کیفیت بخش جدایی‌ناپذیر دانشگاه تراز بین‌المللی است

به گزارش روابط عمومی دانشگاه تهران، در این همایش که ۱۹ اسفند ۱۳۹۶ برگزار شد، رئیس دانشگاه تهران با بیان اینکه هدف اصلی این جلسات توسعه فرهنگ کیفیت است، گفت: «دانشگاه به‌دنبال تعمیق مفاهیمی است که آینده دانشگاه به آن گره خورده است. اگر ما بپذیریم ارزیابی کیفیت، بخش جدایی‌ناپذیری از دانشگاه تراز بین‌المللی است، همه سعی خواهیم کرد که آن را به نحو احسن اجرا کنیم».

وی افزود: «ارزیابی یک تقاضای ملی و بین‌المللی شده است و دانشگا‌ه‌ها باید خود را ارزیابی کنند. یعنی اگر ما هم خود را ارزیابی نکنیم، دیگران به شیوه‌ها و برنامه‌های مختلف ما را ارزیابی خواهند کرد».

رئیس دانشگاه تهران با عنوان اینکه چه کسانی در ارزیابی فعالیت‌های دانشگاه‌ها صاحب‌نظرند، گفت: «بخشی از این ارزیابی مربوط به دانشگاه‌هاست و بخش دیگر طبیعتاً بر عهده نهادهای دیگر است. در دانشگاه‌ها شاخص‌هایی از جمله نسبت استاد به دانشجو و نسبت دانشجو به فضای فیزیکی وجود دارد، اما باید گفت اینها بخشی از شاخص‌ها هستند و این شاخص‌ها خود متغیرهایی دارند که لزوماً معنای کیفیت را نمی‌دهند».

دکتر نیلی احمدآبادی در ادامه خاطر نشان کرد: «بودجه بر اساس سرانه دانشجویی به دانشگاه‌ها ارائه می‌شود و این سرانه تشویق دانشگاه‌‌ها به‌افزایش پذیرش دانشجو است و از آنجایی که جذب هیأت علمی به سرعت پذیرش دانشجو انجام نمی‌شود، همواره این مسئله به سمت افزایش نسبت دانشجو به استاد بوده است».

وی با بیان اینکه ما باید ارزیابی کیفیت را از نقطه‌ای شروع کنیم تا به شاخص‌های پایدار و واقعی دست یابیم، افزود: «در این راستا اولین کاری که می‌توان کرد این است باید از نقطه نظر ذی‌نفعان شروع کنیم، یعنی مشاهده کنیم که ذی‌نفعان ما که شامل جامعه، فارغ التحصیلان و مردم هستند، چه می‌خواهند. پس اگر کیفیت را تامین نیاز ذی‌نفعان در نظر بگیریم و از این نقطه شروع به حرکت کنیم، با دانشگاهی روبرو خواهیم شد که دغدغه اصلی آن حل مسائل کشور و کمک به توسعه پایدار است».

رئیس دانشگاه تهران در بخش دیگری از سخنان خود با اظهار اینکه ما امروز مورد سوال واقع شده‌ایم، اینکه وضعیت حال حاضر کشور محصول چه چیزی است و آیا دانشگاه‌ها نقش خود را به خوبی انجام داده‌اند، یا خیر گفت: «ما به این سوالات باید پاسخ دهیم، اکثر مدیران این کشور فارغ‌التحصیلان دانشگاه هستند. ما قبول داریم که در مراحلی نخبگان و تحصیل‌کردگان دانشمند از تصمیم‌گیری کنار گذاشته شده‌اند، ولی این‌گونه هم نیست که ادعا کنیم سیستم و فرآیند ما کامل عمل کرده است».

دکتر نیلی احمدآبادی ادامه داد: «برای اینکه ما به این موضوع بتوانیم پاسخ دهیم باید ارزیابی درونی صورت گیرد و لازم است که ما این ارزیابی را مستند و علمی انجام دهیم، بعد به استناد این ارزیابی درونی گرو‌ه‌هایی از بیرون دانشگاه می‌توانند ما را ارزیابی کنند. برای ارزیابی هیچ‌کس صالح‌تر و متخصص‌تر از اعضای گروهی نیست که مسئول آن رشته هستند. البته ناظرهای برونی هم خواهند آمد و این گزارش را بررسی می‌کنند و در پایان دانشگاه تصمیم لازم را با توجه به مجموع جهات خواهد گرفت».

وی با تاکید بر اینکه ارزیابی را به‌عنوان یکی از وظایف اعضای هیأت علمی باید بدانیم و نه یک موضوع اضافه، تصریح کرد: «هیچ شخص و یا واحد دیگری به‌جای اعضای هیأت علمی نمی‌تواند این کار را انجام دهد، حتی در این راستا مرکز ارزیابی فقط به‌عنوان یک تسهیل‌گر امور می‌تواند عمل کند».

رئیس دانشگاه تهران با یادآوری اینکه ارزیابی بهترین الگو برای تدوین برنامه‌هاست، و با اشاره به مصوبه شورای برنامه‌ریزی وزارت علوم خاطر نشان کرد: «در شورای برنامه‌ریزی وزارت علوم تصویب شد که این وزارت باید الگویی برای تدوین برنامه‌های آموزشی داشته باشد. تصور ما در دانشگاه تهران بر این است که ارزیابی بهترین الگو برای تدوین برنامه‌هاست. اما نتایج ارزیابی باید متصل به فرآیندهایی از جمله جذب هیات هلمی، ایجاد، حذف ویا ادغام یک گروه شود. هر ارزیابی که انجام می‌شود و هر دستاوردی که این ارزیابی می‌دهد باید بر یک نظام یکپارچه قرار بگیرد».

دکتر نیلی احمدآبادی در پایان سخنان خود گفت: «ما باید بتوانیم دوره‌های آزاد را با کیفیت عالی برگزار کنیم تا همه متخصصین کشور متقاضی گذراندن این دوره‌ها برای کسب و کار بهتر باشند. اگر طرح‌های کاربردی ما مسائل کشور را بتوانند بهتر حل کنند و با توجه به اینکه بخش خصوصی به‌دنبال حل مشکلات خود است، حتماً این بخش در دانشگاه‌ها سرمایه‌گذاری خواهد کرد. در حال حاضر هنوز بخش خصوصی به باور اینکه دانشگاه‌‌ها می‌توانند در حل مسائل و مشکلات یاری‌رسان باشند، دست نیافته‌اند».

دکتر سید حسین حسینی، معاون آموزشی دانشگاه تهران نیز در این همایش گفت: «نقش و جایگاه گروه‌های آموزشی دانشگاه در اتخاذ تصمیم و اجرا، نقش ویژه و منحصر است».

وی افزود: «در این جلسه درباره برنامه‌ریزی و ارزیابی درونی دانشگاه بحث و تبادل نظر خواهد شد و سیاست‌های برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های درسی را بررسی خواهیم کرد. موضوع برنامه درسی یک مقوله مستمر است و دانشگاه تهران به‌عنوان یک دانشگاه جامع ایجاب می‌کند که بحث بازنگری برنامه‌های درسی را به‌صورت مستمر در برنامه‌های ارکان مختلف خود قرار دهد».

معاون آموزشی دانشگاه تهران با بیان اینکه در این حوزه فعالیت‌ها و تلاش‌هایی انجام می‌شود، اما در این زمینه کارنامه ما چندان درخشان نیست، گفت: «در سال گذشته ۷۵ برنامه درسی مورد بازنگری قرار گرفت و آنچه که در برنامه‌ریزی شورای درسی مورد توجه بوده، این است که باید هر ده سال یکبار برنامه‌های درسی بازنگری شود و در این راستا روند کاری ما بیش از گذشته باید افزایش یابد. در حال حاضر در دانشگاه برنامه‌هایی است که از عمر بازنگری آنها حدود سی سال گذشته است».

دکتر حسینی با اظهار اینکه ما معتقدیم مقدمه بازنگری برنامه‌های درسی ارزیابی درونی است، گفت: «سوالات اساسی که باید در بازنگری برنامه‌های درسی به آن پاسخ داده شود در ارزیابی درونی گروه‌ها است که می‌توانیم به آن دست یابیم و ما بر اساس روال گذشته همچنان ارزیابی‌های خود را ادامه می‌دهیم».

وی با عنوان اینکه در تدوین و بازنگری برنامه‌های درسی یکسری الزامات باید مورد توجه قرار گیرد و به سوالات پاسخ داده شود، خاطر نشان کرد: «موضوعاتی مانند اهمیت رشته، آینده شغلی هر رشته، حرکت در مرزهای دانش و سیاست‌های توسعه کشور و دانشگاه تهران مواردی هستند که در بحث بازنگری باید به آنها توجه شود».

معاون آموزشی دانشگاه تهران تاکید کرد: «درباره اجرای رشته‌های جدید، آن رشته‌هایی که در دانشگاه‌های دیگر در حال اجرا هستند، جزو اولویت دانشگاه تهران نیست. هم‌چنین باید به اجرای رشته‌های دانشگاه در پردیس‌ها به صورت موازی توجه شود، رشته‌ای که در یک پردیس در حال اجراست در واحد موازی آن نباید به اجرا در آید».

دکتر حسینی با اشاره به اهمیت پرداختن و حرکت به سمت ایجاد رشته‌های بین رشته‌ای بیان کرد: «ظرفیت و امکانات دانشگاه تهران در هیچ دانشگاه دیگری در داخل کشور فراهم نیست و باید با بهره‌گریری از ظرفیتی که همه دپارتمان‌های ما دارد، به سمت ایجاد رشته‌های بین رشته‌ای حرکت کنیم».

به گفته وی در بحث بازنگری برنامه‌های درسی، برنامه‌هایی که بیش از ۱۰ سال از بازنگری آنها گذشته در اولویت اقدام مدیران گروه‌های آموزشی باید قرار داده شود و برنامه‌های درسی باید با سیاست‌های توسعه علمی کشور و برنامه‌های دانشگاه منطبق باشد.

معاون آموزشی دانشگاه تهران یادآور شد: «در گذشته برای کارشناسی ارشد و دکترا برنامه‌های جدا ارائه می‌شد اما آنچه در حال حاضر مورد تاکید است، ارائه برنامه‌های درسی کارشناسی ارشد و دکترا یک رشته در قالب یک بسته درسی و تجمیع عنوان رشته‌ها به‌ویژه در مقطع دکتراست».

دکتر حسینی در پایان سخنان خود افزود: «تجمیع در رشته‌های مقطع کارشناسی اتفاق افتاده است و در کارشناسی ارشد به دلیل الزامات خیلی تاکید بر این نکته نداریم. اما در مقطع دکترا بسیاری از عناوین که به‌عنوان کد رشته اعلام می‌شود؛ کد رشته نیستند بلکه گرایشی از یک رشته هستند که در بازنگری تجمیع عنوان رشته‌های دکترا باید مورد توجه قرار بگیرد. در بحث برنامه‌ریزی درسی کمتر گروهی به سمت منسوخ کردن رشته‌های درسی رفته است، که به این مسئله هم باید توجه شود».

در ادامه همایش دکتر حسن ابراهیمی، مدیریت برنامه‌ریزی و نظارت آموزش دانشگاه به ارائه گزارشی در زمینه مسائل مطروحه پرداخت و دکتر نادر حقانی، رئیس مرکز ارزیابی کیفیت دانشگاه تهران نیز سخنرانی خود را در زمینه ارزیابی یکپارچه کیفیت رشته‌های دانشگاه ارائه داد.

در این همایش که با محورهای وضعیت و بازنگری رشته‌های دانشگاه، تدوین مستندات ارزیابی رشته‌های دانشگاه، شاخص‌های ارزیابی، شاخص‌های مشترک و تخصصی رشته‌های دانشگاه، ارزیابی کنندگان رشته‌های دانشگاه و شیوه ارزیابی یکپارچه رشته‌های دانشگاه و با حضور رئیس، هیأت رئیسه دانشگاه تهران و مدیران گروه‌های آموزشی، رؤسای دانشکده‌ها و پردیس‌ها برگزار شد، حاضران دیدگاه‌ها، پیشنهادها و پرسش‌های خود را ارائه دادند و در پایان مسئولان مربوط به تشریح و پاسخ مسائل مطرح شده پرداختند.