بازطراحی شبکه زنجیره تأمین گندم، آرد و نان با ملاحظه توسعه پایدار در شرایط عدم قطعیت

مینا راستی، دانشجوی کارشناسی ارشد ارتباطات دانشگاه تهران، با دکتر ابوالقاسم یوسفی بابادی، فارغ‌التحصیل دکترای رشته مهندسی صنایع در خصوص اهمیت و چیستی پایان‌نامه ایشان به گفت‌وگو نشسته است.
 

• مساله یا سوال اصلی رساله شما چیست و چه شد که این موضوع را انتخاب کردید؟

با گذشت زمان و بازبینی شبکه‌های زنجیره تأمین، مشاهده شد که عوامل گوناگونی ازجمله تغییرات تقاضا، تغییر بازار هدف، تغییر تأمین‌کنندگان، نوسانات هزینه‌های شبکه، تغییر سیاست گذاری‌ها و غیره، موجب گردید که ساختار فعلی زنجیره تأمین دچار زیربهینگی شود، لذا لازم است با استفاده سیاست‌های بازطراحی، مساله مورد بررسی قرارگرفته و فرآیند بازطراحی جاری شود.
از طرف دیگر با توجه به اینکه بازطراحی در مناطق دارای زیرساخت مناسب مورد توجه بیشتر بوده و همچنین اثراتی که زنجیره تأمین می‌تواند بر روی محیط زیست یا افراد اجتماع بگذارد، غیرقابل اجتناب است. زمانی می‌توان گفت بازطراحی انجام شده کاراتر و مؤثرتر است که علاوه بر اهداف هزینه‌های، تأثیرات زیرساخت تسهیلاتی موجود، اثرات زیست محیطی و اجتماعی نیز به طور همزمان در نظر گرفته شود، به عبارت دیگر بازطراحی انجام شده در راستای توسعه پایدار زنجیره انجام شود. با توجه به اینکه نوسانات بسیار زیاد موجود در بازارها، باعث بروز عدم قطعیت در پارامترهایی مانند تقاضای بازار در مورد یک کالا، هزینه‌های تحمیلی مانند نگهداری، حمل‌و نقل، تولید و غیره می‌شود، و از طرف دیگر امروزه زنجیره‌های تأمین منحصر به فرد محدودی در جهان وجود دارد، لذا در نظر نگرفتن عدم قطعیت در مدل‌های مورد بررسی، خواه مدل‌های تحلیلی و خواه مدل‌های بهینه‌سازی ریاضی، ممکن است باعث رخداد زیربهینگی در بازطراحی شبکه زنجیره تأمین شود. بنابراین در این رساله به بازطراحی شبکه زنجیره تأمین با ملاحظه توسعه پایدار در شرایط عدم قطعیت با توجه خاص به زنجیره تأمین گندم، آرد و نان که یکی از زنجیره‌های تأمین استراتژیک دنیا می‌باشد پرداخته شده است.
 

• مهم‌ترین نتایج حاصل از تحقیق شما چه بوده است؟

پژوهشگر بعنوان یک تحلیلگر به موضوع زنجیره تأمین و بویژه زنجیره تأمین گندم آرد و نان نگاه کرده است. با بررسی وضعیت جاری زنجیره تأمین گندم، آرد و نان و عوامل تأثیرگذار بر آن، با استفاده از شاخص‌های بین‌المللی و ملی توسعه پایدار به بازطراحی شبکه زنجیره تأمین هم از حیث تسهیلات ذخیره سازی و تولید و هم از حیث حجم حمل و نقل بین استانی پرداخته است. در این رساله در ابتدا با مطالعه اسناد علمی، گزارشات بین‌المللی و ملی زیرمعیارهای متناسب با توسعه پایدار که در فرآیند بازطراحی شبکه زنجیره تأمین گندم، آرد و نان تاثیرگذارند شناسایی گردید. سپس با بکارگیری سیستم اطلاعات جغرافیایی، آمایش لجستیک پایدار در سطح کشور صورت گرفته و با شناسایی وزن پایداری هر نقطه بالقوه، بهترین نقاط جهت انجام بازطراحی شناسایی گردید. در ادامه یک مدل بهینه‌سازی ریاضی چندهدفه پیشنهاد گردید و مسأله بازطراحی شبکه زنجیره تأمین با توجه به چهار بعد ملاحظات پایداری یعنی کمینه سازی هزینه‌های سیستم، کمینه‌سازی اثرات منفی زیست محیطی، بیشینه‌سازی اثرات مثبت اجتماعی و بیشنه‌سازی بازطراحی در مناطق دارای زیرساخت مناسب، با توجه به سیاست‌های بازطراحی شبکه زنجیره تأمین، مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت با توجه به شرایط عدم قطعیت موجود، عوامل بروز عدم قطعیت در مدل شناسایی شده و با توسعه یک روش بهینه سازی استوار مبتنی بر سناریو، با عدم قطعیت موجود در مدل مقابله شده و مدل ارائه شده، در محیط‌های غیرقطعی مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد. با حل مساله معین گردید پس از بعد اقتصادی، بعد زیرساختی که در این پژوهش بعنوان ابعاد توسعه پایدار معرفی گردید، بیشترین اثر را بر روی بازطراحی گذاشته است. همچنین مشاهده شده است که با افزایش تقریباً ۷ درصدی تسهیلات تأمین، علاوه بر اینکه می‌توان صرفه‌جویی بیش از ۲۰ درصدی در تسهیلات تولیدی-توزیعی را هدف گرفت میزان تراکنشات بین تأمین - تولید و تولید - مصرف را می‌توان به میزان ۳۷ درصد و ۲۵ درصد بهبود داد.
از طرف دیگر مشاهده شده است که با تمرکز و بهبود بر روی هزینه وارده به سطح تأمین زنجیره تأمین گندم، آرد و نان، می‌توان بهبود بیشتری را در این سیستم نسبت به سطح تولید-توزیع ایجاد نمود اما در خصوص بهبود شعاع پوشش موضوع بلعکس می‌باشد یعنی شعاع پوشش تسهیلات تولید-توزیع، بدلیل اینکه در لایه انتهایی زنجیره تأمین قرار داشته و به طور مستقیم با مشتری نهایی در ارتباط است، تأثیرات چشم‌گیرتری را به زنجیره وارد می‌نماید.
 

• مهم‌ترین دستاوردهای تحقیق شما چیست و در کدام قسمت صنعت و یا حتی جامعه کاربرد دارد؟

نه تنها مدل و مسائل پیشنهاد شده بصورت خاص می‌تواند در صنعت گندم، آرد و نان مورد استفاده قرار گیرد بلکه با تغییرات جزئی و همچنین اعمال شرایط ویژه برای کالاهای استراتژیک و اساسی، می‌توان زنجیره‌های تأمین آنان را بررسی، آنالیز و بازطراحی نمود.