ضرورت تبدیل پدیده مهاجرت نخبگان به «تحرک نخبگان» از طریق دیپلماسی علمی | زبان علم، بهترین سازوکار برای ارتقای صلح جهانی | آخرین وضعیت راه‌اندازی شعبه‌های دانشگاه تهران در خارج کشور

به گزارش روابط عمومی دانشگاه تهران، دکتر سید محمد مقیمی رئیس دانشگاه تهران در پنجمین جشنواره بین‌الملل دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به شعار این دوره جشنواره مبنی بر "همکاری علمی برای صلح جهانی" اشاره کرد و گفت: وقتی صحبت از تعاملات جهانی می‌شود، بهترین سازوکار برای ارتقای صلح جهانی، زبان علم است.

رئیس دانشگاه تهران با ادای احترام به شهدای غزه بویژه دانشگاهیان غزه و دکتر سفیان تایه رئیس شهید دانشگاه اسلامی غزه، گفت: وقتی جریان غزه را در عرصه بین‌المللی رصد می‌کنیم شاید بهترین مدافع برای مظلومیت فلسطین، دانشگاهیان در اقصی نقاط جهان هستند و تفاوتی نمی‌کند که این دانشگاه در یک کشور اسلامی باشد یا در قلب آمریکا. موضع‌گیری‌های دانشگاهیان اروپا و آمریکا همه موید این است که زبان مشترکی بین عالمان و اندیشمندان دنیا برای مفهوم عدالت، صلح و زندگی شرافتمندانه وجود دارد.

دکتر مقیمی افزود: موضع‌گیری‌های مشترکی را در بین دانشگاهیان درباره موضوع غزه و امثال آن در دنیا شاهد هستیم که نشان می‌دهد یک فرد دانشگاهی فارغ از اینکه متعلق به چه جامعه و ملتی است، دارای وجدان عمومی مشترکی برای عدالت‌خواهی است و این بسیار نویدبخش و امیدوارکننده است.

وی با اشاره به تحصیل دانشجویان غیرایرانی از ۳۰ کشور دنیا در دانشگاه تهران، خاطرنشان کرد: جمع دانشجویان بین‌الملل، یک جمع ارزشمند و مغتنمی است که می‌توانیم برای صلح جهانی با یکدیگر همکاری کنیم. در کنار تلاش این دانشجویان برای کسب مدارک علمی لازم، همه ما مسئولیت‌های اجتماعی مهمی داریم.

رئیس دانشگاه تهران با برشمردن دو بعد بین‌المللی‌سازی شامل درون مرزی و فرامرزی، به اصطلاح بین‌المللی‌سازی در خانه و خارج از خانه اشاره کرد و گفت: بین المللی سازی خارج از خانه، در واقع بین المللی سازی در خارج از کشور مرتبط با فعالیت‌های فرامرزی، شامل تمامی اقدامات و تحرک افراد، پروژه‌ها، برنامه‌ها و ارتباطات با جامعه علمی و نهادهای دانشگاهی خارج از کشور و پذیرش دانشجوی خارجی یا فراهم نمودن امکان فرصت مطالعاتی برای اساتید خارجی است. در بین المللی سازی فرامرزی، تحرک علمی، پژوهشی و نخبگانی با جامعه دانشگاهی خارج از کشور ایجاد می‌گردد. بین المللی سازی درون مرزی حرکت بر روی لبه رقابتی و مرزهای دانش و تقویت هوش فرهنگی از طریق تربیت شهروند جهانی است. بین المللی سازی در خانه، بیشتر بر فعالیت‌هایی متمرکز است که درک و مهارتهای بین فرهنگی بین المللی یا جهانی را مبتنی بر تقویت هوش فرهنگی Cultural Intelligence توسعه می‌دهد. بحث مربوط به حرکت بر لبه دانش در بین‌المللی‌سازی درون مرزی بدون رصد پیشرفت‌های علمی و رصد آخرین پیشرفت‌های جهانی در قالب سرفصل‌ها و دوره‌های آموزشی اتفاق نمی‌افتد.

استاد دانشکدگان مدیریت دانشگاه تهران به ارتباط وثیق بین شعار "همکاری علمی برای صلح جهانی" و مقوله "هوش فرهنگی" اشاره کرد و گفت: در بحث هوش فرهنگی صحبت از این است که در فضای جهانی شدن که همه بایستی برای صلح جهانی تلاش کنیم، لازم است شناخت‌مان از فرهنگ کشورهای مختلف را افزایش داده و مهارت‌های هوشمندی فرهنگی را در مردمان خود ایجاد کنیم.
وی افزود: زمانی می‌توانیم همکاری علمی برای صلح جهانی داشته باشیم که این زبان مشترک بین فرهنگ‌های کشورهای مختلف ایجاد شود. امروز دیگر باید در تربیت شهروندان از چارچوب مرزهای ملی فراتر رویم و کاری کنیم که شهروندان شناخت کافی از خارج مرزها به دست آورند؛ چراکه در این فضا است که می‌توان تجربیات را به اشتراک گذاشت و تعامل مؤثر برقرار نمود.
دکتر مقیمی با بیان اینکه دیپلماسی علمی می‌تواند زمینه را برای تعاملات اقتصادی فراهم کند و تعاملات اجتماعی را گسترش دهد، تاکید کرد: در پرتو دیپلماسی علمی می‌توان بسیاری از مسائلی که در عرصه سیاسی بین‌الملل قابل حل نیستند را از طریق همکاری‌های علمی به نتیجه رساند. این همان جایی است که وظیفه همه ما دانشگاهیان را در اقصی نقاط دنیا برجسته می‌کند؛ چراکه زبان مشترک‌مان و نقطه تفاهم‌مان نسبت به فعالان اقتصادی و سیاستمداران و حتی نسبت به کنشگران اجتماعی و کسانی که در حوزه نهادهای مدنی و اجتماعی فعالیت می‌کنند، قوام و دوام بیشتری دارد. بنابراین قطعاً اثرگذاری که دانشگاهیان امروز در این محیط بین‌الملل می‌توانند داشته باشند، قابل مقایسه با هیچ کدام از اقسام دیپلماسی‌های اقتصادی، سیاسی، امنیتی و … نیست.
رئیس دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه رویکردها در دیپلماسی علمی به سطحی فراتر از رقابت‌های بین‌المللی و جنبه‌های اقتصادی پذیرش دانشجوی خارجی باید مورد تحلیل و ارزیابی قرار گیرد. لذا باید مقوله تحرک نخبگانی و علمی و پژوهشی بیشتر مورد توجه قرار گیرد، خاطرنشان کرد: با این رویکرد، طرح مباحثی مانند مهاجرت نخبگان و آنچه که تحت عنوان فرار مغزها نام می‌برند را به مقوله "تحرک نخبگان" تبدیل کنیم. در سایه این نگاه است که از طریق دیپلماسی و توسعه ارتباطات علمی می‌توانیم زمینه‌های توسعه ملی و بین‌المللی و رفاه و آسایش بشر را دنبال کنیم.

دکتر مقیمی به ارتقای بهره‌گیری از ظرفیت دانشجویان بین‌المللی و اساتید و دانشجویان فعال و سرآمد در حوزه فعالیت‌های علمی بین‌المللی تاکید کرد و گفت: امروز دانشگاهیان بایستی پرچمدار صلح در جهان باشند و با توجه به شرایط امروز جهانی، در مقایسه با سایر فعالان اجتماعی، بیشترین صلاحیت را در این زمینه، دانشگاهیان در صحنه بین‌المللی دارند.

وی با بیان اینکه شمار دانشجویان غیرایرانی دانشگاه تهران در دو سال اخیر نزدیک به دو برابر افزایش پیدا کرده است، افزود: اعطای گرنت و تسهیلات در حوزه فرصت‌های مطالعاتی اساتید و دانشجویان دکتری و همچنین حمایت‌های مالی در حوزه چاپ مقالات در دو سال اخیر افزایش چشمگیری پیدا کرده است.

رئیس دانشگاه تهران از اقدامات اساسی به منظور ایجاد شعبه دانشگاه تهران در کشورهای عراق، گرجستان و امارات متحده عربی و انتصاب مسئولان راه‌اندازی این شعبه‌ها خبر داد و افزود: شعبه دانشگاه تهران در سوریه با کمی تأخیر ایجاد خواهد شد و ایجاد شعبه مشترک دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران در آفریقای جنوبی نیز با حمایت شخص رئیس‌جمهور محترم در حال پیگیری است.

دکتر مقیمی در بخش پایانی سخنان خود، نسبت به برخی گزارش‌های رسانه‌ای درباره آنچه که تحت عنوان تنزل جایگاه برخی دانشگاه‌های برتر کشور در رتبه‌بندی‌های بین‌المللی مطرح شده است، گفت: دانشگاه تهران در ۱۱ نظام رتبه‌‌بندی بین‌المللی معتبر و کلیدی و پرآوازه در جهان دارای جهش و رشد بسیار چشمگیر بوده است که این افتخار فقط در سایه تلاش‌های بکایک اعضای خانواده بزرگ دانشگاه تهران محقق شده است. دانشگاه تهران در ویرایش ۲۰۲۳ نظام رتبه‌بندی QS نسبت به ویرایش ۲۰۲۲ این رتبه‌بندی، ۱۴۱ پله صعود را تجربه کرد.

رئیس دانشگاه تهران با بیان اینکه دانشگاه تهران در ویرایش ۲۰۲۳ نظام رتبه‌بندی تایمز از کانال ۸۰۰-۶۰۱ به کانال ۵۰۰-۴۰۱ و در ویرایش جدید رتبه‌بندی لایدن از رتبه ۶۴۸ به ۶۱۸ رسیده و در نظام رتبه‌بندی دانشگاه ملی تایوان از جمع ۴۰۰ دانشگاه برتر دنیا تغییر کانال داده و به جمع ۳۰۰ دانشگاه برتر دنیا وارد شده است، گفت: ۱۰۰ پله بهبود رتبه در رتبه‌بندی تایمز آسیایی و ۴۹ پله صعود در رتبه‌بندی یو.اس.نیوز از دیگر موفقیت‌های دانشگاه تهران در عرصه بهبود جایگاه در رتبه‌بندی‌های بین‌المللی است.
رئیس دانشگاه تهران درباره افت رتبه در نظام رتبه‌بندی شانگهای نیز بیان داشت: در این نظام رتبه‌بندی نیز با وجود اینکه همچنان در رتبه اول ملی قرار داریم اما با قدری افت رتبه در جایگاه بین‌المللی مواجه بوده‌ایم. البته در حال آسیب شناسی شاخصه‌های این نظام رتبه‌بندی هستیم و برای رشد در این نظام رتبه‌بندی در سال آینده در حال برنامه‌ریزی هستیم.
وی همچنین به جهش‌های دانشگاه تهران در دو سال اخیر در رتبه‌بندی وبومتریکس اشاره کرد و گفت: فعالیت‌های تلویزیون اینترنتی دانشگاه تهران و گسترش فعالیت‌ها در حوزه ارتباطات و رسانه که یک بعد آن راه‌اندازی وبسایت چند زبانه بوده و به ارتقای شاخص‌های شفافیت و دسترسی آزاد به اطلاعات کمک کرده‌اند، جایگاه دانشگاه تهران در نظام رتبه‌بندی وبومتریکس را به ۲۸۵ در جهان رسانده است.