دکتر مقیمی: دانشگاه کارآفرین یعنی دانشگاه مسئله‌محور که تمام فرآیندهای آن حول حل مسائل بومی است | ضرورت تغییر نقش اساتید دانشگاه از مدرس به مربی | ضرورت توجه ویژه به کارورزی و مهارت‌ورزی دانشجویان در بودجه ۱۴۰۲ دانشگاه‌ها

به گزارش روابط عمومی دانشگاه تهران، دکتر سید محمد مقیمی رئیس دانشگاه تهران عصر دوشنبه ۱۷ بهمن ماه در آیین افتتاح هفتمین دوره طرح توسعه هسته‌های مسئله‌محور پژوهشی / فناورانه (طرح شهید احمدی روشن) که در تالار شیخ انصاری دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران برگزار شد، گفت: مهمترین مشکل‌مان این است که اولین گام مربوط به فرآیند تصمیم‌گیری را که همانا شناخت و تعریف مسئله است، به درستی انجام نمی‌دهیم. این در حالی است که شناخت و تعریف مسئله، نیمی از حل مسئله است؛ یعنی اگر مسئله را به خوبی تعریف کنیم، نیمی از راه را برای حل مشکلات جامعه پیموده‌ایم.

با امضاء رئیس و قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان و رئیس دانشگاه تهران؛ تفاهم‌نامه همکاری دانشگاه تهران و بنیاد ملی نخبگان در زمینه تأمین مسکن نخبگان و اعضای هیأت علمی منعقد شد
رئیس دانشگاه تهران افزود: در جامعه ما وقت و انرژی زیادی در عرصه علمی و سطوح مختلف عرصه تصمیم‌گیری گذاشته می‌شود، تصمیمات مختلفی اتخاذ می‌کنیم و هزینه‌ها و سرمایه‌های زیادی را تخصیص می‌دهیم اما باز می‌بینیم مسائل همچنان پابرجا هستند؛ بعضاً هم برخی مسائل به علت مرور زمان، توسعه پیدا کرده و از حالت مشکل به بحران تبدیل شده است.
دکتر مقیمی با اشاره به اهداف طرح شهید احمدی روشن، اظهار کرد: موضوعی که در طرح شهید احمدی روشن دنبال می‌شود، این است که ما مهارت تعریف مسئله را به دانشجویان مقاطع مختلف آموزش می‌دهیم تا با ریشه‌یابی مشکلات و تفکیک آنها از عارضه‌ها، راهکارهای اساسی و عملی ارائه شود و توسعه و رفاه و آسایش مردم تامین شود. این تفکر باید در نظام دانشگاهی ما به عنوان یک رویکرد غالب در تمامی فرآیندهای علمی، پژوهشی و فناورانه مورد توجه قرار گیرد.
وی با اشاره به شعار دانشگاه تهران مبنی بر «جهاد علمی برای تحقق دانشگاه کارآفرین با رویکرد مسئولیت‌پذیری اجتماعی» گفت: دانشگاه کارآفرین یعنی دانشگاه مسئله‌محور که در آن باید تمامی توجهات اساتید و دانشجویان و طراحان دوره‌ها و دروس دانشگاهی حول حل مسائل کشور باشد. همان‌طور که در تعبیر مقام معظم رهبری، صحبت از علم نافع می‌شود؛ زمانی علم نافع است که برای ذی‌نفعان نهاد علم، نفع داشته باشد و بتواند به بهبود کیفیت زندگی و آسایش مردم جامعه کمک کند.
رئیس دانشگاه تهران با طرح این سوال که نظام‌های علمی و دانشگاهی کشور چقدر توانسته است به مسائل کشورمان کمک کند، بیان داشت: چرا علی‌رغم در اختیار داشتن منابع انسانی ارزشمند و برجسته‌ترین دانشمندان در کشور، ما نتوانسته‌ایم مسائل کشور را حل کنیم؟ چون نظام آموزشی ما حول «مسئله» تعریف نشده است. ما به آخرین دستاوردهای علمی دنیا دسترسی داریم و در علوم مختلف در مرزهای دانش حرکت می‌کنیم و نوآورترین محققین را در اختیار داریم که وقتی در بستر مسئله‌یابی درست قرار می‌گیرند، می‌توانند به حل مسائل جهان کمک کنند، ولی علت اصلی اینکه نتوانسته‌ایم علم را در خدمت حل مسائل جامعه قرار دهیم، این است که شناخت درستی از مسائل جامعه نداریم و نتوانسته‌ایم نظریه‌های علمی را متناسب با مسائل کشور بومی‌سازی نماییم.
دکتر مقیمی در تبیین جنبه‌های مختلف بومی‌سازی علم گفت: یکی از مولفه‌های بومی‌سازی علم ناظر بر بحث تسری ارزش‌های حاکم بر فرهنگ جامعه است. جنبه دیگر بومی‌سازی علم این است که ببینیم جنس مسائل و مشکلات کشور و جامعه و مشکلاتی که در قلمروی آن حوزه علمی وجود دارد، چیست؟ تا با گزینش مطالب علمی مرتبط، آموزش و تحقیق هدفمند داشته باشیم. بنابراین تعریف مسئله، مسئله‌یابی و مهارت حل مسئله برای ارکان دانشگاه کارآفرین بسیار مهم است.
رئیس دانشگاه تهران همچنین با تاکید بر اینکه برای غلبه رویکرد مسئله‌محوری در نظام آموزشی کشور باید نقش مدرس به نقش مربی تبدیل شود، خاطرنشان کرد: در نظام تعلیم و تربیت کشورمان، هم در آموزش و پرورش و هم در آموزش عالی، معلم و استاد نباید در نقش مدرس و درس‌دهنده ظاهر شود، بلکه شایسته است نقش مربی را داشته باشد. استاد در نقش مربی، همزمان که اصول و قواعد علمی را آموزش می‌دهد، پا به پای شاگرد حرکت می‌کند و به تناسب مشکلات پیش روی یادگیرنده، به او کمک می‌کند تا با درک درست از مسائل و چالش‌ها، در مسیر خود اصلاحات لازم را به عمل آورد و علاوه بر تعلیم کاربردی و مهارت‌ورزانه، به جنبه‌های تربیتی شاگرد نیز توجه نماید. بنابراین اساتید باید بجای مدرس صرف، به ایفای نقش مربی‌گری بپردازند و همواره ضمن توجه به کاربست‌های علم، نقش تربیتی داشته باشند.
دکتر مقیمی در تشریح نقش محتواهای آموزشی در ایجاد روحیه حل مسئله، بیان داشت: هر مبحث علمی الزاماً نمی‌تواند برای دانشجویان مفید باشد. در تولید محتواهای آموزشی باید مباحثی را انتخاب کنیم که بتواند حلال مسائل و مشکلات جامعه باشد. باید دانشجویی تربیت کنیم که از مهارت حل مسئله و مهارت شبکه‌سازی برخوردار باشد. در دانشگاه تهران این رویکرد را آغاز کرده‌ایم و در این راستا، پردیس علم و فناوری شهید چمران با حمایت سازمان آموزش فنی‌وحرفه‌ای در اشتهارد افتتاح شده است. تلاش‌مان این است که در یک دوره‌های زمانی مشخص و به صورت شبانه‌روزی، دانشجویان را در این محیط کارورزی و مهارت‌آموزی مستقر کنیم و با نگاه به حل مشکلات صنعت با رویکرد حل مسئله، یک تکلیف قانونی برای برخی اساتید در قالب فرصت مطالعاتی در صنعت تعیین شده است که حتماً بایستی بخشی از ساعات وظایف آموزشی و پژوهشی موظف خود را در این پردیس علم و فناوری بگذرانند.
وی افزود: یکی از غفلت‌هایی که در نظام آموزشی کشورمان صورت گرفته و در همین ایام التهابات اخیر هم به خوبی خود را نشان داده است، به این موضوع برمی‌گردد که دانشجویان ما در شناخت مسائل از عمق لازم برخوردار نیستند و برخی حتی نمی‌دانند مسئله واقعی و مشکلات اجتماعی ریشه در چه دارد و علل واقعی آنها چیست. لذا وقتی مسائل بخوبی تبیین نشود، همه تلاش‌ها و زحمات و اراده‌هایی که برای اصلاح امور در کشورمان وجود دارد، بی‌نتیجه خواهد ماند. بنابراین باید تلاش کنیم مفهوم مسئله‌محوری در قالب طرح شهید احمدی روشن به دانشگاه‌ها تسری پیدا کند و تمامی دانشجویان را تحت پوشش قرار دهد.
رئیس دانشگاه تهران با درخواست توجه ویژه به بحث‌های کارورزی و مهارت‌ورزی دانشجویان در بودجه سال ۱۴۰۲ دانشگاه‌ها، پیشنهاد کرد: اگر معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و بنیاد ملی نخبگان، اجرای طرح شهید احمدی روشن با نگاه حل مسئله را به دانشگاه‌ها واگذار نماید و حمایت‌های لازم را در این زمینه به عمل آورد، دانشگاه تهران آمادگی دارد در این زمینه پیشگام باشد و یک بازنگری در برنامه‌های کارورزی و مهارت‌آموزی خود متناسب با اهداف بنیاد ملی نخبگان داشته باشد.
استاد دانشکده مدیریت دانشگاه تهران با اشاره به اجرای طرح شهید احمدی روشن برای هر سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری، با ابراز نظر جهت اولویت‌بندی طرح هسته‌های مسئله‌محور در هر مقطع تحصیلی، توضیح داد: دانشجویان مقطع کارشناسی باید متمرکز بر گام اول یعنی تعریف مسئله و مسئله‌یابی باشند؛ به گونه‌ای که با بهره‌گیری از آموخته‌های علمی و نظری، با ابعاد مسائل واقعی در عرصه جامعه آشنا شوند. برای دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد علاوه بر مسئله‌یابی، می‌طلبد که دانشجویان به عنوان یک محقق در عرصه تحقیقاتی ورود کنند. در مقطع دکتری ضمن اینکه دانشجو به مسئله‌یابی و پژوهش می‌پردازد، الگوهای بهینه‌ای را متناسب با شرایط بومی کشورمان باید ارائه کنند که ما در دانشگاه تهران برای همه این سطوح برنامه داریم.
رئیس دانشگاه تهران همچنین در حاشیه انعقاد تفاهم‌نامه با معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری تحت عنوان حمایت بنیاد ملی نخبگان برای ساخت ۲۰۰۰ واحد مسکونی نخبگان و اعضای هیات علمی دانشگاه تهران، اظهار داشت: بر اساس این تفاهم‌نامه، زمین برای احداث مسکن نخبگان دانشگاه تهران از طریق دانشگاه تامین خواهد شد و منابع مالی آن را بنیاد ملی نخبگان تامین خواهد کرد.