رئیس دانشگاه تهران: چرا از نهاد دانشگاه در تصمیمات مهم و قانونگذاری استفاده نمی‌شود؟/ گرایش‌های بین رشته‌ای پاسخی به مسائل و چالش‌های پیچیده‌تر است/ دانشگاه بخشی جدایی ناپذیر از اکوسیستم توسعه است/ ظرفیت ۹ هزار دانشجویی دکتری دانشگاه گنجینه بی نظیری است

رئیس دانشگاه تهران که ۱۸ خرداد در همایش دهمین سال تأسیس دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران سخن می‌گفت با بیان این مطلب افزود: «متاسفانه در تصمیم‌گیری‌ها از نظرات تخصصی نهاد دانشگاه استفاده نمی‌شود و اینکه این قوانین و فرایندها اشکال دارد به خاطر این است که از این نهاد علمی بی‌طرف متخصص استفاده نمی‌کنیم در حالی که دانشگاه تهران با ۹ هزار دانشجوی دکتری که دارد می‌تواند با دریافت تقاضاهای جامعه در حل مشکلات جامعه مؤثر باشد ولی متأسفانه از این ظرفیت در کشور استفاده نمی‌شود».
دکتر نیلی احمدآبادی با تبریک دهمین سال تأسیس دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران گفت: «خوشحالم که امروز دانشکده روزمه موفقی دارد و موضوعی که می‌توانست برای دانشگاه یک مشکل و یک موضوع مزمن بشود به دلیل سعه‌صدر و ظرفیت بزرگ دانشگاه تهران که قابلیت جذب عالی دارد و بلوغ اعضای محترم هیأت علمی این دانشکده از خود نشان دادند، امروز ما شاهد فعالیت موفق این دانشکده هستیم و به همه شما خسته نباشید میگویم و آرزوی توفیقات بیشتر دارم».

رئیس دانشگاه تهران در ادامه با اشاره به اهمیت بین‌رشته‌ای گفت: «بین رشته‌ای پاسخی به مسائل چندبعدی و پیچیده‌تر است، مسائلی که رشته‌های موجود نتوانستند پاسخ مناسب را برای آنها به لحاظ آکادمیکی، اقتصادی و به لحاظ جامعه‌شناختی ارائه کنند».
دکتر نیلی احمدآبادی با تاکید بر اینکه بین‌رشته‌ای یک اکوسیستم و یک امر فرایندی است که اگر آن را خوب تبیین نکنیم ممکن است در فرایند اجرا مسیر را دقیق نرویم افزود: «وقتی یک امری فرایندی و اکوسیستمی دیده شود باید همه اجزای یک سیستم در آن دخالت داشته باشند».
وی گفت: «اکوسیستم از فرهنگ و باور شروع می‌شود و همه اجزا حول آن باور و فرهنگ سازماندهی می‌شوند و آن محیط را برای ما می‌سازند».

رئیس دانشگاه تهران با بیان اینکه که ما در ایران در بسیاری از مسائل به عنوان پیشرو عمل نمی‌کنیم افزود: «بین رشته‌ای ما هم جنبه وارداتی دارد و به عنوان یک رشته آنها را معرفی می‌کنیم در حالی که ذات آنها بین‌رشته‌ای است ولی بعد به بلوغ می‌رسند و این بلوغ یک ماهیت و هویت رشته به اینها می‌دهد و در واقع بین‌رشته‌ای یک امر دینامیک است و امری است که با نگاه Impact یا outcome شروع می‌شود ولی به دلیل اینکه در ایران دانشگاه بخش جدایی ناپذیر اقتصاد کشور نیست و اصلاً جزو اقتصاد کشور نیست و تصمیمات در کشور، فرایندها در خلق ثروت، دانشگاه نقش حداقلی دارد و خلق ثروت در کشور ما با منابع و ارزش محدود مثل نفت و منابع دیگر بوجود می‌آید، بنابراین به نقش دانشگاه در خلق ثروت توجهی نمی‌شود، در حالی که کشورهای دیگر اینگونه نیست و از قرن ۱۹ به بعد دانشگاه و علم بخشی از اقتصاد کشورها شده است».
دکتر نیلی احمدآبادی با تاکید بر نقش دانشگاه‌های دنیا در توسعه و اقتصاد کشورها، گفت: «اینکه می‌بیند در بسیاری از این دانشگاه‌ها کار پژوهشی انجام نمی‌شود و ۸۰ تا ۹۰ درصد تا fund از بیرون از دانشگاه نیاید کاری انجام نمی‌دهند؛ این نه به دلیل سوداگری است بلکه به این دلیل است که علم و اثربخشی آن و نتیجه‌اش به آن اکوسیستم توسعه و اقتصاد کشور وصل باشد».
وی تاکید کرد: «ما سالهاست در کشور این موضوع را مطرح می‌کنیم و اگر نتوانیم دانشگاه و علم را به اکوسیستم و توسعه کشور وصل کنیم، همیشه این سوال پیش می‌آید پس نتیجه کار دانشگاه کجاست؟ به چه دردی می‌خورد؟ و باز همواره در ایجاد رشته‌های جدید، بین‌رشته‌ای وارد شده از خارج را به عنوان رشته وارد می‌کنیم باز فکر می‌کنیم رشته است».
رئیس دانشگاه تهران تصریح کرد: «اگر می‌خواهیم از یک دانشگاه دنباله‌رو به یک دانشگاه پیشرو تبدیل شویم باید به تقاضا وصل بشویم و اگر به تقاضا وصل بشویم دیگر نمی‌توانیم دور هم جمع بشویم و بگوییم این دو را می‌ریزیم روی هم تا یک اتفاقی بیفتد، بلکه باید نقشه راه داشته باشیم».
دکتر نیلی احمدآبادی افزود: «این نقشه راه اگر مرزهای دانش باشد که خوشبختانه ما بخوبی در مرز دانش هستیم که خیلی خوب و با ارزش است و حاضر نیستیم به هیچ وجه این ارزش را از دست بدهیم و این قاعده هر حرکت دیگری است».
رئیس دانشگاه تهران در ادامه سخنان خود با انتقاد از مصوبه اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی برای حذف مقالات ISI، این تصمیم را بسیار نگران کننده عنوان کرد و افزود: «توجه کنید اگر این سرمایه را از دست بدهیم این بدین معنا نیست که همه فعالیت‌های دانشگاه کاربردی می‌شود و همه مسائل کشور حل می‌شود، بلکه با این اقدام سرمایه عظیمی را که بواسطه تلاش و کوشش و مرارت و بواسطه فعالیت‌های ملی و بین‌المللی بدست آوردیم از دست خواهیم داد؛ اینکه دانشجوی یک استادی که می‌خواست فارغ‌التحصیل بشود و نتوانسته است مقاله ISI بدهد پس بگوییم ISI بد است؛ نه اینگونه نیست و اصلاً منافاتی  ندارد».

بین تولید علم و تولید ناخالص ملی رابطه مستقیم و معنادار وجود دارد
دکتر نیلی احمدآبادی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به رابطه خطی و مستقیم تولید علم با تولید ناخالص ملی تاکید کرد: «شما نمی‌توانید در دنیا کشوری را پیدا کنید که در حوزه توسعه و تولید ناخالص ملی رتبه بالا داشته باشد ولی در حوزه توسعه علم و یافته‌های علمی آن در قالب مقالات بین‌المللی پایین‌تر از کشورهای توسعه نیافته و یا در حال توسعه باشد، بلکه یک رابطه کاملاً معناداری بین تولید علم و توسعه وجود دارد».
رئیس دانشگاه تهران ضمن اشاره به اهمیت بین رشته‌ای گفت: «در ایجاد بین‌رشته‌ای، باید رشته‌های که قبلاً عمیق شده‌اند و ما بر آن رشته‌ها مسلط شدیم بین‌رشته‌ای ایجاد کنیم و در واقع بین رشته‌ای پلی است بر روی پایه‌ای عمیق، مستدل بر اساس یافته‌های علمی مشخص».
 

زنجیره بین علم و فناوری تا توسعه و تجارت پیوسته است
دکتر نیلی احمدآبادی تصریح کرد: «نکته اصلی برای آنکه آن اکوسیستم در کشور درست شود این است که باید کوشش بکنیم به مسئولان توضیح بدهیم و قانع بکنیم که زنجیره بین علم و فناوری تا توسعه و تجارت باید یک زنجیره پیوسته باشد».
رئیس دانشگاه تهران در ادامه سخنان خود تشکیل صندوق‌های مرتبط با حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان با هدف تجاری‌سازی علم تولیدی در دانشگاه‌ها را یک حلقه بسیار مهم عنوان کرده و افزود: «اما حلقه بسیار اصلی این است که این علم تولیدی در دانشگاه که در قالب پایان‌نامه و رساله صورت می‌گیرد بر اساس تقاضا شکل بگیرد و اگر اینگونه نباشد و به این حلقه توجه نشود، شرکت‌های زایشی ما هم محدود خواهند بود».
وی گفت: «چون کار علمی در دانشگاه بر اساس تقاضا شکل نمی‌گیرد و بر اساس منابع مالی که از سوی دولت به دانشگاه‌های دولتی پرداخت می‌شود و بر اساس شهریه پرداختی در دانشگاه‌های خصوصی، دانشگاه‌ها اداره می‌شوند، بنابراین اکوسیستم اقتصادی این موضوع این است که یک پولی از دولت می‌آید و دانشگاه‌ها اداره می‌شوند و یک محصولی هم در قالب پایان‌نامه، رساله تولید می‌شود که همه اینها بسیار ارزشمند است و ما افتخار می‌کنیم که دانش‌آموختگان ما و مقالات و پایان‌نامه‌ها و رساله‌های ما بهترین هستند ولی این ارزش افزوده می‌تواند چندین برابر بشود اگر این کارهای تحقیقاتی (پایان‌نامه و رساله) بر اساس تقاضاهای که در وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دیگر وجود دارد انجام بشود».
 

چرا از نهاد دانشگاه در تصمیمات مهم و قانونگذاری استفاده نمی‌شود؟
دکتر نیلی احمدآبادی با انتقاد از اینکه از نهاد دانشگاه در تصمیمات مهم و قانونگذاری استفاده نمی‌شود، تصریح کرد: «اینکه قوانین ما مشکل دارد، فرایندهای ما مشکل دارد به این دلیل است که از این بدنه عالم بی‌طرف متخصص استفاده نمی‌کنیم در حالی که اگر دانشگاه تهران به صورت نهادی در تصمیمات تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری نقش داشته باشد مسئولیت تصمیمات و اقداتی را که انجام می‌دهد را هم می‌پذیرد».
وی با اشاره به اینکه دانشگاه تهران بیش از ۹ هزار دانشجوی دکتری دارد و با طرح این پرسش که چه تعداد از دانشجویان دکترا و رساله‌هایشان متصل به یک تقاضای مشخص است؟ تاکید کرد: «اگر می‌خواهیم بین‌رشته‌ای یک اکوسیستم و یک فرایند دائمی مستمر و زایشی در دانشگاه باشد باید به تقاضاها وصل باشد و بر اساس تقاضا شکل بگیرد».
رئیس دانشگاه ادامه داد: «باید در تدوین بین‌رشته‌ای‌ها اولویت بندی داشته باشیم و چرایی تدوین و تأسیس را در نظر داشته باشیم».
 

تشکیل صندوق آموزش عالی از ابتکارات دانشگاه تهران بود
دکتر نیلی احمدآبادی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: «دانشگاه تهران و بنده به عنوان رئیس دانشگاه هر آنچه که در سطح ملی می‌توانستم در دانشگاه تهران انجام بدهم، انجام دادم که یکی از این اقدامات بند (ط) تبصره ۹۰ است که از ابتکارات دانشگاه تهران در سطح ملی است که یکی از اهداف آن تشکیل صندوق آموزش عالی است که با تشکیل این صندوق تمامی پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها همه از این صندوق برای انجام کارهای خود منابع مالی می‌گیرند و این صندوق مشخص می‌کند اگر دانشجویی درباره تقاضای مورد نیاز صندوق کار انجام بدهد هزینه را پرداخت می‌کند که با تشکیل این صندوق یک زنجیره شکل می‌گیرد که متأسفانه هنوز این پیشنهاد تصویب نشده است و نمیدانم چرا تشکیل نمی‌شود در حالی که شما می‌توانید ببینید در دنیا این NSF است که باعث تحول در آمریکا شده است…».
رئیس دانشگاه تهران با بیان اینکه در پژوهش کاربردی بیش از همه، دولت‌ها هزینه می‌کنند افزود: «اینکه عنوان می‌شود دانشگاه‌ها بروند از صنعت پول بگیرند این صنایع درگیر مسائل متعدد هستند و توان تأمین همه منابع را ندارند و بنابراین اگر می‌خواهیم یک جهش صورت بگیرد و این مسیر دانش بنیان که مسیر بسیار خوبی است ادامه یابد باید از پژوهش‌های کاربردی حمایت شود».
رئیس دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه دانشگاه تهران هرگز به دلیل مشکلات در بیرون دانشگاه فعالیتش را متوقف نکرده است و به دنبال اکوسیستم و فعالیت‌های خود بوده است، تاکید کرد: «هیچ گروه و دانشکده‌ای مقدس نیست مگر اینکه فعالیتش ارزشمند باشد و همه گروه‌ها و دانشکده‌ها برای انجام یک مأموریت تشکیل می‌شوند و هر زمانی که آن مأموریت تغییر کرد و هرزمانی که مأموریت موجودیتی نداشت گروه و دانشکده هم می‌توانند عوض بشوند؛ گروهی که نتواند هیأت علمی جذب کند، دانشجو بگیرد و بازار کاری برای آن وجود ندارد هیچ اصراری برای ادامه فعالیت آن وجود ندارد».
وی با اشاره به تفاوت گروه با رشته افزود: «گروه یک ساختار اداری است که ارزش علمی ندارد ولی رشته ارزش علمی دارد که همه فعالیت‌های علمی حول رشته شکل می‌گیرد».
 

باید با آرامش به سمت بین رشته‌ای حرکت کرد
دکتر نیلی احمدآبادی با تاکید بر رفع انحصار طلبی در گروه‌ها گفت: «ما به آرامی در دانشگاه برخی تفکرات انحصارطلبانه را تغییر می‌دهیم و از سوی دیگر در فعالیت‌های بین‌رشته‌ای و مشترک بین دو گروه و دو دانشکده برای هر دو عضو که کار مشترک انجام دهند امتیاز کامل تعلق می‌گیرد».
رئیس دانشگاه تهران در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به جایگاه دانشکده علوم فنون نوین در رشته‌های بین‌رشته‌ای تاکید کرد: «اگر این دانشکده می‌خواهد در دانشگاه تهران نقش واقعی ایفا کند باید به آن اکوسیستم و فرایند کمک کند و اگر می‌خواهد در زمینه بین‌رشته‌ای نقش پررنگی داشته باشد باید به آن فرایند و اکوسیستم که عرض کردم فکر کند».
رئیس دانشگاه تهران اظهار امیدواری کرد که دانشگاه‌ها، مراکز رشد و پارک‌های علم فناوری بتوانند آن اکوسیستم را ایجاد کنند به گونه‌ای که شرکت‌های دانش بنیان که مفهوم دانش و اثر دانش را در خلق ارزش درک می‌کنند آن اندازه بزرگ بشوند که متقاضی یافته‌های علمی دانشگاه بشوند.
دکتر نیلی احمدآبادی در بخش دیگری از سخنان خود با تاکید بر پرهیز از جزیرهای عمل کردن گفت: «این مسائل و مشکلات ناشی از جزیره‌ای عمل کردن است که صنعت ما به دانشگاه کاری ندارد، کشاورزی‌مان به صنعت و… ما در دانشگاه نباید این اشتباه را انجام بدهیم مرکز نوآوری باید جزوی از دانشکده باشد و رئیس دانشکده همان اندازه که نگران گروهش است باید نگران مرکز نوآوری باشد».
رئیس دانشگاه تهران در پایان سخنان خود گفت: «دانشگاه تهران بهترین جا برای این تحولات است و امیدوارم با اتصال دو دانشگاه تهران و علوم پزشکی این اشتباه استراتژیک تاریخی رفع بشود و دو دانشگاه بتوانند مرکز تحولات علمی کشور باشند».