نشست تخصصی « اعتدال در اسلام» در دانشگاه تهران برگزار شد

پروفسور محمدهاشم کمالی، در ابتدای سخنان خود با اشاره به موضوع کتابی که اخیرا تحت عنوان «راه میانه‌روی و اعتدال در اسلام» منتشر کرده است گفت: «این کتاب در دو قسمت و ۲۳ فصل تنظیم شده است که به‌طور کلی بخشی از آن به شناخت نظری از تفکر میانه‌روی و اعتدال می‌پردازد و بخش دیگر آن شامل شرح و تفسیر مواردی تطبیقی از تفکر اعتدال و میانه‌روی در جوانب متعدد حیات عملی است».

دکتر کمالی افزود: «وسطیه» مترادف با عدل و عدالت است و از نظر مفسران نیز میانه‌روی بدون عدالت بی‌معنی است. ضمن اینکه در اجرای عدالت نیز میانه‌روی الزامی است، به‌طوری که در دیگر جوانب خصوصیات اسلامی از جمله، سخاوت و شجاعت نیز بر پایبندی به اخلاق میانه‌روی تاکید شده است».

این استاد حقوق دانشگاه بین‌المللی اسلامی مالزی در ادامه سخنان خود با اشاره به این آیه از قرآن کریم که «و جعلناکم امه وسطا» گفت: «خطاب قرآن در این آیه امت است، به این معنی که خداوند در بین همه مردمان دنیا، امت مسلمان را امتی بینابین و میانه‌رو توصیف کرده است و این آیه می‌تواند الگو و راهنمای مسلمانان در ارتباط با امت‌های دیگر نیز باشد».

وی در ادامه خاطرنشان کرد که یکی از جوانب اعتدال و میانه‌روی مشورت است که معمولا منجر به  نتیجه و نظری معتدل خواهد شد. از دیگر اصولی که دکتر کمالی به آن اشاره کرد و در شریعت اسلام شناخته شده است مسئله اختلاف بود. وی در این‌باره گفت که ما دو نوع اختلاف داریم: «اختلاف تضاد و اختلاف تنوع. اختلاف تضاد مضر و کارشکن است، اما اختلاف تنوع که وجود آن امری طبیعی است همه ما به آن معتقد هستیم».

موضوع دیگری که دکتر هاشم کمالی به آن اشاره کرد «گفت وگو» بود و از آن به عنوان اصلی که قرآن بر آن ملاحظاتی داشته است، یادکرد و گفت: «شما حتی اگر با اهل کتاب نیز بحثی داشته باشید، قرآن بر نحوه این مباحثه و رعایت میانه‌روی در مباحثه و گفت‌وگو صحه گذاشته است و در آیه ۱۲۵ سوره نحل نیز فراتر از میانه‌روی رفته و فرموده است «...ادعُ إِلى سَبیلِ رَبِّکَ بالحِکمَهِ وَالمَوعِظَهِ الحَسَنَهِ و َجادلهُم بالَّتی هِیَ أَحسَنُ  ...» به معنی «با حکمت و اندرز نیکو، به راه پروردگارت دعوت نما! و با آنها به روشی که نیکوتر است، استدلال و مناظره کن.» در این آیه تاکید شده است که در مباحثه و گفت‌وگو نه تنها به اعتدال باید پایبند بود، بلکه بالاتر از آن یعنی ملاحظات اخلاقی را نیز باید مدنظر داشت.

پروفسور هاشم کمالی در بخش پایانی سخنان خود از رعایت اعتدال در تحلیل و تفصیل اختلافات بین تصوف و تفقّه پرداخت و گفت: «عرفان چیزی است که در افکار شخصیت‌هایی مانند مولانا جلال‌الدین بلخی تبلور می‌یابد و نشان می‌دهد انسان گاهی به مراحل بالایی از تفکر و صفای باطن می‌رسد که به حقیقت، محبت و نزدیکی به خالق متّصف می‌گردد».

نشست تخصصی «اعتدال در اسلام» توسط انجمن ایرانی مطالعات جهان با همکاری دانشکده مطالعات جهان دانشگاه در تالار ایران برگزار شد.

دکتر محمد هاشم کمالی جایزه سی‌و‌چهارمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را از دکتر روحانی، رئیس جمهوری ایران، دریافت کرده است.