جریان‌های سه گانه تاریخی در مواجهه علم با قرآن به روایت استاد خسروپناه | ضرورت استفاده از قرآن در علوم اجتماعی

به گزارش روابط عمومی دانشگاه تهران، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در پیش‌نشست کنگره بین‌المللی علم و قرآن که روز چهارشنبه در تالار شهید سلیمانی دانشگاه تهران برگزار شد، اظهار کرد: تعامل علم و قرآن را در دو بستر علوم انسانی و علوم تجربی شاهد هستیم، البته آغاز این بحث‌ها از علوم تجربی بوده است.

وی تعامل قرآن و علوم تجربی را دارای سه مرحله دانست و گفت: نخستین مرحله تفسیر علمی بود که از سیداحمد خان هندی از شبه قاره شروع شد، به مصر رفت و بعد وارد ایران شد. مرحوم بازرگان، سحابی، شهید پاکنژاد، بی آزار شیرازی به این مرحله ورود کردند، تفسیر علمی اینها تفسیر تطبیقی بود. یعنی نظرات علمی را با آیات قرآن تطبیق می‌دادند و اگر نظریه جدیدی می‌آمد، آن را نیز تطبیق می‌دادند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: مرحله دوم ارتباط علوم تجربی و قرآن، تفسیر موضوعی بود که شهید صدر آن را شروع کرد، این تفسیر استنتاجی بود، به جای تطبیق نظریات با آیات، بر پرسش از آیات تأکید داشت. مرحله سوم تفسیر الهامی است، یعنی از آیات الهام می‌گرفتند و در حد فرضیه به آن می‌پرداختند، ممکن بود که نظریه علمی نیز استخراج شود.

استاد خسروپناه اضافه کرد: از طرفی برخی دغدغه شبهاتی که به ارتباط قرآن و علم وارد می‌شد را داشتند و به آن می‌پرداختند، البته عموم این شبهات، سطحی و نازل بودند که پاسخ‌های متعددی برای آن‌ها ارائه شد.

وی بر ارتباط علوم انسانی و علوم اجتماعی با قرآن تأکید کرد و گفت: این رویکرد از دانشمندان مصری شروع شد. مثلاً قرآن در روانشناسی و قرآن در جامعه‌شناسی مطرح شد. علوم اجتماعی سه ساحت مهم دارد؛ انسان محقق، انسان مطلوب و تبدیل انسان محقق به انسان مطلوب را مدنظر دارد. عمده کسانی به این حوزه پرداختند توصیف انسان مطلوب را مدنظر داشتند کمتر به انسان محقق پرداختند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بر مراقبت بر رویکردهایی که قرار است در کنگره بین‌المللی قرآن و علم دنبال شود، تأکید کرد و گفت: نباید دچار تفسیرهای تعدیلی و تطبیقی شویم، باید استفاده از قرآن در علوم اجتماعی را مدنظر داشته باشیم و روش‌شناسی قرآن و علم را مورد تاکید قرار دهیم.