با حضور وزیر امور خارجه؛ قرارداد راهبردی ایران و چین در دانشگاه تهران بررسی شد

به گزارش روابط عمومی دانشگاه تهران به نقل از معاونت پژوهشی، هشتمین نشست مشترک خوشه‌های علمی اقتصادی و اجتماعی، یکم مرداد ۱۳۹۹ با هدف بررسی ابعاد مختلف تفاهم نامه ۲۵ ساله با کشور چین و فرصت‌ها و تهدیدهای آن برای کشور با حضور دکتر محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه، دکتر محمود نیلی احمدآبادی، رئیس دانشگاه تهران، نمایندگانی از هیأت دولت، برخی از مسئولان وزارت امورخارجه، معاونان دانشگاه تهران و اعضای هیأت علمی دانشگاه‌های بزرگ کشور برگزار شد.
در این نشست دکتر نیلی احمدآبادی، رئیس دانشگاه تهران، اختصاص دادن یکی از جلسات خوشه‌های علمی دانشگاه‌های بزرگ کشور به موضوع پیش‌نویس تفاهم نامه همکاری میان ایران و چین را نشانه اهمیت این موضوع دانست و طرح بحث پیرامون این سند در فضای دانشگاهی و علمی را هدف برگزاری این نشست توصیف کرد.
وی مهمترین نکته مطرح شده در این نشست را توافق همگانی درباره اهمیت سیاست تعامل همه جانبه کشور با دنیا عنوان کرد و افزود: «با توجه به شرایط ویژه‌ای که کشور به سبب تحریم‌های گسترده آمریکا در آن قرار دارد، این تفاهم‌نامه دارای اهمیت زیاد در داخل و در سطح بین‌المللی است و دانشگاه تهران در صورت لزوم آمادگی برگزاری نشست‌های بیشتر در زمینه بررسی این موضوع را دارد».
در ادامه دکتر ظریف، وزیر امورخارجه، پس از بیان پرسش‌ها و نکات مطرح شده از سوی متخصصان عضو خوشه‌های علمی دانشگاه تهران، برقراری رابطه گسترده میان ایران و کشورهای دنیا را امری لازم برشمرد و گفت: «شناخت و تحلیل عرصه سیاسی جهانی و روابط بین‌الملل اهمیتی بنیادین دارد و بر این اساس باید متوجه پدیده تغییر «مراکز قدرت» و «منابع قدرت» از غرب به شرق یا به اصطلاح از آتلانتیک به پاسیفیک در سال‌های گذشته بود و چنین تغییراتی باید در تصمیم‌گیری‌های کلان کشور مورد توجه قرار گیرد».
وی افزود: «با توجه به این مهم و همچنین سیاست همه جانبه گرایی و تعادل در روابط بین‌المللی کشور جمهوری اسلامی ایران، روابط با کشور چین به‌عنوان یک مرکز قدرت در حال شکل‌گیری نوین در جهان، اهمیت زیادی برای منافع کشور دارد».
دکتر ظریف، با اشاره به اینکه کشور چین تفاهم‌های مشابهی را در سطوح مختلف با کشورهای دیگر دارد، اظهار کرد: «در سال‌های گذشته به سبب مسائل ناشی از تحریم‌های بین‌المللی، کشور چین حاضر به عقد چنین تفاهم‌نامه‌ای با کشور نبود. این امر بعد از توافق برجام ممکن شد و کشور چین حاضر به جاری ساختن تفاهمنامه‌ای چند جانبه با کشور ایران شد که در دیدار بین رؤسای جمهور دو کشور در سال گذشته این موضوع مطرح و مورد توافق اولیه قرار گرفت. مسأله‌ای که در رسانه‌ها نیز اعلام شد. بنابراین همکاری با کشور چین موضوعی نبوده است که در مورد آن پنهان کاری شده باشد».
به گفته وزیر امور خارجه، در روابط بین‌الملل تمامی کشورها به دنبال منافع خود هستند و کشوری حاضر نیست برای منافع کشوری دیگری از منافع خود چشم‌پوشی کند. از این‌رو کشورها باید مراقب منافع ملی خود در چهارچوب همکاریهای بین‌المللی باشند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود تأکید کرد: «سرمایه‌گذاری برای توسعه کشور امری لازم است و کشور به آن نیاز دارد و باید از ظرفیت سرمایه‌های بین‌المللی استفاده کرد. در شرایط حاضر که اقتصاد دنیا به سبب بحران کرونا لطمه دیده و بسیاری از کشورها دچار مشکلات بسیاری شده‌اند، کشور چین از معدود کشورهای دارای منابع پولی است که حاضر به سرمایه‌گذاری در ایران است».
دکتر ظریف، در ادامه خاطرنشان کرد: «جمهوری اسلامی ایران به غیر از رژیم اشغالگر قدس آماده همکاری با همه کشورهای جهان در چهارچوب منافع دو جانبه است و از عقد قراردادهای همکاری مورد تفاهم استقبال می‌کند. اما مسأله این است که عمده کشورهای جهان از جمله کشورهای اروپایی از ترس تحریم‌های آمریکا حاضر به اقدام در این زمینه نیستند».
وزیر امور خارجه، تصریح کرد: «پس از توافق بین رؤسای جمهور دو کشور، تدوین متن تفاهم‌نامه به وزارت اقتصاد و دارایی محول شد، اما پس از طی مدتی قرار بر این شد تا مسئولیت تدوین تفاهم‌نامه با نظارت دکتر لاریجانی، به عهده وزارت امور خارجه باشد که مورد قبول همه دستگاه‌های مسئول قرار گرفت. طبق عرف بین‌الملل متن چنین تفاهم‌نامه‌هایی نباید قبل از مذاکرات نهایی علنی شود و علنی شدن پیش‌نویس از طرف وزارت امور خارجه نبوده است».
وی از تمایل دولت جهت عقد تفاهم نامه با کشورهای بیشتری خبر داد و افزود: «در حال حاضر با توجه به تمایل کشور چین باید با هدف به حداکثر رساندن منافع کشور در شرایط حاضر از موقعیت ایجاد شده نهایت بهره‌برداری صورت گیرد. با توجه به بحران اقتصادی جهانی ناشی از ویروس کرونا، چین جز معدود کشورهایی است که از منابع پولی لازم برخوردار بوده و حاضر به سرمایه‌گذاری در ایران است».
دکتر ظریف، در پایان سخنان خود گفت: «روابط ایران با چین در مرحله گذار تغییر کانون‌های قدرت، به ضرر آمریکا و به نفع چین است و می‌توان گفت این مسأله یکی از مهمترین انگیزه‌های کشور چین در عقد این تفاهم‌نامه است. همچنین ارزش سرمایه اجتماعی به‌عنوان منبع قدرت در حکومت مورد اهمیت و حفظ این منبع قدرت برای کشور بسیار مهم و ارزشمند است».
در بخش دیگر این نشست و پس از ارائه توضیحات وزیر امور خارجه ایران در رابطه با فرآیند طی شده جهت تدوین تفاهم‌نامه و نحوه اطلاع رسانی این قرارداد در مقاطع مختلف، اعضای حاضر از ابعاد مختلف به طرح مزایا، معایب، ابهامات و پیشنهادات خود در خصوص تفاهم‌نامه مذکور با توجه به سخنان مطرح شده پرداختند.
اشاره به تجربه‌های تاریخی تلخ مردم ایران از همکاری کشور در دوره‌های گذشته با قدرت‌های خارجی وتأثیرگذاری این موضوع روی داوری آنها درباره روابط بین‌المللی؛ توجه به استقلال کشور و اهمیت بنیادین این موضوع برای مردم و لحاظ آن در انعقاد هر گونه تفاهم با کشورهای دیگر؛ اقدامات جدی برای افزایش سرمایه اجتماعی دولت و تلاش برای عدم ایجاد آسیب به اعتماد میان ملت و دولت؛ پیشنهاد بهره‌گیری از متخصصان و نخبگان کشور در اصلاحات احتمالی این تفاهم نامه؛ لزوم تشریح علت تعیین مدت زمان ۲۵ سال برای این تفاهم‌نامه و نگرانی جدی درباره بهره برداری‌های سیاسی و جناحی از این تفاهم‌نامه و ممانعت‌های احتمالی در اجرای کارآمد را می‌توان از جمله نکات مطرح شده از سوی اعضای خوشه‌های علمی دانشگاه تهران برشمرد.
همچنین اعضا بر این تأکید کردند که در سایه انعقاد درست چنین تفاهم نامه‌هایی میان ایران و کشورهای قدرتمند دنیا، آمریکا خواهد فهمید که نمی‌تواند به هر قیمتی سیاست‌های منفعت طلبانه خود را به دیگر کشورها دیکته کند و خواهد پذیرفت که کشورهای شرقی در شکل‌گیری کانون‌های قدرت نقش مؤثری دارند.
اهمیت بازگویی منافع کشور چین درعقدچنین تفاهم نامه‌ای در تنویر افکار عمومی، توجه به اهمیت کشور به دلیل وضعیت کریدوری و قرار گرفتن آن در کمربند اقتصادی راه ابریشم و جایگاه ژئوپلیتیکی ایران در این مسیر تجاری، وابستگی موفقیت این تفاهم‌نامه به فرجام مسأله برجام و FATF؛ لزوم تقویت رشته چین‌شناسی در دانشگاه‌های بزرگ کشور و توجه به تفاوت چین به‌عنوان یک قدرت اقتصادی و چین به‌عنوان یک نظام ایدئولوژیک، از دیگر موارد مطروحه توسط اعضای هیأت علمی در این نشست بود.