نقشه‌برداری و آشکارسازی تغییرات تالاب‌ها و پهنه‌های آبی ایران با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای

به گزارش روابط عمومی دانشگاه تهران، دکتر مهدی حسنلو، دانشیار دانشکده مهندسی نقشه‌برداری و اطلاعات مکانی دانشگاه تهران و مجری طرح «نقشه‌برداری و آشکارسازی تغییرات تالاب‌ها و پهنه‌های آبی با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای»، درباره ضرورت انجام این طرح گفت: ایجاد و راه‌اندازی سامانه پایش، نقشه‌برداری و آشکارسازی تغییرات تالاب‌ها و پهنه‌های آبی با توجه به پهناور بودن کشور ایران و مخاطرات محیط زیستی فراوان، با استفاده از فناوری سنجش از دور و به منظور نظارت مؤثر و تصمیم‌سازانه دارای اهمیت است.
دانشیار دانشکده مهندسی نقشه‌برداری و اطلاعات مکانی دانشگاه تهران افزود: تالاب‌ها از ارزشمندترین زیست‌بوم‌ها در سراسر دنیا شمرده شده و علاوه بر فراهم‌سازی محیط زیست گونه‌های بسیار جانوری و گیاهی، در زمینه خدمات دیگری شامل بهبود کیفیت آب و فراهم‌سازی آب آشامیدنی، حفاظت از سواحل و جذب انرژی امواج و جلوگیری از سیل، ذخیره منابع کربنی و تعدیل شرایط آب و هوایی و همچنین جذب گردشگر و منبع تغذیه و درآمدزایی جوامع بشری بسیار مهم هستند.
وی افزود: به دلیل تغییرات اقلیمی، گرمایش جهانی، سو مدیریت و مصرف نادرست منابع آبی، تالاب‌ها در سراسر جهان در وضعیت بحرانی قرار گرفته‌اند و به خصوص تالاب‌های ایران در آستانه خشکسالی قرار دارند و از این نظر تهیه نقشه و تغییرات تالاب‌ها دارای اهمیت است.
دکتر مهدی حسنلو در ادامه توضیحات خود درباره ضرورت انجام این طرح گفت: نقشه‌برداری تالاب‌ها با توجه به پیچیدگی‌های محیطی و تغییرات فصلی منابع آبی همواره امری دشوار بوده و به خصوص تهیه نقشه‌های ملی از آن‌ها با توجه و هزینه و وقت بالای مورد نیاز جهت تهیه داده‌های زمینی و همچنین نیاز به توان پردازشی و ذخیره‌سازی بالا، امری چالش‌برانگیز بوده است.
عضو هیات علمی دانشکده مهندسی نقشه‌برداری و اطلاعات مکانی دانشگاه تهران در بخش دیگری از سخنان خود به دستاوردهای حاصل از این طرح پرداخت و «تولید نقشه‌های رقومی تالاب‌ها و سطح‌بندی به صورت مکان محور بدون نیاز به حضور فیزیکی و بدون نیاز به گشت میدانی در هر زمان و هر مکان با قابلیت تهیه در هر دوره زمانی مورد نظر»؛ «ایجاد زیرساخت مبتنی بر سنجش‌ازدور برای تهیه نقشه‌های رقومی تالاب‌ها برای مناطق با دسترسی محدود با شرایط مشابه با سرعت زیاد و هزینه کم»؛ «تولید نقشه‌های رقومی تالاب‌ها با مقیاس ۱:۲۰۰۰۰ و سطح‌بندی کلاس‌های استاندارد تالاب بر اساس کنوانسیون رامسر»؛ «شناسایی و پایش تغییرات انجام شده در دوره‌های مختلف در تالاب‌ها و اعلام به مراجع ذیربط به منظور بررسی» و «اقدامات آتی و ایجاد امکان استفاده از توان شرکت‌های دانش‌بنیان به منظور دستیابی به دانش فنی تولید ابزار و ادوات سنجش‌ازدور برای تسهیل و افزایش سرعت انجام مطالعات زیست محیطی و احیای تالاب‌ها و پهنه‌های آبی کشور» را از دستاوردهای این طرح برشمرد.
دکتر حسنلو در پاسخ به این پرسش که این طرح چه مساله‌ای از صنعت و جامعه را برطرف می‌کند، گفت: کاربران حقوقی (سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی) شامل سازمان حفاظت از محیط زیست، سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، سازمان پدافند غیرعامل، وزارت جهاد کشاورزی، کشورهای همسایه و کاربران حقیقی این طرح شامل شرکت‌های بومی و گردشگری، بنگاه‌های اقتصادی، مدیران محلی، محققین و کارشناسان، برنامه‌ریزان، محققین برنامه‌های توسعه‌ای و مدیریت اقلیم و شهری از جمله مهم‌ترین کاربران اطلاعات تولید شده خواهند بود.
این طرح با همکاری مهندس محمدعلی همتی، دکتر مسعود مهدیان پری و دکتر فریبا محمدی منش انجام شده است که مقاله این طرح با عنوان " Irian wetland inventory map at a spatial resolution of 10 m using Sentinel-1 and Sentinel-2 data on the Google Earth Engine cloud computing platform" در مجله Environmental Monitoring and Assessment منتشر شده است.

مقاله فوق در لینک https://link.springer.com/article/10.1007/s10661-023-11202-z در دسترس علاقه‌مندان است.