حوزه مدیریت سبز دانشگاه تهران رشد جهانی داشته است

دکتر غلامرضا هروی، دبیر شورای راهبری مدیریت سبز دانشگاه تهران، در روز بهره‌وری و بهینه‌سازی مصرف و در گفت‌وگو با روابط عمومی دانشگاه تهران ضمن اعلام این خبر خاطرنشان کرد: «براساس طبقه‌بندی گرین متریک که دانشگاه‌های مختلف جهان را مورد ارزیابی قرار می‌دهد، در سال ۱۳۹۵ دانشگاه تهران از بین ۵۱۶ دانشگاه جهان که خود را در معرض ارزیابی قرار داده بودند، در رتبه ۴۳۱ قرار گرفت. بر این اساس در سومین برنامه راهبردی دانشگاه پیش‌بینی گردید که رتبه دانشگاه تهران در سال ۱۳۹۷ به رتبه ۳۹۰ ارتقا یابد. البته آنچه که در این پیش‌بینی مورد توجه قرار نگرفت، افزایش تعداد دانشگاه‌هایی بود که خود را در معرض ارزیابی قرار می‌دادند».
وی، افزود: «خوشبختانه در سال ۱۳۹۷ بر اساس نظام طبقه‌بندی گرین‌متریک دانشگاه تهران توانست از بین ۷۱۹ دانشگاه مورد ارزیابی در جهان، رتبه ۳۸۰ را کسب کند و در نتیجه ما توانستیم در حوزه عملکرد مدیریت سبز حتی از پیش‌بینی‌های انجام شده نیز پیش‌تر حرکت کنیم. بر این اساس امتیاز کسب شده از سوی دانشگاه تهران از ۳۱۰۰ به ۴۶۰۰ رسیده است که افزایش معنی‌دار و قابل توجهی را در این زمینه در سطح جهانی شاهد بوده‌ایم. این ارزیابی جهانی در شش حوزه کلی محل استقرار و زیرساخت، انرژی و تغییر اقلیم، پسماند، آب، حمل و نقل و آموزش صورت می پذیرد».
دکتر هروی، تصریح کرد: «جهت ارتقا موقعیت دانشگاه و بهره‌گیری از تجربیات دانشگاه‌های تراز اول دنیا در حوزه توسعه پایدار اقدامات اولیه جهت عضویت دانشگاه تهران در باشگاه بین‌المللی دانشگاه‌های سبز در سطح بین‌المللی در دست انجام است».
دبیر شورای راهبری مدیریت سبز، با اشاره به موقعیت دانشگاه تهران در سطح کشور گفت: «دانشگاه تهران در حوزه مدیریت سبز در سطح ملی به‌عنوان یکی از دانشگاه‌های برتر کشور ارزیابی شده است. به‌طوریکه در دومین همایش بین‌المللی دانشگاه سبز که اخیراً در دانشگاه اصفهان برگزار شد، از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از فعالیت‌های مؤثر آن در حرکت به سمت دانشگاه سبز، قدردانی به‌عمل آمد».

دانشگاه‌ها باید دانش‌آموختگانی صاحب نظر و ایده در حوزه مدیریت سبز تربیت کنند
به گفته عضو هیأت‌علمی دانشکده عمران، دانشگاه‌ها با توجه به ابعاد و ماهیت فعالیت‌ها و جایگاهی که به‌عنوان الگو در جامعه دارند، اثرات بسیاری بر محیط‌زیست و موضوع حفاظت از آن داشته و در این جهت مسئولیت بسیار سنگینی بر عهده دارند. دانشگاه‌ها باید دانش‌آموختگانی تربیت کنند که فارغ از رشته تحصیلی و تخصص خود، درباره مسائل مرتبط با محیط‌زیست دغدغه داشته و صاحب‌نظر و ایده باشند.
وی، در ادامه بر ضرورت همکاری همه واحدهای زیر مجموعه دانشگاه در تحقق و دستیابی به معیارهای دانشگاه سبز به‌عنوان نتیجه‌ای از «الزامات قانونی» و تعهد به افزایش «مسئولیت‌های اجتماعی دانشگاه» تأکید کرد.
دکتر هروی، تصریح کرد: «در راستای مسئولیت اصلی یک دانشگاه سبز، در برنامه‌های درسی کلیه رشته‌های تحصیلی دروسی پیش‌بینی می‌شود که دانشجویان کلیه رشته‌های دانشگاهی به گونه‌ای با مباحث زیست‌محیطی آشنا شده به نحوی که در طول فعالیت حرفه‌ای خود در زمینه رشته تخصصی خود، همواره دغدغه حفاظت از محیط‌زیست در مقابل نتیجه فعالیت‌های تخصصی خود را داشته باشند».
دبیر شورای راهبری مدیریت سبز، با اشاره به ضرورت برگزاری دوره‌های توجیهی با رویکرد زیست‌محیطی برای کلیه دانشجویان در بدو ورود به دانشگاه افزود: «کمیته فرهنگی و آموزش در تلاش است، تا پس از تصویب شورای راهبری مدیریت سبز، پیشنهاد برگزاری حداقل یک درس اجباری در حوزه محیط‌زیست و توسعه پایدار برای کلیه رشته‌های دانشگاهی را به معاونت آموزشی دانشگاه ارائه کند. این موضوع با توجه به آثار مثبتی که خواهد داشت، الگویی خواهد شد، تا در سایر دانشگاه‌های کشور نیز پیاده‌سازی شود».

بهینه سازی مصرف یکی از رویکردهای مدیریت سبز در درون دانشگاه‌ها است
عضو هیأت علمی دانشکده مهندسی عمران، بهینه‌سازی مصرف در درون دانشگاه‌ها را یکی از رویکردهای اصلی مدیریت سبز توصیف کرد و گفت: «مدیریت سبز نحوه بهینه مصرف در داخل دانشگاه‌ها را تبیین می‌کند. البته این دیدگاه در همه سازمان‌ها باید مورد توجه قرار گیرد و تفاوتی بین سازمان‌های مختلف با دانشگاه‌ها در این زمینه وجود ندارد».
وی، با عنوان اینکه دانشگاه‌ها تصمیم‌سازان و مدیران آینده کشور را تربیت می‌کنند و در حیطه مسائل زیست‌محیطی وظایف خطیری را بر عهده دارند، خاطرنشان کرد: «در بحث مدیریت سبز بخشی از نقش دانشگاه‌ها در زمینه آموزه‌هایی است که دانشجویان فرا می‌گیرند و بخش دیگر کارهای تحقیقاتی و پژوهشی است که در ارتباط با محیط‌زیست انجام می‌شود. کارهای پژوهشی دانشگاهیان و پایان‌نامه‌های رشته‌های مرتبط با محیط‌زیست می‌توانند راه‌کارهای مناسبی را برای حل معضلات زیست‌محیطی ارائه دهند و به دلیل توجه جهانی به این امر مهم تحقیق و پژوهش در این زمینه محدودیت ندارد و می‌تواند به‌عنوان یک تجربه بین‌المللی مورد توجه قرار گیرد».

از پایان‌نامه‌های حوزه مدیریت سبز حمایت می‌شود
دبیر شورای راهبری مدیریت سبز، با بیان اینکه در زمینه پژوهش از پایان نامه‌های حوزه مدیریت سبز حمایت می‌شود، افزود: «تمامی این موارد در شاخص‌ها و رتبه‌بندی‌های بین‌المللی تأثیرگذار است و سعی داریم تا در کنار رویکردهای آموزشی و پژوهشی با فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی مناسب، مصرف نیز در دانشگاه بهینه شود».
دکتر هروی، اظهار کرد: «در سطح دانشگاه‌ها، فعالیت‌های مؤثری در زمینه مسائل زیست‌محیطی در پروژه‌های تحقیقاتی و پایان نامه‌ها انجام شده است، که البته کافی نیست، اما متأسفانه جامعه و صنعت تاکنون نتوانسته به نحو مناسب از این ظرفیت برای حل مسائل و بهبود وضعیت، استفاده کند».

رویکردهای مدیریت سبز در دانشگاه تهران مثبت ارزیابی شده است
عضو هیأت علمی دانشکده مهندسی عمران، با اشاره به شروع رسمی فعالیت شورای راهبری مدیریت سبز از بهمن ماه سال ۱۳۹۵ در دانشگاه تهران گفت‌: «در حال حاضر با توجه به گستره دانشگاه تهران و عملکردهای متفاوت بخش‌های آن، بررسی‌ها نشان می‌دهد که رویکرد مدیریت سبز در این دانشگاه مثبت بوده است و با زمینه‌های ایجاد شده پتانسیل انجام کارهای بسیاری در دانشگاه تهران فراهم است».
وی، در بخش دیگری از سخنان خود خاطر نشان کرد: «با طبقه‌بندی اقدامات دانشگاه سبز، یکسری اقدامات از پیچیدگی برخوردارند و برای انجام باید برای آنها زمان و هزینه صرف شود، در مقابل برخی دیگر از اقدامات نیازمند مقدمات و هزینه نیستند و بیشتر نیازمند تغییر رفتار کاربران و اصلاح رویه‌های بهره‌برداری از امکانات موجود هستند که این نوع از اقدامات در اولویت قرار گرفته و به واحدهای دانشگاه ابلاغ شده‌اند. اما نکته قابل توجه این است که انجام این اقدامات به‌رغم آنکه نیازمند هزینه نبوده و پیچیدگی خاصی هم ندارند، نیازمند فرهنگ‌سازی مثبت و تغییر رفتار کاربران است، که کار را مشکل می‌کند».
دکتر هروی، با اشاره به تشکیل کمیته‌های اصلاح الگوی مصرف و فرهنگی و آموزش در زیر مجموعه شورای راهبری مدیریت سبز تصریح کرد: «به غیر از دو کمیته اصلی مدیریت سبز، کمیته‌های مدیریت سبز در سطح پردیس‌ها و دانشکده‌های مستقل تشکیل شده است و تحقق اهداف مدیریت سبز نیازمند فعال شدن هر چه بیشتر این کمیته‌ها است».
وی، اظهار کرد: «کمیته فرهنگی و آموزش فعالیت‌های مناسبی را برای سال جاری برنامه‌ریزی کرده است که از آن جمله می‌توان به جشنواره فرهنگی هنری «ایمنی، بهداشت و محیط زیست»، حمایت از نشریات دانشجویی که موضوعات حوزه مدیریت سبز را پیگیری می‌کنند و همچنین برنامه‌ریزی برای رویدادی رقابتی بین واحدهای مختلف دانشگاه در زمینه اقدامات مدیریت سبز اشاره کرد. البته سابقه محور دانشگاه سبز در اولین جشنواره فرهنگ دانشگاه نیز وجود دارد».

استفاده از سیستم‌های کنترل هوشمند مصرف انرژی باید مورد توجه قرار گیرد
به گفته عضو هیأت علمی دانشکده مهندسی عمران، کمیته اصلاح الگوی مصرف در زمینه مصرف بهینه آب و انرژی در سال گذشته اقدامات مؤثری را برنامه‌ریزی و ابلاغ کرده که اجرای صحیح و مؤثر آنها مستلزم همکاری کلیه واحدها خواهد بود. در سال جاری نیز رسیدگی به بحث پسماند در اولویت قرار گرفته است.
دبیر شورای راهبری مدیریت سبز، با تأکید بر استفاده از سیستم کنترل هوشمند مصرف انرژی عنوان کرد: «انجام بعضی کارها و یا ترک آنها بر اساس عادت است و حتی فرهنگ‌سازی هم شاید نتواند کمک چندانی کند، در این مواقع به‌کارگیری سیستم‌های هوشمند و تکنولوژی‌های نوین می‌تواند بسیار کارگشا باشد. فناوری‌های نوین به پر کردن برخی کاستی‌های رفتاری و شاید فرهنگی کمک زیادی می‌کنند. در این زمینه به‌صورت موردی در چند ساختمان مجزا اقداماتی در دانشگاه انجام شده است که به طور محسوس مصرف انرژی در آنها کاهش داشته است، ولی در چند ماه گذشته به صورت جدی با شرکت‌های دارای صلاحیت در این زمینه وارد مذاکره شده‌ایم که در گام نخست و در صورت تأمین اعتبار سیستم‌های گرمایش و سرمایش پردیس مرکزی دانشگاه تهران به سیستم کنترل هوشمند مجهز خواهند شد».

وضعیت پسماند و پساب‌های آزمایشگاهی در حال بررسی است
دکتر هروی، در زمینه وضعیت پسماند و پساب‌های آزمایشگاهی خاطر نشان کرد: «در زمینه پسماند بخشنامه‌ای به دانشگاه‌ها ابلاغ و فضاهای عملکردی در آن بخشنامه پیش‌بینی شده است. هم‌چنین در این بخشنامه بحث پسماند و یا پساب‌های آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌ها نیز مطرح شده است. با توجه به اینکه پساب‌های آزمایشگاهی می‌توانند به محیط‌زیست آسیب‌های جبران‌ناپذیری وارد کنند، با دعوت از متخصصان مجرب در حال بررسی این موضوع و به طور کلی وضعیت پسماند در دانشگاه هستیم. قرار بر این است تا راه‌کارهای عملیاتی در این زمینه ارائه شده و به کلیه واحدها ابلاغ شود. البته به موازات این امر، تأثیر به‌کارگیری اقدامات حوزه پسماند ابتدا در واحدهای پایلوت مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت. احتمالاً برای پیاده‌سازی و ارزیابی خوابگاه‌ها در اولویت هستند و در مراحل بعدی با توجه به اهمیت موضوع پساب‌های آزمایشگاهی، آزمایشگاه‌ها با توجه به اولویت‌ها و ملاحظات HSE مد نظر قرار خواهند گرفت».
وی، افزود: «البته ارائه راه‌کارها با مشارکت واحدهای دانشگاه صورت می‌گیرد، متخصصانی که در آزمایشگاه‌ها فعالیت می‌کنند، مناسب‌ترین افراد برای کمک به حل این مشکل هستند که می‌توانند طرح‌ها و ایده‌های خود را در زمینه پساب‌ها به دفتر مدیریت سبز دانشگاه ارائه دهند تا پس از تصویب بودجه آن در شورای راهبری، هزینه‌های لازم از محل بودجه وزرات علوم به دانشگاه‌ها، به آن طرح اختصاص داده شود».

رویکرد مدیریت سبز اجتناب ناپذیر است
عضو هیأت علمی دانشکده عمران، با عنوان اینکه امروزه بحث مدیریت سبز رویکردی اجتناب ناپذیر است، چشم‌انداز آن را مثبت توصیف کرد و گفت: «بدون رویکردهای دوستدار محیط زیست، جوامع در دراز مدت نمی‌توانند به حیات طبیعی خود ادامه دهند و این رویکرد اجتناب‌ناپذیر است، اما آنچه اهمیت دارد سرعت حرکت در این جهت است. در دانشگاه تهران شایسته است واحدهای مختلف در کنار مأموریت‌های اصلی خود، در حوزه مدیریت سبز نیز ورود کرده و منتظر ابلاغیه و یا دستورالعمل نباشند. برخی واحدها از جمله پردیس ابوریحان، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی و خوابگاه‌ها به‌صورت خود‌جوش اقداماتی را انجام داده‌اند و دفتر مدیریت سبز نیز خود را موظف می‌داند در زمینه عملیاتی و اجرایی کردن بخشنامه‌‌ها اقدامات لازم را صورت دهد. اما این مسأله حائز اهمیت است که بحث‌های مدیریت سبز باید در اولویت واحدهای دانشگاه قرار گیرد».
دبیر شورای راهبری مدیریت سبز، در ادامه گفت: «پردیس‌ها و دانشکده‌های دانشگاه تهران در این زمینه باید فعال بوده و بررسی‌های لازم را انجام و نتیجه فعالیت‌ها و طرح‌های مورد نظر خود را به نحو مقتضی به دفتر مدیریت سبز منتقل کنند. انتقال این نتایج و طرح‌ها علاوه بر تمرکز اطلاعات، زمینه انعکاس مناسب آنها را به‌منظور تأمین اعتبار پس از تصویب در شورای راهبری مدیریت سبز فراهم خواهد کرد. در این زمینه تقویت و تشکیل منظم جلسات کمیته‌های مدیریت سبز در واحدهای مختلفی که دارای این کمیته هستند و شکل‌گیری این کمیته در واحدهایی که هنوز این کمیته‌ها در سطح آنها تشکیل نشده است، امری بسیار ضروری است».
دکتر هروی، تصریح کرد: «بعد از مقوله فرهنگ‌سازی، تدارکات و خرید مناسب و سازگار با محیط‌زیست از مسائل دیگری است که باید به آن توجه شود. هر چند رسیدگی به تمامی این موارد نیازمند سازماندهی گسترده‌تری است، اما دفتر مدیریت سبز دانشگاه با امکانات در اختیار سعی دارد تا اقدامات لازم را در این زمینه صورت دهد، هر چند ممکن است در برخی از مواقع با کندی مواجه باشیم».
وی، با اشاره به راه‌اندازی سیستم «تراز سبز» از سوی وزارت علوم اظهار کرد: «دانشگاه‌ها در این سیستم اطلاعات و فعالیت‌های کمی مربوط به حوزه مدیریت سبز خود را وارد می‌کنند. این سیستم مستقل از سیستم رتبه‌بندی گرین متریک، دانشگاه‌های کشور را مورد ارزیابی و پایش قرار می‌دهد و حسب اطلاع حاصله دانشگاه تهران جزو معدود دانشگاه‌های کشور است که توانسته در این سیستم حتی‌الامکان اطلاعات کمی شده را ثبت کند. این موضوع گام مهمی در جهت کمی‌سازی اطلاعات در این حوزه قلمداد می‌شود. البته همکاری واحدهای مختلف دانشگاه با دفتر مدیریت سبز برای در اختیار قرار دادن اطلاعات دقیق و به روز شده در زمینه‌های مورد نیاز، برای تداوم روند تجمیع و کمی‌سازی اطلاعات ضروری خواهد بود».

دبیر شورای راهبری مدیریت سبز، در پایان از تمامی مسئولان و همکاران حوزه مدیریت سبز دانشگاه تهران و هم‌چنین اداره کل روابط عمومی دانشگاه در انعکاس به‌موقع فعالیت‌ها و ترویج رویکرد مدیریت سبز در دانشگاه تهران تشکر و قدردانی کرد.