دانشگاه باید منابع مالی خود را از صنعت دریافت کند / تعامل بین دانشگاه و صنعت از «یکسویه» بودن رنج می‌برد/ باید در فرهنگ زیست بوم دانشگاه بازنگری صورت بگیرد

نهمین نشست علمی دانش‌آموختگان دانشگاه تهران با موضوع «دانشگاه: نیازهای جامعه و صنعت» با حضور دکتر فاطمه نصرتی، رئیس دفتر ارتباط با دانش‌آموختگان (دبیر پنل) و سخنرانی دکتر بابک زنده‌دل نوبری، مدیرکل برنامه‌ریزی و نظارت سازمانی اسناد و کتابخانه ملی ایران و دانش‌آموختۀ دانشگاه تهران، دکتر الهام ابراهیمی، مدیریت نوآوری و کاربردی‌سازی پژوهش‌های علوم انسانی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و دانش‌آموختۀ دانشگاه تهران و مهندس رضا سرخوش، مدیرعامل شرکت فناوری اطلاعات کیسون و دانش‌آموختۀ دانشگاه تهران، چهارشنبه ۱۲ آبان‌ماه به‌صورت مجازی برگزار شد.
در ابتدای این سلسله نشست، دکتر فاطمه نصرتی‌، رئیس‌دفتر ارتباط با دانش‌آموختگان، به تشریح سوابق تحصیلی اساتید حاضر در این وبینار پرداخت و گفت: دانشگاه تهران با بیش از ۲۶۰ هزار دانش‌آموخته ظرفیت عظیمی به لحاظ علمی، تحقیقاتی، تجارب مدیریتی و … را داراست و دفتر ارتباط با دانش‌آموختگان اداره کل روابط عمومی قصد دارد از طریق برگزاری سلسله نشست‌هایی، از این ظرفیت همسو با مسئولیت اجتماعی دانشگاه و برای کمک به حل مسائل روز جامعه استفاده کند.

دکتر زنده‌دل نوبری‌: دانش عمومی افراد سطحی‌تر شده است
در ادامه این وبینار دکتر بابک زنده‌دل نوبری، مدیرکل برنامه‌ریزی و نظارت سازمانی اسناد و کتابخانه ملی ایران و دانش‌آموختۀ دانشگاه تهران با اشاره به رابطه دانشگاه و صنعت، گفت: طبق گزارش اخیر دانشگاه آکسفورد در سال تحصیلی ۲۰۱۸-۲۰۱۹ جمع کل هزینه‌های این دانشگاه ۲ و نیم میلیارد پوند بوده درحالی‌که تأثیر اقتصادی آن ۱۵ و ۷ میلیارد پوند در اقتصاد بریتانیا بوده است. یعنی ۶ برابر میزان سرمایه‌گذاری، بازگشت نسبت به آن سرمایه است.
او افزود: در حوزه توریسم مرتبط با دانشگاه، از ۵۷۷ هزار بازدید از شهر آکسفورد ۴۰۷ هزار بازدید مربوط به دانشگاه بوده که ۲۲۱ میلیون پوند در آمد مستقیم و ۴۰۰ میلیون پوند در آمد غیرمستقیم داشته‌اند. از ۱۵ و ۷ میلیارد پوند ذکر شده، ۵۰ درصد مربوط به حوزه تبادل دانش است، ۳ درصد مربوط به حوزه یادگیری و ۵ درصد مربوط به صادرات خدمات دانشگاه است. طبق این نسبت، باید دید که دانشگاه‌های ما چه میزان از این ظرفیت استفاده کرده‌اند و می‌توانند استفاده کنند.
زنده‌دل نوبری با اشاره به گزارش‌های گاردین، تصریح کرد: در آمریکا در یک سال، ۴ میلیون نفر فقط در دانشگاه‌ها مشغول به کار هستند. در ۲۰ سال اخیر ۵۹۱ میلیارد دلار تأثیر اقتصادی دانشگاه‌های آمریکا در تولید داخلی آمریکا بوده است. ۴ و ۳ دهم میلیون شغل هم ایجاد شده است.
مدیرکل برنامه‌ریزی و نظارت سازمانی اسناد و کتابخانه ملی ایران تصریح کرد: حدود ۲۰ سالی فرایند جذب و استخدام در دستگاه‌های دولتی از طریق آزمون‌های متمرکز یا غیرمتمرکز اتفاق می‌افتد. اما خروجی ما در این ۲۰ سال چه بوده است؟ افرادی که جذب نظام اداری شده‌اند، بر اساس مدرک دانشگاهی خود، اثرگذاری داشته‌اند؟
زنده‌دل نوبری تاکید کرد: دانش عمومی افراد سطحی‌تر شده است. در حوزه سیاست‌گذاری در دو دهه اخیر در حوزه نظام آموزش عالی خوب عمل نکرده‌ایم. اگر امروز به آن فکر نکنیم، دیر می‌شود.

مهندس سرخوش: باید بین دانشگاه و صنعت ارتباط برقرار شود
مهندس رضا سرخوش، مدیرعامل شرکت فناوری اطلاعات کیسون و دانش‌آموختۀ دانشگاه تهران، گفت: یکسری از بنگاه‌های فعال در حوزه صنعت، سطح قابل قبولی نسبت به آنچه در دنیا وجود دارد، ندارند. کیفیت برخی محصولات و خدمات مطلوب نیست و قیمت تمام شده آنها بسیار زیاد است. همین موضوع باعث می‌شود تا نتوانیم صادرات خوبی نداشته باشیم.
او افزود: امروز عملاً اسمی از بنگاه‌های ایرانی در دنیا شنیده نمی‌شود. یکی از دلایل، می‌تواند عدم ارتباط با دانشگاه است. هیچ ارتباطی بین دانشگاه و صنعت در کشور وجود ندارد. دانشگاه به علت مدرک‌گرایی موجود در کشور، ترجیح می‌دهد آموزش بدهد تا اینکه بخواهد از طریق صنعت ورود کند. این ارتباط یک ارتباط گسیخته است.
دانش‌آموخته دانشگاه تهران ادامه داد: قسمتی از صنایع که به‌صورت سنتی کار می‌کنند و نیازی برای ارتباط با دانشگاه ندارند. اگر ارتباطی هم بین دانشگاه و صنعت دیده می‌شود به علت نیروی کار است و این ارتباط، ارتباط دانشگاهیان با صنعت است و نه ارتباط دانشگاه با صنعت.
سرخوش تصریح کرد: سیاست‌گذاری‌ها باید تغییر کند، دانشگاه‌ها به‌جای اینکه از دولت بودجه بگیرند، باید بتوانند منابع مالی مورد نیاز خو را از صنایع دریافت کنند. نگاهی که توسط دانشگاه به صنعت وجود دارد، درست نیست. مسائل و مشکلاتی که توسط صنعت وجود دارد باید توسط مراکز تولید دانش، حل شود.
مدیرعامل شرکت فناوری اطلاعات کیسون خاطرنشان کرد: دانشگاه باید بتواند نیازهای صنعت را پاسخ دهد، مشکلات آنها را حل کند و فارغ‌التحصیل باکیفیت قابل‌قبول تحویل دهد. مهارت‌های ارتباطی و نرم در دانشگاه آموزش داده نمی‌شود.
سرخوش با بیان اینکه نیازها و مسائل در دنیا پیچیده شده است، گفت: باتوجه‌ به اینکه قسمت عمده‌ای از صنایع سنتی است اما نیازهای ما نیز پیچیده است. نیازهای آموزشی در دانشگاه‌ها پاسخ داده نمی‌شود. باید در لحظه آموزش ببینیم و آموزش دهیم.
او ادامه داد: در دانشگاه‌های ما به وسعت یک دریا و به عمق یک وجب آموزش داده می‌شود. دانشگاه کمک می‌کند که افراد علاقه‌مندی‌های خود را پیدا کنند اما جایی نیست که بتواند نیازمندی‌های آموزشی موجود را در دوره‌های تکمیلی‌تر در دانشگاه پاسخ دهد.
دانش‌آموخته دانشگاه تهران عنوان کرد: اگر بتوانیم ارتباط درستی بین دانشگاه و صنعت برقرار کنیم، قطعاً کسب‌وکارها رونق بهتری خواهند داشت و اشتغال‌زایی افزایش پیدا می‌کند.
سرخوش بیان داشت: باید آموزش مهارت‌های نرم در داخل دانشگاه‌ها به‌صورت جدی دنبال شود. دانشجویان نیاز دارند بعد از فارغ‌التحصیلی تمام این مهارت‌ها را به کار گیرند. آموزش‌های به‌روز تخصصی باید در دستور کار قرار گیرد. ارتباط بین دانشگاه‌ها و صنایع از طریق حل مشکلات و مسائل موجود در صنعت که منتهی به تأمین مالی از صنایع برای دانشگاهیان می‌شود از یک سو و تأمین نیروی کار با کیفیت برای صنایع از طریق دانشگاه‌ها از سوی دیگر به‌صورت کوتاه‌مدت حلال بسیاری از مشکلات است.

دکتر ابراهیمی: اعتماد از سمت صنعت به دانشگاه شکل نگرفته است
در پایان این نشست دکتر الهام ابراهیمی، عضو هیئت علمی و مدیر نوآوری و کاربردی‌سازی پژوهش‌های علوم انسانی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و دانش‌آموختۀ دانشگاه تهران، گفت: اعتماد دوسویه میان صنعت و دانشگاه شکل نگرفته است. شاید صنعت و دانشگاه نسبت به هم بی‌اطلاع باشند. بخشی از عدم شکل‌گیری ارتباط، بی‌اطلاعی دوسویه است.
او با اشاره به الگوهای ارتباطی در تولید دانش کاربردی، افزود: در سال ۲۰۱۷ کشور کره جنوبی یکی از دلایل رکود خود را عدم ارتباط دانشگاه با صنعت عنوان کرد. زمانی که از ارتباط دانشگاه با صنعت سخن می‌گوئیم باید بخش جامعه را هم در نظر بگیریم. الگوی چهارگانه هلیکس بهترین الگو در این زمینه است.
دانش‌آموختۀ دانشگاه تهران بیان داشت: متأسفانه با مفهومی به نام تجاری‌سازی مواجه هستیم درحالی‌که با انواع و اقسام رشته‌ها سروکار داریم که با دانشگاه و صنعت ارتباط دارند. رشته‌هایی از جمله تاریخ، فلسفه، ادبیات و نظایر آن صرفاً نظری پنداشته می‌شوند. مفهوم کاربردی سازی در این زمینه مناسب‌تر است.
ابراهیمی به فرصت‌های پیشروی دانشگاه و صنعت اشاره کرد و ادامه داد: این نیاز در دانشگاه شکل‌گرفته که به سمت دانشگاه‌های نسل سوم کارآفرین حرکت کنند. این نیاز از سمت دانشگاه احساس شده است. سیاست‌گذاری‌هایی هم در این‌ رابطه صورت‌گرفته اما به طور کامل عملی نشده است.
او با اشاره محدودیت‌های دانشگاه در ارتباط با جامعه و صنعت، گفت: قوانین بیمه و مالیات، محرمانگی طرح‌ها، مسائل حقوقی طرح‌ها، بوروکراسی اداری و بی‌اعتمادی دوسویه جامعه، صنعت و دانشگاه از این موارد است.
مدیریت نوآوری و کاربردی‌سازی پژوهش‌های علوم انسانی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی خاطرنشان کرد: متأسفانه طیف وسیعی از رشته‌های علوم انسانی را فراموش می‌کنیم. رشته‌های محض علوم انسانی داریم. مفهومی به نام TRL سطح آمادگی فناوری نیز داریم که در مورد این رشته‌ها مصداق ندارد. اما گامی برداشته شده که معادل‌سازی برای رشته‌های علوم انسانی و اجتماعی صورت‌گرفته باشد؟
ابراهیمی به راهکار‌های مد نظر خود اشاره کرد و ادامه داد: بازنگری در فرهنگ زیست‌بوم دانشگاه باید صورت بگیرد و همچنین از سمت جامعه و صنعت، تزریق جریان اعتماد به دانشگاه انجام شود.