاعات دانشگاه با ماموریتی جدید و تحت عنوان شورای حکمرانی فناوری اطلاعات دانشگاه تهران به منظور مدیریت یکپارچه، تضمین استفاده اثربخش، و اطمینان از همسویی فناوری اطلاعات با راهبردهای دانشگاه که مسئولیت نظارت عالیه بر کلیه طرحهای این حوزه را به عهده خواهد داشت، شروع به کار نمود. چنانچه در گزارشها و برنامههای قبلی ذکر شد محور اصلی همه برنامهها و تصمیمات ارتقاء کیفیت در دانشگاه است و برای اطمینان از این مهم همان گونه که در هدف از تاسیس مرکز ارزیابی کیفیت دانشگاه آمده است لازم است به طور یکپارچه و هماهنگ ارزیابی کیفیت فعالیتهای آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و مدیریتی دانشگاه صورت گیرد.
در دوره جدید فعالیت مرکز که از سال ۱۳۹۴ شروع شده است، طرح ارزیابی یکپارچه کیفیت دانشگاه تهران (ایکد) طراحی و در سه جلسه شورای ارزیابی کیفیت دانشگاه بررسی و مصوب شد. مرکز نیز برنامههای مشخص و منسجمی را برای انجام ارزیابی یکپارچه کیفیت دانشگاه تنظیم نمود.با طراحی ماد (مدل ارزیابی دانشگاه تهران)، که بر اساس برداشتی آکادمیک از چارچوب کلی FEQM تعریف شده است و نظرخواهی از طریق سامانه مستندات و تعاملات ارزیابی مرکز (سمتا) و بررسی در نشستهای تخصصی این مدل بازبینی و مورد استفاده قرار گرفت. انجام اولین ارزیابی یکپارچه کیفیت مدیریت با چهار گروه ارزیابی کننده اعضای هیات علمی وکارشناسان هر دانشکده، مدیران ستاد میانی دانشگاه ومعاونین دانشگاه، در سی و هفتمین جلسه شورای ارزیابی کیفیت دانشگاه تصویب و از تاریخ ۱۱/۱۰/۱۳۹۶ دعوتنامه و پرسشنامههای ارزیابی مدیریت از طریق پست الکترونیکی دانشگاه، برای اعضای هیات علمی و کارشناسان دانشکده / پردیسها ارسال گردید که شاهد مشارکت قابل قبول و بیش از انتظار مشارکت کنندگان بودیم.
تدوین شاخصهای ارزیابی رشته و تدوین مستندات رشته ارزیابی شونده دو گام مقدماتی جهت انجام ارزیابی درونی رشتههای دانشگاه هستند و مرحلهای ضروری جهت انجام ارزیابی بیرونی و در نهایت اعتبارسنجی بیرونی رشتههای تحصیلی دانشگاه میباشند. از این رو، در اولین گام ارزیابی رشته آموزشی (دانشکده) به روسای، درخواست تشکیل کمیته ارزیابی گروههای آموزشی دانشکدهها ارسال و شاخصهای تهیه شده توسط کارگروه مطالعات ارزیابی تطبیقی طی مکاتبه اتوماسیونی، به تمامی گروههای آموزشی دانشگاه فرستاده شده است. چنانچه در بخشهای قبلی آمد ارزیابی درونی و بیرونی امکانات ارزشمندی را در اختیار دانشگاه جهت انتخاب مسیر صحیح در حوزه برنامههای آموزشی، توسعه و محدود کردن رشتهها، جذب عضو هیات علمی و در یک بیان امکانی بزرگ جهت اقدام برای بهبودی است.
یکی دیگر از طرحهای بزرگ دو دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران، طرح شهر دانش، شهر سبز و هوشمند است. یکی از اقدامات مهمی که لازم بود در ارتباط با این طرح صورت بگیرد، اخذ مصوبه کمیسیون ماده ۵ پس از تایید مجدد طرح از سوی شورای عالی معماری و شهرسازی بود.
خوشبختانه کلیات طرح با کوشش همکاران در سازمان سرمایهگذاری، طرح ساماندهی، معاونت اداری و مالی و همچنین مشاوران طرح مورد تایید کمیسیون قرار گرفت و انتظار میرود جزئیات باقیمانده با تعامل با کمیته فنی بررسی و نهایی شود. چالش دوم تملک املاک باقیمانده است که با اعتبارات محدود در اختیار دانشگاه خرید در بخشهایی از طرح که قابلیت اجرای طرح را بهتر فراهم کند، در سال جاری ادامه خواهد یافت. البته خرید املاک دارای مشکل جدی هم به موازات ادامه مییابد. امید است با رایزنیهای صورت گرفته و تعاملی که با سازمان برنامه و بودجه وجود دارد، سال جاری اعتبارات بیشتری در اختیار طرح قرار گیرد. با توجه به اخذ مصوبات کمیسیون ماده ۵ و هیات امناء در جهت اخذ مجوز مشارکت درازمدت، سال جاری را بایستی سال شروع اجرای طرح با محوریت کاربری ICT نامید.
تامین فضاهای اقامتی و تعذیه مناسب و ارائه خدمات پزشکی و بهداشتی و مشاوره و همچنین تامین نیاز بخشی از نیازهای مالی دانشجویان در قالب وام از مواردی است که امروزه بخش جدایی ناپذیر دانشگاهها شدهاند و نقش تعیین کنندهای در کیفیت بخشیدن به فعالیتهای آموزشی و پژوهشی دانشگاه دارند. بخشهایی از این اقدامات در صفحات پیشین به استحضار رسید. از اقدامات مهم این بخش میتوان به ادامه بازسازی و نوسازی خوابگاهها، ادامه تنوع بخشییدن به تعذیه دانشجویان و کارکنان، افزایش کیفیت خدمات بهداشتی و پزشکی به کلیه دانشجویان، کارکنان دانشگاه و خدمات مرکز مشاوره اشاره کرد. نکته قابل توجه انتخاب مجدد مرکز مشاوره دانشگاه به عنوان مرکز مشاوره ممتاز با فاصله زیاد از دیگر مراکز مشاوره دانشگاههای سراسر کشور بود که این موفقیت را به همکاران معاونت دانشجویی به ویژه همکاران مرکز مشاوره تبریک میگوییم.
درپایان لازم می دانم مهمترین هدف و برنامه دانشگاه را یادآوری کنم، هدفی دائمی و آن آموزش و پرورش جوانان برومند کشورو آماده کردن آنان برای اداره بهتر کشور و همچنین برای ترسیم آیندهای بهتر و درخشانتر. در سال گذشته نیز شاهد ورود جمع کثیری از این جوانان نخبه به دانشگاه در دورههای کارشناسی، ارشد و دکترا بوده و همزمان شاهد دانشآموختگی و موفقیت گروه بزرگ دیگری از نخبگان دانشگاه بودیم. به همین جهت و به منظور تکریم این عزیران در سال گذشته مراسم متمرکز، باشکوه و بزرگ آغاز سال تحصیلی با حضور نودانشجویان، و دانشآموختگی با حضور جمع زیادی از دانش آموختگان وخانوادههایشان توسط معاونت فرهنگی و دیگر واحدهای دانشگاه برگزار گردید. ضمن آرزوی موفقیت هرچه بیشتر برای این عزیزان و شکر به درگاه خداوند به خاطر توفیق انجام وظایفی که درست، کامل و دقیق انجام شده است و طلب بخشش بابت کوتاهیها و نقصها، بایستی از همه همکاران هیات علمی که وظیفه استادی و راهنمایی را به خوبی انجام دادهاند، همکاران کارمند که نهایت همت و دقت خود را به کار بستند و مدیرانی که نهایت سعی و تلاش خود را کردند تشکر و قدردانی کنیم و از خداوند متعال برای همگان آرزوی بهترینها را داشته باشیم.
با تقدیم احترام
محمود نیلی احمدآبادی
رئیس دانشگاه
ششم فروردین ماه ۱۳۹۷
نظر شما :