همایش پیوندهای فکری و فرهنگی ایران با آسیای مرکزی و قفقاز برگزار شد

به گزارش روابط عمومی دانشگاه تهران، این همایش با همکاری دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، پژوهشکده تاریخ اسلام، مرکز مطالعات اوراسیای مرکزی دانشگاه تهران و انستیتو ایران‌شناسی وابسته به علوم آکادمیک اتریش برگزار شد.
در مراسم افتتاحیه این همایش دکتر سید احمدرضا خضری، مشاور رئیس و مدیر کل حوزه ریاست و روابط عمومی دانشگاه تهران ضمن خیر مقدم و قدردانی از برگزارکنندگان همایش گفت: «دانشگاه تهران به‌عنوان بزرگترین، مهم‌ترین و کهن‌ترین دانشگاه ایران، امروز با همکاری چند نهاد ملی و بین‌المللی دیگر این همایش مهم را برگزار می‌کند».
وی افزود: «ما این میزبانی را اقدامی در جهت اهداف بلند مدت و میان مدت دانشگاه تلقی می‌کنیم. به‌ویژه در جهت برنامه سوم توسعه دانشگاه تهران که گسترش فعالیت‌های بین‌المللی و مسئولیت‌پذیری بیشتر در برابر رویدادهای داخلی و خارجی از اهداف آن محسوب می‌شود. این همایش می‌تواند گامی مهم در جهت اجرای اهداف عالی که برای دانشگاه پیش‌بینی شده است، به شمار آید».
دکتر خضری با بیان اینکه پیوند فکری، علمی، قومی و تاریخی میان ایران و آسیای مرکزی و قفقاز پیوندی دیرینه است، خاطر نشان کرد: «این پیوند ریشه در تاریخ کهن این مناطق دارد و زیر ساخت‌های اصلی آن را پیوندهای سرزمینی، قومی، نژادی و فرهنگی تشکیل می‌دهند».
مشاور رئیس دانشگاه با اظهار اینکه در طول تاریخ گذشته و بنا بر حوادث گوناگون میان اقوام و ملل این سرزمین‌ها مرزهای سیاسی ایجاد شده است، گفت: «هر چند این مرزهای سیاسی برای همه قابل احترام می‌باشند و چاره‌ای جز پذیرش آنها نیست. اما به‌رغم این جدایی خواسته و یا ناخواسته همه دل‌ها در قالب یک سرزمین می‌تپد. در تمام دوره‌های تاریخی گذشته هرگاه اراده‌های سیاسی مبنی بر جدایی قرار گرفته و یا به جدایی سیاسی منجر شده است، اراده‌های قومی، فرهنگی، زبانی و علمی در جهت مقابله با آن و ایجاد اتحاد بیشتر حرکت کرده است».
استاد تاریخ اسلام دانشگاه تهران با اشاره به شرایط و تحولات دنیای کنونی تصریح کرد: «در حال حاضر دنیای کنونی با اراده سیاست‌بازان به بلایای سنگین و غیراخلاقی چون خشونت، جنگ، نسل‌کشی، واگرایی و فقر مبتلا شده است. عواملی که هریک به نوبه خود می‌تواند منجر به جدایی ملت‌ها شود، اما در همین شرایط پیوندهای فرهنگی، ملی و علمی می‌توانند رابطه بین ملل را مستحکم‌تر کنند».
دکتر خضری با عنوان اینکه ملل منطقه آسیای مرکزی و قفقاز میراث ادبی گرانسنگ، زمینه فرهنگی و زبانی مشترکی دارند، افزود: «هم‌‌چنین پیوند جغرافیایی و سرزمینی یکی دیگر از عوامل مهم این اشتراکات است. هر چند که مرزهای سیاسی علامت‌هایی در این بخش جغرافیایی ایجاد کرده‌اند، اما این سرزمین‌ها همواره به یکدیگر پیوسته‌اند».
به گفته وی میراث تمدنی، علمی، مذهبی و هنری این سرزمین‌ها تفکیک ناپذیرند و این میراث مشترک، گویای پیوند زبانی و فرهنگی بین ملت‌های این منطقه است که باید این نقاط پیوند را بیش از پیش تقویت کرد.
مشاور رئیس دانشگاه تاکید کرد: «ما باید با تلاش دانشگاهیان ایران و سایر کشورها مطالعات میان رشته‌ای در این حوزه را گسترش دهیم. کاری که سنگ بنای آن گذاشته شده است اما هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب راه درازی در پیش است. در بخش‌های مختلف دانشگاه تهران، مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز در جریان است که ایجاد هم‌افزایی بیشتر در این نهادها باعث می‌شود تا از پراکندگی در اقدام و موازی کاری پرهیز شود».
استاد تاریخ اسلام دانشگاه تهران در پایان افزود: «با تکیه بر این موضوعات زمینه همکاری با نهادهای ملی و بین‌المللی و مراکز مطالعاتی باید گسترش پیدا کند. هم‌چنین تلاش بیشتر برای گسترش فرصت‌های مطالعاتی برای استادان و دانشجویان و پیگیری پیشنهادها و مطالب مطرح شده در این همایش می‌تواند برای دستیابی به اهداف مورد توجه قرار گیرد».
سپس حجت‌الاسلام و المسلمین هادی خامنه‌ای، رئیس پژوهشکده تاریخ اسلام گفت: «پژوهشکده تاریخ اسلام که از سال ۱۳۷۷ کار خود را آغاز کرده است یک نهاد غیردولتی می‌باشد که توانسته با توان اندیشمندان و پژوهشگران گام‌های بلندی را در جهت تقویت علوم تاریخ و تولید ادبیات علمی فاخر کشور بردارد».
وی افزود: «انتشار بیش از ۹۰ عنوان کتاب از دانشمندان داخلی و خارجی، انتشار مجله علمی و پژوهشی، برگزاری همایش‌های علمی و راه‌اندازی کتابخانه تخصصی از جمله فعالیت‌های این مرکز است».
رئیس پژوهشکده تاریخ اسلام نیروی انسانی را بزرگترین سرمایه این پژوهشکده توصیف کرد و خاطر نشان کرد‌: «برگزاری همایش‌های فراگیر در حوزه مناسبات و پیوندهای فکری و فرهنگی به‌عنوان نمونه‌ای از اقدامات صورت گرفته است که به ابتکار جریان‌های فکری این پژوهشکده، از چهار سال پیش آغاز شده است و سومین محصول این برنامه جامع و دراز مدت برگزاری این همایش بوده است».
حجت‌الاسلام و المسلمین خامنه‌ای تصریح کرد: «توجه ویژه به قلمرو ایران بزرگ و شناسایی و تقویت پیوندهای فکری و فرهنگی با مناطق آسیای مرکزی و قفقاز از برنامه‌های جدی و مستمر پژوهشکده تاریخ اسلام است».
در ادامه دکتر الهه کولایی، رئیس مرکز مطالعات اوراسیای مرکزی دانشگاه تهران به بررسی و تشریح موضوع همایش پرداخت و در بخشی از سخنان خود تصریح کرد: «در گذشته اتفاقی در مرزهای شمالی کشور رخ داد و آن حادثه فروپاشی اتحاد شوروی بود. این جریان زمانی که در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز به وجود آمد، به‌دنبال قطع ارتباط مردم این سرزمین‌ها با گذشته و تاریخشان بود».
وی افزود: «این نظام سعی کرد الگویی را بر این کشورها تحمیل کند. اکنون بعد از گذشت ۷۰ سال از حادثه فروپاشی همه پذیرفته‌اند که در این مناطق به دلایل سیاسی و در ابعاد گسترده به عنصر اسلام کمتر توجه شده است و البته باید گفت تاریخ ایران، بخش غیر قابل تجزیه هویت جدید مردمان این مناطق بوده و خواهد بود».
دکتر گودرز رشتیانی دبیر علمی همایش نیز با بیان اینکه ایده اولیه برگزاری همایش در تیر ماه سال گذشته و در پژوهشکده تاریخ اسلام به‌وجود آمد بیان کرد: «فراخوان این همایش به سه زبان فارسی، انگلیسی و روسی اطلاع‌رسانی شده است و تفکر، زبان و ادب، آئین‌ها، فرهنگ و جامعه، هنر و معماری و جریان‌های دینی محورهای همایش است».
وی افزود: «دبیرخانه همایش تا بهمن ۱۳۹۷ تعداد ۱۶۸ چکیده مقاله دریافت کرد و بعد از ارزیابی در نهایت ۹۰ چکیده به زبان فارسی و ۱۷ چکیده به زبان‌های روسی، انگلیسی و ترکیه مورد پذیرش قرار گرفت».
دبیر علمی همایش خاطر نشان کرد: «با تصمیم کمیته علمی ۴۴ مقاله برای ارائه در همایش انتخاب شد. از این میان ۱۸ سخنران از مؤسسات و دانشگاه‌های خارج از کشور و ۲۶ سخنران از داخل کشور در هشت نشست تخصصی و سه نشست عمومی به ایراد سخنرانی خواهند پرداخت».
این همایش با حضور اندیشمندانی از کشورهای ایران، آذربایجان، آمریکا، اتریش، ازبکستان، اسپانیا، اسلواکی، روسیه، سوئیس، ترکیه و ایتالیا به مدت دو روز در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و پژوهشکده تاریخ اسلام برگزار خواهد شد.