همکاری دانشکده فیزیک دانشگاه تهران با پروژه مهم "PANDA"

دکتر کاظم عزیزی، استاد دانشکده فیزیک پردیس علوم دانشگاه تهران که سرپرستی این همکاری علمی مهم را برعهده دارد در گفت‌وگو با روابط عمومی ضمن اعلام این خبر گفت: «آزمایشگاه در حال تکمیل PANDA (anti-Proton ANnihilations at Darmstadt) در دارمشتات آلمان یکی از آزمایشگاه‌های مهم و کلیدی بین‌المللی در زمینه فیزیک ذرات خواهد بود که انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۴ شروع به داده‌گیری کند. در طراحی و راه‌ندازی این آزمایشگاه بیش از ۶۵ مرکز علمی دانشگاهی و ۴۵۰ دانشمند از ۲۰ کشور جهان حضور دارند».
وی افزود: «انتظار می‌رود این آزمایشگاه به فهم بشر از ساختار ماده و بر هم کنش قوی به‌عنوان یکی از چهار بر هم کنش اساسی طبیعت کمک کند. بررسی خواص هادرون‌های استاندارد و نامتعارف تشکیل شده از کوارک‌ها در خلاء و محیط با شرایط خاص، بررسی خواص کرومودینامیک کوانتومی و گذار فازی احتمالی ماده هادرونی به پلاسمای کوارک-گلوئون و بررسی جهان اولیه از جمله اهداف کلیدی این آزمایشگاه است».
استاد پردیس علوم دانشگاه تهران تصریح کرد: «آینده کشورها به لحاظ علم، تکنولوژی، پزشکی و حتی اقتصاد به نسبت ورود آنها به حوزه تکنولوژی شتاب‌هنده‌ها و میزان سرمایه‌گذاری که در این حوزه دارند، بستگی خواهد داشت. تحقیقات در این شتابگرها در محدوده نانو-نانو انجام می‌شود، از این‌رو صنعت به کار رفته در این نوع آزمایشگاه‌های بزرگ در ابعاد بین‌المللی و دارای تکنولوژی بسیار بالایی است».
دکتر عزیزی با بیان اینکه پیشرفت صنعت و تکنولوژی در کشورهای اروپای غربی به دلیل مشارکت آنان در پروژه عظیم سرن (CERN) بر کسی پوشیده نیست، اظهار کرد: «تحقیقات در این ماشین‌های بزرگ در درجه اول به فهم بشر در مورد ساختار ماده، پیدایش و تکامل عالم و سناریو‌های احتمالی آینده کمک می‌کند. همچنین این تحقیقات، منجر به پیشرفت انسان در زمینه‌های مختلف علم، صنعت و پزشکی می‌شود».
وی عنوان کرد: «به طور مثال، استفاده از این تکنولوژی با مرور زمان می‌تواند منجر به حذف روش کلاسیک تزریق شیمیایی و یا پرتو درمانی که اثرات جانبی زیادی دارند در پزشکی شده و ذره درمانی را جایگزین آنها کند. بر این اساس، روش پروتون یا هادرون‌تراپی در درمان سرطان‌ها به مرور وارد بیمارستان‌ها می‌شود که در این روش درمان به خاطر ابعاد کوچک ذرات، سلول‌های سرطانی بدون اثرات جانبی از بین برده می‌شوند».
به گفته استاد پردیس علوم دانشگاه تهران، پروژه "PANDA" که درآن ضد پروتون‌ها با پروتون‌ها برخورد می‌کنند، ساختار منحصر به فردی دارد که آن را با آزمایشگاه‌های دیگر متمایز می‌کند. این آزمایشگاه در محدوده وسیعی از انرژی به شناسایی ساختار مواد از جمله کمک به فهم ساختار پروتون و نوترون به‌عنوان اصلی‌ترین ذرات تشکیل دهنده ماده مشاهده‌پذیر عالم خواهد پرداخت.
دکتر عزیزی در ادامه سخنان خود بیان کرد: «فهم بیشتر بشر از ساختار این ذرات منجر به فهم انسان از خاصیت‌های کرومودینامیک کوانتومی رنگ خواهد شد که نظریه میدان کوانتومی بر هم کنش قوی است. بر هم کنش قوی یکی از برهم کنش‌های اساسی طبیعت هست که منجر به ایجاد ذرات پیچیده ترکیب شده از کوارک‌ها و گلوئون‌های رنگی می‌شود. اخیراً در کنار ذرات استاندارد یکسری ذرات نامتعارف در آزمایشگاه‌های برخورد دهنده هادرونی مختلف کشف شده که به آنها ذرات اگزوتیک گفته می‌شود. این ذرات شامل تتراکوارک‌ها، پنتا کوارک‌ها و هگزا کوارک‌ها هستند که سیستم‌های شش کوارکی با ساختار خاص به‌عنوان یکی از کاندیدهای ماده تاریک معرفی شده است».
وی با اظهار اینکه آزمایشگاه" PANDA" به فهم ما در مورد این ذرات هم کمک خواهد کرد، گفت: «همچنین در این آزمایشگاه به تحقیقاتی بر روی خاصیت‌های مواد در دما و چگالی بالا نیز پرداخته خواهد شد که می‌تواند به فهم بشر از ساختار موجودات چگال فضایی مانند ستاره‌های نوترونی کمک کند. تیم دانشگاه تهران در زمینه آنالیز برخی از فرایندهای فیزیکی ذکر شده فعالیت خواهد کرد».
استاد پردیس علوم دانشگاه تهران در پایان خاطرنشان کرد: «عضویت در این آزمایشگاه، فرصت خوبی برای حضور استادان و دانشجویان پردیس‌های علوم و فنی دانشگاه تهران و زمینه انجام همکاری‌های علمی مختلف را در این مرکز مهم فراهم خواهد کرد».