رایانه و زبان - ۱۹

رایانه و زبان- ۱۹
کاربردهای پردازش رایانه‌ای زبان: پردازش گفتار در آموزش زبان
دکتر هادی ویسی
...................................................

امروزه آموزش زبان به صورت خودآموز و با استفاده از محتواهای الکترونیکی و برنامه‌های هوشمند رایانه‌ای امری رایج است. فرآیند آموزش زبان، به ویژه در مهارت «گفتگو»، بدون تعامل دوطرفه و ارائه بازخورد مناسب به سرانجام درست نمی‌رسد. برای ایجاد تعامل و ارائه بازخورد مناسب در آموزش الکترونیکی غیرهمزمان (بدون مدرس)، از روش‌های هوشمند پردازش گفتار مانند تشخیص گفتار (Speech Recognition) برای تشخیص جملات کاربر در حین گفتگو به منظور ارائه پاسخ مرتبط با آن، و ارزیابی تلفظ (Pronunciation Assessment) برای سنجش میزان درستی کلمات و عبارات تلفظ شده است. 
روش‌ها: همان‌طور که در نوشته‌های قبلی صحبت شده، روش‌های تشخیص گفتار امروزه عمدتا مبتنی بر یادگیری عمیق و ترکیب آنها با روش‌های آماری مانند HMM است. برای ارزیابی خودکار تلفظ نیز هرچند در گذشته از روش‌های تطبیق الگو استفاده می‌شد، اما امروزه و با افزایش کارایی روش‌های تشخیص گفتار، از همین روش‌ها به منظور تبدیل کلمات تلفظ شده کاربر به متن و مقایسه واج‌ها/کلمات حاصل با معادل درست آنها برای ارزیابی میزان درستی تلفظ استفاده می‌شود. 
...................................................
پی‌نوشت: امروزه با همه‌گیر شدن نقش رایانه‌ها در ابعاد مختلف زندگی انسان، حوزهٔ زبان (نوشتاری و گفتاری) نیز از فناوری‌های مرتبط با رایانه بی‌بهره نبوده و رشد شتابان هوش مصنوعی منجر به خلق ابزارهای مدرنی در این حوزه شده است. «رایانه و زبان» یادداشت‌های کوتاهی در مورد نقش رایانه در زبان و یا نحوه استفاده از آن برای پردازش زبان، با تاکید بر زبان فارسی، است. این یادداشت‌ها را آقای دکتر هادی ویسی، معاون علمی مؤسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا، تهیه کرده و هر هفته یکی از آنها در وب‌گاه و شبکه‌های اجتماعیِ مؤسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا منتشر می‌شود.