خبرگزاری آریا- مقاله مشترک دانش‌آموخته دانشگاه تهران که با همکاری تعدادی از پژوهشگران تحت عنوان «افت انسان محور آبخوان‌های ایران» نگاشته شده است از سوی نشریه آکادمی علوم آمریکا منتشر شد.
به گزارش آریا و به نقل از روابط عمومی دانشگاه تهران؛ مقاله مشترک آقای دکتر محسن مغربی، دانش‌آموخته مقطع دکتری رشته مهندسی محیط زیست، گرایش منابع آب دانشکده محیط زیست پردیس دانشکده‌های فنی دانشگاه تهران که به سرپرستی آقای دکتر روح‌اله نوری و همکاری تعدادی از پژوهشگران (دکتر علی میرچی، دکتر کیوهونگ تانگ، دکتر رابین باتارای، دکتر مجتبی صادق، دکتر مجتبی نوری، دکتر علی ترابی حقیقی، دکتر بیورن کلوو و دکتر کاوه مدنی) تحت عنوان «افت انسان‌محور آبخوان‌های ایران» نگاشته شده است، در نشریه «آکادمی علوم آمریکا» انتشار یافت.
همچنین با توجه به اهمیت موضوع مورد پژوهش، «انتشارات نیچر» نیز خلاصه‌ای از دستاورد‌های این مقاله را در وب سایت خود منتشر کرده است.
در چکیده این مقاله آمده است:
«طی دهه‌های اخیر به دلیل اضافه برداشت و از طرفی کاهش مقدار تغذیه منابع آب زیرزمینی، تعادل بین تغذیه و برداشت از آبخوان‌ها در بسیاری از نقاط کشور از بین رفته که پیامد آن قرار گرفتن ایران در رده‌های نخست کشور‌هایی با بالاترین میزان افت در آب زیرزمینی بوده است.
در این پژوهش با استفاده از اطلاعات مربوط به بیش از 12 هزار پیزومتر، 14 هزار و 800 چاه مشاهده‌ای و بیش از یک میلیون نقطه برداشت آب زیرزمینی در سراسر کشور، وضعیت کمی و کیفی آب زیرزمینی کشور در یک بازه زمانی چهارده ساله (2002 تا 2015) بررسی شد.
بر اساس این تحقیق، تعداد نقاط برداشت آب زیرزمینی در کشور از حدود 550 هزار در سال 2002 به بیش از یک میلیون در سال 2015 افزایش یافته بود که پیامد آن افت میانگین سالانه سطح آب در کشور به میزان نیم متر و همچنین برداشت میانگین سالانه 5 میلیارد و 400 میلیون مترمکعب از منابع تجدیدناپذیر آب زیرزمینی در کشور بود.
برخلاف افزایش تعداد نقاط برداشت آب زیرزمینی، میزان برداشت آب از آبخوان‌های کشور از 74 میلیارد و 600 میلیون مترمکعب در سال 2002 به 61 میلیارد و 300 میلیون مترمکعب در سال 2015 کاهش داشت که این میزان 18 درصدی کاهش به دلیل محدودیت فیزیکی و شوری آب بوده است.
در بازه زمانی این تحقیق در حالی که آبدهی قنوات و چشمه‌ها به شدت کاهش یافته، اما آبدهی چاه‌های عمیق افزایش داشته است که نشان دهنده تمایل برداشت هر چه بیشتر از منابع آب زیرزمینی است.
بررسی روند شوری (هدایت الکتریکی) آب زیرزمینی در سطح کشور مشخص کرد که به استثنای دو حوضه آبریز انزلی و هراز در شمال کشور، بقیه حوضه‌های آبریز کشور (28 حوضه) دارای روند افزایش شوری بوده‌اند.
همچنین متوسط شوری آب زیرزمینی در 16 حوضه از 30 حوضه آبریز کشور، که غالباً در بخش‌های مرکزی، جنوبی و شرق کشور قرار دارند، به میزانی بود که استفاده از آن آب تنها برای آبیاری محصولات مقاوم به شوری توصیه می‌شود.
به عقیده نگارندگان، با توجه به استمرار روند خشکسالی‌های اخیر، در سال‌های آینده انتظار می‌رود که وابستگی به آب زیرزمینی در کشور افزایش یابد که نتیجه آن می‌تواند ادامه روند افزایش برداشت از منابع تجدیدناپذیر آب زیرزمینی و تشدید پیامد‌های منفی اجتماعی، اقتصادی، و زیست‌محیطی باشد».