صندوق نوآوری و شکوفایی ظرفیت بالایی برای حمایت از دانش‌بنیان‌ها دارد/ شرکت‌های دانش‌بنیان به بازارها اتحادیه اقتصادی اوراسیاست ورود کنند

هشتمین نشست علمی دانش‌آموختگان دانشگاه تهران با موضوع «تأمین مالی شرکت‌ها در بازار با رویکرد صادرات» با حضور دکتر فاطمه نصرتی، رئیس دفتر ارتباط با دانش‌آموختگان (دبیر پنل) و سخنرانی دکتر سید مجتبی حسین‌زاده، استادیار دانشگاه ایرانیان و کارشناس رسمی دادگستری و دانش‌آموختۀ دانشگاه تهران و دکتر رضا محمدپور، استادیار دانشکده اقتصاد و علوم انسانی دانشگاه آفاق و دانش‌آموختۀ دانشگاه تهران به‌صورت مجازی برگزار شد.
در ابتدای این نشست دکتر فاطمه نصرتی‌، رئیس دفتر ارتباط با دانش‌آموختگان، به تشریح سوابق تحصیلی اساتید حاضر در این وبینار پرداخت و گفت: دانشگاه تهران با بیش از ۲۶۰ هزار دانش‌آموخته ظرفیت عظیمی به لحاظ علمی، تحقیقاتی، تجارب مدیریتی و … را داراست و دفتر ارتباط با دانش‌آموختگان اداره کل روابط عمومی قصد دارد از طریق برگزاری سلسله نشست‌هایی، از این ظرفیت همسو با مسئولیت اجتماعی دانشگاه و برای کمک به حل مسائل روز جامعه استفاده کند.

دکتر حسین زاده: شرکت‌های دانش بنیان برای تأمین مالی خود ابتدا هزینه را برآورد کنند
دکتر سید مجتبی حسین‌زاده، استادیار دانشگاه ایرانیان و کارشناس رسمی دادگستری و دانش‌آموختۀ دانشگاه تهران در این وبینار به تأمین مالی دانش‌بنیان‌ها اشاره کرد و افزود: تأمین مالی به هر فرایندی که باعث ایجاد، جمع‌آوری و افزایش منابع مالی یا سرمایه‌ای برای هر نوع مخارجی است، گفته می‌شود.
او تصریح کرد: تأمین مالی فقط مختص بنگاه‌ها نیست و به خانوار و دولت هم مربوط است. تأمین مالی بنگاه به دو صورت منابع بیرون و درون تقسیم‌بندی می‌شود. منابع درون بنگاه شامل سرمایه‌های شرکت‌هاست. منابع بیرون بنگاه به منابع داخل و خارج از کشور تقسیم می‌شود.
حسین‌زاده به منابع بیرون بنگاه از منابع داخل کشور اشاره کرد و افزود: منابع داخل کشور از محل بازار سرمایه، بیمه و بانک است اما برای انتخاب بهترین روش تأمین مالی در ابتدا باید هزینه تأمین مالی برآورد شود و در گام بعدی وضعیت ریسک کسب‌وکار تعیین‌کننده روش تأمین مالی خواهد بود. حد بهینه از هر روش، در دسترس بودن و دوره بازگشت سرمایه از دیگر معیارهای انتخاب روش تأمین مالی است. برای انتخاب تأمین مالی باید آیتم‌های مختلف در نظر گرفته شود تا بهترین تصمیم گرفته شود.
دانش‌آموخته دانشگاه تهران با اشاره به‌نظام بانکی و سازوکارهای آن، بیان داشت: نهادهای بازار پولی که زیر نظر بانک مرکزی است به دو بخش رسمی و غیررسمی تقسیم‌بندی می‌شود. بخش رسمی شامل مؤسسات مالی و اعتباری هستند و بخش غیررسمی نهادهای مالی خارج از کنترل بانک مرکزی است.
حسین‌زاده خاطرنشان کرد: در بخش رسمی بانک‌ها و مؤسسات اعتباری اقداماتی را انجام می‌دهند و در سه حوزه تسهیلات، اعتبارات و اوراق مشارکت قدم بر می‌دارند. در بانک‌ها تسهیلات به سه بخش قرض‌الحسنه، عقود مبادله و عقود مشارکتی تقسیم‌بندی می‌شود.
او تاکید کرد: در کشور ما ابزارهای تأمین مالی اسلامی تحت عنوان صکوک‌ها به کار گرفته می‌شوند. برخی از این ابزارها سود مشخص ندارند و سود آنها انتظاری است، یعنی در یک بازه زمانی میزان سود آن مشخص می‌شود.
استادیار دانشگاه ایرانیان به تأمین مالی نوآوری و سرمایه‌گذاری جسورانه برای شرکت‌های دانش‌بنیان اشاره کرد و اظهار داشت: هدف پروژه‌ها از ابتدا مشخص است و ارزیابی اقتصادی مشخص شده است. پس از تعیین پروژه، شرکت مستقل و فعالیت آن نامحدود می‌شود. پس از آن نوبت به استارت‌آپ و نوپا می‌رسد.
حسین‌زاده گفت: در استارت‌آپ‌ها اصلاً وضعیت مشخص نشده، زیرا هنوز شاکله‌ای از آن موضوع دیده نشده است. هویت استارت‌آپ‌ها نامشخص است و هدف آنها تغییرپذیر می‌باشد. در شرکت‌های نوپا، هویت مشخص اما آسیب‌پذیر است و هدف آن تغییرپذیر می‌باشد.
او افزود: یکی از بهترین نهادهای کمک‌کننده به تأمین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان و نوپا، صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست‌جمهوری است. تمامی شرکت‌ها و مؤسساتی که از سوی کارگروه تشخیص صلاحیت شرکت‌های دانش‌بنیان تأییدیه دریافت کنند، مشمول حمایت‌های این صندوق می‌شوند.
کارشناس رسمی دادگستری ادامه داد: در اولین گام، برای تهیه نمونه کالای دانش بنیانی، تسهیلاتی با کارمزد ۴ درصد با بازپرداخت سه‌ساله به متقاضی داده می‌شود. دومین گام پرداخت تسهیلات ۱۱ درصد با بازپرداخت ۵ ساله باهدف کمک به را اندازی تولید صنعتی است. این صندوق در مرحله تولید صنعتی نرخ تسهیلات ۱۱ درصد با بازپرداخت هفت‌ساله به متقاضی می‌دهد. نکته اساسی که در پرداخت این تسهیلات وجود دارد، نظارت است.
حسین‌زاده عنوان کرد: فروش اقساطی با نرخ ۹ درصد، سرمایه در گردش از منابع داخلی با نرخ ۱۱ درصد، سرمایه در گردش بانکی با نرخ‌های ۱۲، ۱۵ و ۱۸ درصد، سرمایه در گردش فوری با نرخ‌های ۱۱ و ۱۸ درصد، تسهیلات فضای کاری با نرخ ۱۸ درصد و بازپرداخت ۴ ساله، استقرار موقت با نرخ کارمزد ۴ درصد و تسهیلات توسعه فضاهای نوآوری با نرخ ۴ درصد برخی دیگر از حمایت‌های مالی این صندوق است.
او بیان کرد: این صندوق با صندوقی دیگر تحت عنوان صندوق‌های پژوهش و فناوری در همه استان قرارداد دارد که تا سقف ۵ میلیارد ریال می‌توان از آن‌ها تسهیلات اخذ کرد. این صندوق برای افرادی که به دنبال تولید دانش‌بنیان هستند، اقدامات مؤثری انجام می‌دهد.

دکتر محمدپور: بازار اوراسیا از بازارهای مناسب برای شرکت‌های دانش‌بنیان
در ادامه این وبینار دکتر رضا محمدپور، استادیار دانشکده اقتصاد و علوم انسانی دانشگاه آفاق و دانش‌آموختۀ دانشگاه تهران، گفت: یکی از مسائل مهم هر کسب‌وکار امروزی به‌خصوص کسب‌وکار فعال در حوزه صادرات، تأمین مالی است. امروزه با توجه به اهمیت امر صادرات برای کشورهای در حال توسعه، به نظر می‌رسد آشنایی با صادرات و روش‌های تأمین مالی صادرات برای مدیران از اهمیت فراوانی برخوردار باشد.
او با اشاره به اینکه تأمین مالی صادرات به دو روش اعتبار خریدار و اعتبار فروشنده صورت می‌گیرد، ادامه داد: در اعتبار خریدار، تسهیلاتی باهدف فراهم‌کردن امکان فروش مدت‌دار کالا و خدمات از سوی بانک اعطا می‌شود. خریدار کالای صادراتی یا کارفرمای خرید خدمات صادراتی، تمایل دارد وجه والا یا خدمات فنی را به‌صورت مدت‌دار بپردازد، درحالی‌که فروشنده ترجیح می‌دهد وجه مربوطه را نقدی دریافت کند. در اینجا بانک عامل می‌تواند به‌عنوان واسطه مالی نقش‌آفرینی کند.
استادیار دانشکده اقتصاد و علوم انسانی دانشگاه آفاق بیان داشت: در اعتبار فروشنده، صادرکننده یا فروشنده قرار تجاری خود را به‌صورت مدت‌دار منعقد می‌کند و می‌پذیرد که خریدار یا بانک وجه کالا را تحت اعتبار اسنادی یوزانس یا برات مدت‌دار بپردازد. سپس فروشنده از بانک خود، درخواست تسهیلات در قالب اعتبار فروشنده می‌کند. بانک پس از بررسی و حصول مواد لازم به تنزیل اعتبار اسنادی یا برات مدت‌دار در قالب عقد خرید دین اقدام می‌کند.
محمدپور گفت: کشور ما در حال حاضر شرایط خاصی دارد و از سوی دیگر تحریم‌هایی حادث شده، توصیه من برای شرکت‌های دانش‌بنیان این است که بازار هدف خود را مشخص کنند و انرژی و تمرکز خود را بر روی همان داشته باشند. یکی از این بازارها اتحادیه اقتصادی اوراسیاست. ایران در میان کشورهای cis جایگاه بالقوه و بالفعلی را داراست. یکی از این کشورها، کشور روسیه است.
او به تشریح معرفی اتحادیه اقتصادی اوراسیا پرداخت و افزود: کشورهای عضو این اتحادیه فدراسیون روسیه، بلاروس، قزاقستان، جمهوری قرقیز و ارمنستان است. کشورهای دعوت شده برای عضویت هم تاجیکستان و ازبکستان هستند. کل جمعیت این اتحادیه بالغ بر ۱۸۳ میلیون نفر است. این اتحادیه دارای ۱۷ شهر با جمعیتی بین یک تا دو میلیون نفر است.
دانش‌آموختۀ دانشگاه تهران بیان داشت: قرارداد موقت تجارت آزاد میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا منعقد شده است و این قرارداد از اواخر اکتبر ۲۰۱۹ وارد فاز اجرایی شد. با اجرای این قرارداد ۵۰۲ قلم کالای ایرانی مشمول تجارت ترجیحی خواهد شد و از این تعداد ۷۰ کالای ایرانی مشمول تعرفه صفر خواهد شد.
محمدپور تاکید کرد: ایران ویژگی‌هایی دارد که امکان صادرات را به شرکت‌ها می‌دهد. تعداد کشورهای همسایه، همسایگان متفاوت‌، نزدیکی به اتحادیه‌های مهم اقتصادی و تجاری، هم‌جواری با اقتصادهای نوظهور، نقطه تلاقی قاره‌ها، دسترسی به دریاها و آب‌های آزاد جهان، برخورداری از منابع عظیم انرژی، تنوع اقلیمی، برخورداری از امنیت و نیروی کار جوان و تحصیل‌کرده برخی از ویژگی‌های ایران در تجارت فرامرزی است.
او به تبیین ظرفیت و اهمیت روسیه، مسکو و آستارا خان پرداخت و با اشاره به روابط تجاری دوجانبه جمهوری اسلامی ایران با فدراسیون روسیه، گفت: از سال ۸۶ تا سال ۹۸ همواره تراز تجاری ایران منفی بوده، اگرچه صادرات قابل‌توجهی به این کشور داشتیم اما حجم واردات ما بیشتر از حجم صادرات به این کشور بوده است.
دانش‌آموختۀ دانشگاه تهران تصریح کرد: مهم‌ترین اقلام صادراتی ایران به روسیه شامل مواد غذایی، مواد غذایی تبدیلی کشاورزی، مصالح ساختمانی، مواد پتروشیمی و خودرو و قطعات خودرو است. مهم‌ترین اقلام وارداتی ایران از روسیه شامل گندم، جو، ذرت، کاغذ و چوب، انواع آهن‌آلات و فولاد، روغن آفتاب‌گردان، ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی است.
محمدپور خاطرنشان کرد: روسیه به‌عنوان یکی از کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا می‌تواند برای صادرکنندگان جذاب باشد.
او در پاسخ به این سوال که چگونه تجارت با روسیه و کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز را شروع کنیم؟ گفت: مزیت‌یابی کالاهای صادراتی، مراجعه به جداول اقلام صادراتی، مراجعه به جداول اقلام وارداتی کشور، اخذ مشاوره از کارشناسان سازمان توسعه تجارت ایران و اتاق بازرگانی، بررسی اشکال مناسب حمل‌ونقل کالا، کسب اطلاع از معافیت‌های گمرکی، بررسی قوانین صادراتی کشور، کسب اطلاع از میزان تعرفه‌های گمرکی و داشتن لیست قیمت از این مراحل است. مکاتبه از راه دور، حضور باواسطه در کشور هدف و حضور مستقیم در کشور هدف با تشریح مزایا و معایب آن از دیگر مراحل تجارت با کشورهای ذکر شده در سال است.
استادیار دانشکده اقتصاد و علوم انسانی دانشگاه آفاق گفت: مشتری‌یابی از طریق شرکت در نمایشگاه‌های تخصصی، عضویت در هیئت‌های تجاری اعزامی به کشور هدف، شرکت‌ها و تجار ایرانی مقیم در کشور هدف و نهادهای سیاسی و تجاری دو کشور صورت می‌گیرد.
محمدپور با اشاره به برخی مشخصه‌های بازار روسیه و سایر کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا، ادامه داد: یک بازار بزرگ مصرفی است که برخی از مناطق آن تا ۸۵ درصد، مصرف‌کننده محصولات وارداتی هستند. مصرف‌کنندگان قبل از کیفیت به قیمت توجه دارند. مصرف‌کنندگان در مسکو تمایل به محصولات جدید دارند درحالی‌که مصرف‌کنندگان در سن پطرزبورگ در این‌ خصوص محافظه‌کار هستند.
او با بیان اینکه محصولات خارجی با سه مشکل موانع تجاری، موانع مربوط به توزیع‌کنندگان و قیمت تمام شده محصول روبرو هستند، گفت: فساد اداری در این کشورها سبب شده تا پرداخت‌هایی جهت تسریع در روند اداری انجام شود.
دانش‌آموختۀ دانشگاه تهران ادامه داد: ورود بازار با یک محصول جدید راحت‌تر از گرفتن سهم بازار محصولات فعلی از دست سایر رقباست. اگر توان عرضه و رقابت در شهر یا کشورهای مهم و بزرگ را برای محصول خود ندارید، بهتر است که محدوده‌های جغرافیایی کوچک برای عرضه انتخاب کنید.
محمدپور بیان داشت: نکات مهمی که طرف تجاری هدف بر اساس آنها طرف تجاری ایرانی را ارزیابی می‌کند شامل: داشتن کارت ویزیت، داشتن وب‌سایت و چندزبانه بودن آن، داشتن ایمیل صاحب کارت ویزیت، تعداد شماره‌ تلفن‌ها و دورنگارهای شرکت، تعداد شعب شرکت در نقاط مختلف جهان، سوابق فعالیت تجاری در روسیه و سایر کشورها، نوع غرفه در نمایشگاه، میزان ارتباط با سفارت و نهادهای کشورمان در کشور مقصد، توانایی ارائه سریع لیست قیمت و پیش‌نویس قرارداد و برند و نوع محصول شرکت ایرانی می‌باشد.
او عنوان کرد: نکات مهم در اعتبارسنجی طرف تجاری کشور مقصد شامل درخواست کدهای سه‌گانه شرکت روسی، توجه به مشخصات تماس شرکت، بازدید از محل ساختمان و امکانات شرکت روسی، برگزاری جلسات مذاکره رسمی در محل سفارت در مسکو، عدم اعطای هرگونه وکالت، حق نمایندگی خارج از قرارداد و عدم مذاکره با شرکت‌ها و اشخاص مجهول، ناشناس و مشکوک است.
نکات مهم در تنظیم قرارداد و مفاد آن، نحوه افتتاح حساب غیر مقیم در بانک‌های خارجی در کشور هدف صادراتی، فهرست بانک‌های روسی دارای روابط کارگزاری، نحوه تأسیس دفتر نمایندگی شرکت در کشور مقصد صادراتی، مراکز نمایشگاهی مسکو، انواع ویزا برای سفر به روسیه، تعرفه‌ها و مقررات گمرکی، قوانین مالیاتی در کشور روسیه، نهادهای مهم فدراسیون روسیه در ایران و مشخصات دبیران میز کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا از دیگر مواردی بود که دکتر محمدپور به آن اشاره کرد.