بررسی نقش نخبگان در روابط فرهنگی ایران و ایتالیا با حضور مشاور رییس دانشگاه تهران

در نخستین دور گفتگوهای فرهنگی ایران و اروپا، که طی دو روز در شهر رم ایتالیا برگزار شد، نقش نخبگان در روابط علمی و فرهنگی ایتالیا با حضور دکتر سیداحمدرضا خضری مشاور رییس و مدیرکل حوزه ریاست و روابط عمومی دانشگاه تهران بررسی شد.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه تهران، در این اجلاس دو روزه، که با حضور میهمانانی از ایران و ایتالیا برگزار شد، مشاور رییس دانشگاه، به عنوان رییس دومین روز اجلاس، در سخنرانی خود، ضمن اشاره به نقش سازنده نخبگان در روابط فرهنگی بین دو کشور، به ترسیم افق‌های مشترک ارتباط بین دو کشور با حضور نخبگان دانشگاهی پرداخت.

دکتر سیداحمدرضا خضری، تحکیم صلح بین اروپا و خاورمیانه و برقراری ارتباط مؤثر بین ایران و ایتالیا را تنها از رهگذر ارتباطات فرهنگی نخبگان دو کشور عملی دانست و گفت: «اگر نخبگان را آفرینشگران فرهنگ و تمدن، و شایسته‌ترین افراد برای تثبیت اوضاع بدانیم، تعامل دو کشور ایتالیا و ایران با پیشگامی نخبگان، اتفاقی نمادین است که می‌تواند نشانۀ تحکیم روابط صلح‌آمیز بین اروپا و خاورمیانه باشد».

مشاور رییس دانشگاه تهران، ضمن اشاره به چالش‌های مهم جهان معاصر، به موضوع مصرف انرژی و حواشی آن اشاره کرد و افزود: «هر چند ایران از بزرگترین تولید کنندگان نفت و گاز در جهان است، اما اگر تدبیر دانشمندان برای مصرف بهینۀ این منابع انرژی در کنار تفکر تجارت‌‌محور قرار نگیرد، وابستگی به این منبع خام، می‌تواند آینده‌ای نگران کننده را رقم بزند. جا دارد دانشمندان دو کشور که هر دو در صنایع شیمیایی و پتروشیمی سرآمداند، به شیوه‌های بهینه مصرف این منبع محدود، اما پرارزش و یافتن جانشینی مناسب برای آن اهتمام کنند. این مهم بی‌تردید وابسته به تصمیم و تعامل نخبگان است».

استاد دانشکده الهیات دانشگاه تهران موضوع فرهنگ و هنر را نیز در برقراری تعامل مؤثر، موضوعی کلیدی دانست و تأکید کرد: «فرهنگ با نمودهای گوناگونش که در آیین‌ها، جشن‌ها و مراسم‌های نمادین جلوه می‌کند، با انواع گوناگونش چون هنرهای تجسمی، کلامی و انتزاعی، بستری برای معنابخشی به زندگی انسان در طول تاریخ بوده و خواهد بود. بدون فرهنگ و هنر، هیچ فعالیت صنعتی و فناورانه، امکان پاسخگویی به نیازهای روح بشر را ندارد. احساسی پوچی، دلمردگی و بی‌معنایی در زندگی، انسان رفاه‌ زده امروز را تهدید می‌کند. هر دو کشور ایتالیا و ایران که پیشینه فرهنگی و هنری‌شان مثال‌زدنی است، ذخیره‌گاه فرهنگ و هنر برای مردم خود و نیز برای تمام جهان به شمار می‌آیند. بدون اهتمام دانشمندان و نخبگان، سرمایه‌های فرهنگی و هنری رو به زوال خواهد گذاشت. جا دارد با همکاری مشترک و هم‌افزایی سرمایه‌های دانشی و مهارتی دو کشور، اولاً نسبت به نگهداری و حفاظت از آثار کهن اهتمام شود، ثانیاً برای تولید آثار جدید همت کافی به کار رود. بدین منظور و به عنوان گام نخست، پیشنهاد می‌شود به همت وزاتخانه‌های فرهنگ و آموزش عالی دو کشور، در میان فصول مناسب سال، هفته‌ای به عنوان: «هفته فرهنگ ایران» در ایتالیا، و هفته‌ای به عنوان «هفته فرهنگ ایتالیا» در ایران، به ثبت برسد، و در این هفته، هنرمندان و دانشمندان دو کشور مربوط، در کشور میزبان به عرضۀ موضوعات مورد نظر بپردازند».

مدیرکل حوزه ریاست و روابط عمومی دانشگاه تهران هم چنین با برشمردن اولویت‌های بین‌المللی دانشگاه تهران به عنوان دانشگاه جامع و نماد آموزش عالی ایران، به ظرفیت‌های دانشگاهی دو کشور نیز به عنوان محور دیگری برای ارتباط بین دو کشور اشاره نمود و گفت: «دانشگاه تهران که بزرگ‌ترین، کهن‌ترین و جامع‌ترین دانشگاه ایران به شمار می‌رود، مدیریت اجلاس رؤسای دانشگاه‌های برتر و بزرگ کشور را نیز بر عهده دارد و دبیرخانه دائمی اجلاس یاد شده نیز در این دانشگاه مهم مستقر شده است. این بدان معنی است که دانشگاه تهران ظرفیت هدایت و راهبری بخش عظیمی از آموزش عالی کشور را در دست دارد و این دانشگاه مهم افزون بر توانمندی‌ها و ظرفیت‌های قابل قبول خود، می‌تواند به نمایندگی از دوازده دانشگاه طراز اول کشور نیز وارد عمل شده و امکان ارتباط میان دانشگاه‌های ایتالیا و این بخش عظیم از آموزش عالی ایران را فراهم نماید و به مثابه پلی برای ارتباطات گسترده مراکز علمی پیشرفتم دو کشور ایفای نقش نماید».

رایزن اسبق ایران در اسپانیا، ضمن عطف توجه مخاطبان به شناخت موقعیت راهبردی هر دو کشور در حوزه‌های مختلف گفت: «از آنجا که ایران در مسیر تاریخی اوراسیا قرار گرفته و از دیر باز به عنوان پلی میان شرق و غرب عمل کرده است، و کمی آن سو تر ایتالیا به مثابه پل ارتباطی میان شرق و غرب اروپا عمل می‌نماید، نخبگان دانشگاهی دو کشور می‌توانند زمینه‌های ایجاد و گسترش ارتباطات علمی، فرهنگی و دانشگاهی میان شرق و غرب جهان را فراهم ساخته و مدیریت و تبادل دانش اعم از دانش فنی و انسانی را تسهیل نمایند و این فرصتی مناسب برای اندیشمندان دو کشور است تا دست یکدیگر را برای بهره‌مندی از این ظرفیت بفشارند و طرح‌ها و پروژه‌های مطالعاتی در حوزه و زمینه‌های مختلف طراحی نمایند».

دکتر خضری در پایان با اشاره به موقعیتی که برجام و دوران پسا تحریم در اختیار کشورهای اروپایی گذاشته است، دانشگاه‌های این کشور را به تغییر نگاه نسبت به برقراری روابط با ایران در دوره جدید دعوت کرد و افزود: «دانشگاه‌های اروپایی به نوعی متأثر از تصمیم‌گیر‌ی‌های سیاسی اتحادیه اروپا در شرایط تحریم روابط علمی خود را با ایران کمرنگ ساخته بودند، اما دستیابی به برجام و برداشتن تحریم‌ها افزون بر گشایش در دیپلماسی سیاسی و اقتصادی باعث شده است که دانشگاه‌های اروپایی نیز از شرایط به وجود آمده در ایجاد روابط علمی خود با ایران استقبال کنند. تا پیش از توافق هسته یی جهانیان ایران را به چشم تهدیدی برای امنیت منطقه یی و جهانی می‌نگریستند و نه فقط در سیاست و اقتصاد بلکه در زمینه علمی نیز ارتباط خود را با ایران قطع کرده بودند و هم اکنون با شرایط مناسبی که در عرصه بین‌المللی فراهم شده، ایران دگربار هدفِ همکاری‌ای سیاسی و اقتصادی، علمی در جهان قرار گرفته است و سفر بزرگترین هیأت علمی اروپایی به ایران که در جهت همین امر روی داده است گامی مهم در توسعه دیپلماسی علمی و شکوفایی توانمندی‌ها است. این فرصت مناسب بیش از هر کشور دیگری می‌تو‌اند برای ایتالیا فراهم باشد. کشوری که در هیچ شرایطی از اقدامات افراطی در برابر ایران پشتیبانی نکرده و هیچگاه جانب احتیاط را از دست نداده است».

در این اجلاس مهم دوروزه که از سوی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و به میزبانی بنیاد دایره‌المعارف ایتالیا برگزار شده بود، میهمانان از دو کشور حضور داشتند که از جمله می‌توان به حجت‌الاسلام قاضی عسگر، نماینده ولی فقیه در سازمان حج و زیارت، دکتر سلیمی، رییس دانشگاه علامه طباطبایی، دکتر مسجد جامعی، سفیر سابق ایران در واتیکان، دکتر صاحبی، رییس دبیرخانه دین‌پژوهان کشور، دکتر یحیی یثربی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی، دکتر مظاهری، رییس مؤسسه فرهنگی اکو و دکتر محمد جوادی ارجمند، استاد دانشگاه تهران، اشاره کرد. از کشور ایتالیا نیز آقای" ماسیمو برای" رییس دایره ‌المعارف ایتالیا،" مارکو مانچینی" معاون وزیر آموزش و تحقیقات ایتالیا،" آدلفو مورگانتی"، بنیانگذار انجمن فرهنگی بین‌المللی اروپا،" فلیچیتا فررارو" و چند ایران‌شناس برجسته دیگر حضور داشتند.

گفتنی است در بیانیه پایانی اجلاس، شش پیشنهاد مطرح شده در سخنرانی دکتر خضری، مشاور رییس دانشگاه تهران به تصویب اعضا رسید و مقرر شد اقدامات آتی، بر اساس بیانیه پایانی اجلاس بین دو کشور عملیاتی شود.