برگزاری نشست نقد و بررسی کتاب «تاریخچه نورس» در دانشکده ادبیات و علوم انسانی

به گزارش روابط عمومی دانشگاه تهران به نقل از دانشکده ادبیات و علوم انسانی، نشست نقد و بررسی کتاب «تاریخچه نورس»، ۳ تیر ۱۳۹۸ در تالار استاد عباس اقبال‌آشتیانی، با سخنرانی دکتر منصور صفت‌گل، دکتر نصرالله صالحی (مترجم کتاب)، دکتر سید سعید میرمحمدصادق و دکتر گودرز رشتیانی برگزار شد.
در ابتدا دکتر رشتیانی به ارائه توضیحاتی درباره اهمیت تاریخ‌نگاری سال‌های پایانی سقوط صفویان تا روی کار آمدن نادرشاه افشار، تاکید کرد که با این تلاش بخش مهمی از میراث ناشناخته آرشیوهای عثمانی در معرض استفاده محققان ایرانی قرار گرفته است.
دکتر رشتیانی در ادامه سخنان خود به تلاش‌های دکتر صالحی در پرداختن به اسناد و رساله‌های تاریخی مرزهای ایران و عثمانی و انتشار رساله‌های مربوط به میرزا محبعلی‌خان یکانلو مرندی، کمیسر تعیین حدود ایران و عثمانی، اشاره و خاطر نشان کرد این زحمات، شایسته ارج‌گذاری فراوان است.
دکتر رشتیانی تاریخچه نورس را فراتر از یک ترجمه ساده و منبعی مهم برشمرد که با مقدمه مفصل، پاورقی‌های متعدد، ضمائم فراوان و توضیحاتی که مترجمان به آن افزوده‌اند، به یک کتاب تحقیقی درجه اول تبدیل شده است.
دکتر میر محمدصادق نیز با تقدیر از تلاش دکتر صالحی در توجه به میراث مشترک ایران و عثمانی، جنبه تاریخ اجتماعی تاریخچه نورس را مهم دانست که دارای اطلاعات بسیار مهمی در تاریخ روابط ایران و عثمانی است.
دکتر میرمحمدصادق این اثر را در زمره کتاب‌های تاریخی «روزنامه سفر» برشمرد و گفت: «این کتاب را نمی‌توان جزو آثار تاریخی موسوم به «مناقب‌نامه» دسته‌بندی کرد».
در ادامه نشست دکتر صالحی به اهمیت منابع و تاریخ نگاری عثمانی در شناخت تاریخ ایران پرداخت.
وی تاریخچه نورس را تداوم تاریخ‌نویسی کتاب فتحنامه ایروان، روابط ایران و عثمانی در آستانه برافتادن صفویان، نوشته سلحشور خاصه‌کمانی‌مصطفی‌آغا دانست که با مطالعه این کتاب تصویر واضح‌تری از سال‌های سقوط اصفهان و وقایع پس از آن در اختیار محققان قرار می‌گیرد.
دکتر منصور صفت‌گل نیز با اشاره به تلاش‌های علمی محمدامین ریاحی در بازشناسی آرشیوهای عثمانی برای تاریخ ایران و روابط دولت‌های صفوی و عثمانی، از زحمات دکتر صالحی قدردانی کرد که با انتشار سلسله نهم از مجموعه روابط ایران و عثمانی گام مهمی در توسعه دانش مناسبات تاریخی دو کشور برداشته است.
وی کانون و محور تاریخ‌نویسی ایرانی را شاه و فرمانروای زمانه دانست و گفت: «اگر در منابع تاریخی این دوره توجه کمتری به شکست ایران از عثمانی در ایروان شده است، ناشی از همین جهان‌بینی مورخان ایرانی است که توجه آنها در این زمان بیشتر به نادر بوده و طبیعی است که به واقعه ایروان توجه چندانی نکرده‌اند؛ گرچه گزارش کوتاه محمدکاظم مروی و میرزا مهدی‌خان استرآبدی از این واقعه نیازمند توجه بیشتر است. در ادامه وی ضرورت دقت در به کارگیری اصطلاحات تاریخی از جمله نام «قفقاز» را یادآور شد و گفت: «در این دوره در منابع ایرانی و عثمانی از این نام برای اشاره به گرجستان، ارمنستان، شروان، ارّان و داغستان استفاده نمی‌شود».
دکتر صفت‌گل از تاریخچه نورس به عنوان منبعی متعارف برای تاریخ‌نویسی نام برد و این کتاب را جزو آثار روزنامه‌نویسی و واقعه‌نویسی سفر ارزیابی کرد.
در پایان دکتر البرز ساتسایف، استاد زبان آسی دانشگاه ولادی‌قفقاز روسیه، درخصوص ریشه‌شناسی واژه قفقاز به معنی دارای کوه‌های درخشان به ایراد سخن پرداخت.
به گفته او قفقاز نامی یونانی است و بومیان این منطقه نیز از عنوان قفقاز برای نامگذاری این منطقه استفاده نمی‌کردند.
دکتر رشتیانی نیز به کاربردن نام قفقاز در زبان فارسی را مربوط به اوایل قرن نوزدهم دانست که بیشتر از زبان روسی به فارسی وارد شده است و تا پیش از آن از همان نام‌های منطقه‌ای برای نامگذاری استفاده می‌شده است.
شایان ذکر است علاوه بر دانشجویان دانشکده، دانشجویانی از دانشکده مطالعات جهان، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، استادانی از سایر دانشگاه‌ها، دو استاد ایران‌شناس از دانشگاه ولادی‌قفقاز روسیه و استاد ایران‌شناسی دانشگاه ورشو لهستان در این نشست حضور داشتند.
«تاریخچه نورس» گزارش مهمی است از جنگ‌های ایران و عثمانی در ایروان به سال ۱۱۴۳ هجری قمری، و شرح مفصلی از روابط تاریخی دو کشور به ویژه در فترت سقوط اصفهان تا روی کار آمدن نادرشاه افشار به شمار می‌رود.