استفاده از نوعی باکتری برای جلوگیری از پوسیدگی چوب

پژوهشگران همواره در پي ابداع روش‌هايي براي جلوگيري از تخريب چوب به وسيله قارچ‌هاي مخرب بوده‌اند و تا کنون روش هاي متعددي براي حفاظت از چوب در مقياس صنعتي مورد استفاده قرار گرفته است. يکي از روش‌هاي قديمي مورد استفاده براي حفاظت چوب، اشباع آن با مواد حفاظتي شيميايي مختلف است. مواد شيميايي به دليل هزينه به نسبت پايين و کارايي بالاي آن‌ها در شرايط محيطي مختلف، کاربرد زيادي دارند.

با اين وجود تعدادي از اين مواد حفاظتي شيميايي به ويژه ترکيبات کلر و آرسنيک، موجب اختلالات زيست‌محيطي شده و آسيب جدي به محيط زيست وارد مي‌کنند. بر همين اساس پژوهشگران به دنبال جايگزين کردن روش‌هاي سنتي حفاظت از چوب هستند.

يکي از اين روش‌ها حفاظت زيستي از چوب در برابر عوامل مخرب است. در اين روش به جاي مواد شيميايي از ميکروارگانيسم‌هاي زنده براي حفاظت از چوب در برابر عوامل چوب‌خوار استفاده مي‌شود. تاکنون مطالعات اندکي در خصوص اين روش انجام شده است. بر همين اساس پژوهشگران گروه علوم و صنايع چوب و کاغذ و همچنين گروه گياه‌پزشکي دانشگاه تهران با انجام يک مطالعه عملکرد باکتري‌هاي جداشده از درختان راش را در برابر قارچ‌هاي مولد پوسيدگي بررسي کردند.

براي انجام اين تحقيق نمونه‌هاي چوبي از درخت‌هاي راش و نوئل جدا شد و براي تهيه باکتري موردنياز، نمونه‌هايي از درختان سرپاي راش استخراج شد. همچنين براي آلوده کردن نمونه‌هاي چوبي راش از قارچ عامل پوسيدگي سفيد و براي آلوده کردن نمونه‌هاي چوبي نوئل از قارچ عامل پوسيدگي قهوه‌اي استفاده شد. قدرت ضد قارچي باکتري‌هاي جداشده (باسيلوس آميلوليکوفاسينس) نيز ابتدا در محيط کشت و سپس در بستر چوبي، مورد ارزيابي قرار گرفت.

بررسي‌هاي اين مطالعه نشان داد که باکتري جدا شده باسيلوس آميلوليکوفاسينس، به طور چشم‌گيري رشد قارچ‌هاي عامل پوسيدگي سفيد و قهوه‌اي را هم در محيط کشت و هم در بستر چوب مهار مي‌کند. به همين دليل اين باکتري مي‌تواند به عنوان عامل کنترل زيستي در وسايل چوبي مطرح شود.

به گفته محققان اين طرح تحقيقاتي، با توجه به امکان رشد باکتري در محيط آبي، اسپري سوسپانسيون اين باکتري روي چوب‌هاي تازه قطع‌شده که رطوبت بالايي دارند، مي‌تواند پوسيدگي قارچي آن‌ها را به طور معناداري به تعويق اندازد. همچنين به دليل اين‌که اين باکتري به طور طبيعي در تنه درخت راش ايراني وجود داشته و از آن استخراج شده، ممکن است قدرت استقرار آن در بافت چوبي، بهتر از عوامل کنترل زيستي با منشاء غير درختي باشد.

پژوهشگران اين مطالعه پيشنهاد مي‌کنند که در پژوهش‌هاي آتي علاوه بر قدرت بازدارندگي اين باکتري، قدرت مهار آن در جلوگيري از گسترش پوسيدگي در چوب آلوده به قارچ نيز مورد بررسي قرار گيرد.

در انجام اين تحقيق ميلاد رمضان‌پور، رضا اولادي و اصغر طارميان؛ پژوهشگران گروه علوم و صنايع چوب و کاغذ دانشکده منابع طبيعي دانشگاه تهران و مسعود احمدزاده از گروه گياه‌پزشکي دانشکده علوم و مهندسي کشاورزي دانشگاه تهران با يکديگر مشارکت داشتند.

يافته‌هاي اين مطالعه به صورت مقاله علمي با عنوان «حفاظت زيستي چوب‌هاي راش و نوئل در برابر قارچ‌هاي مولد پوسيدگي سفيد و قهوه‌اي با استفاده از باکتري باسيلوس آميلوليکوفاسينس» در مجله صنايع چوب و کاغذ ايران منتشر شده است.